Godina izdanja: Ostalo
ISBN: Ostalo
Oblast: Povrtarstvo
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Izdavač: Naučna knjiga, Beograd
Godina izdanja: 1950.
Povez: Broširan
Format: 24 cm
Broj strana: 423
Stanje: dobro - Veoma dobro (pečat na prvoj strani, na koricama vidljivi tragovi godina, unutrašnjost čista i kompaktna, povez odlično drži)


Udžbenik „Povrtarstvo„ od prof. V. I. Edelštajna, namenjen studentima voćarsko-povrtarskih fakulteta u SSSR, spada u najbolja dela svetske literature ove oblasti. Iako je povrtarstvo kao praksa vrlo staro, ono se kao nauka razvilo tek u novije vreme i još do sada nije bilo obrađivano teorijski na potrebnom nivou. Otuda su u ranijoj povrtarskoj literaturi preovlađivala izlaganja materije u obliku pouka, uputstava, pa čak i recepata, što je bio glavni nedostatak ove literature. Ta materija je obrađivana bez dublje teorijske analize svih procesa proizvodnje na osnovu naučno-istraživačkog rada, a pitanja agrotehnike nisu rasmatrana s gledišta savremene biologije. Tek u novije vreme u literaturi posvećenoj povrtarstvu napušta se ovaj karakter :izlaganja i povrtarstvo se izlaže kao caučna celina.

U ovom pogledu naročito se ističe udžbenik Povrtarstva prof. Edelštajna, čije je prvo izdanje štampano 1938 godine, a drugo 1944 godine. Za ovo delo prof. Edelštajnu je 1946 god. dodeljena Staljinova nagrada u znak priznanja za unapređenje poljoprivredne nauke i kolhozne i sovhozne prakse. U toku nekoliko desetina godina prof. Edelštajn se bavio uspešno naučnom problematikom iz povrtarstva. Ovo njegovo delo veoma se jako ističe među najvažnijim delima u svetu iz povrtarstva izloženim u obliku udžbenika, podesnom za spremanje studenata (Becker-Dillingen, Kjuz i Briz galov, Thompson, Stoičkov, Daskalov i Popov), jer je u njemu ostvaren postavljeni zadatak za što veće produbljivanje naučnih osnova povrtarstva.

Kao takva ova knjiga može korisno poslužiti za stručno uzdizanje i naših kadrova, jer za povrtarstvo ona ima isti značaj kao i delo Prjanišnikova za posebno ratarstvo. Ovo delo prof. Prjanišnikova poznato je kao standardni udžbenik u svetu i prevedeno je i na naš jezik 1937 god. u Zagrebu. O knjizi prof. Prjanišnikova je naš napredni i talentovani drug Marko Hercigonja1 rekao da deluje na agronoma, uzdižući ga i široko mu otvarajući vidike. Ovako bi se moglo reći i za „Povrtarstvo“ prof. Edelštajna.

Ovaj udžbenik preveden je i zbog toga, što su naša povrtarska praksa i nauka još uvek nedovoljno razvijene, bez potrebne mreže naučno-istraživačkih ustanova, te zato još ne pružaju mogućnost da se spremi univerzitetski udžbenik iz povrtarstva zasnovan na podacima naše prakse i naučno-istraživačkog rada.

Tako se postupilo i u Sovjetskom Savezu u pogledu udžbenika iz povrtarstva. Prvo su preveli na ruski jezik: Handbuch des Gemusebaues od Veske Dillingen-a (1933) i Vegetable crops od N. S. Tompson-a (1933) pored prevođenja mnogih drugih publikacija iz strane povrtarske literature, pa su se onda tek pojavili originalni sovjetski udžbenici iz povrtarstva na univerzitetu.

Zato ovo glavno preimućstvo pomenutog udžbenika, koje uzdiže disciplinu povrtastva na potrebnu naučnu biološku visinu, treba iskoristiti i pod našim uslovima i tek posle izdavanja prevoda, treba predviđati izradu originalnog udžbenika.

Takvim svojim preimućstvima ovaj udžbenik, zasnovan na pravilnim biološkim postavkama, daće osnovu našim kadrovima za pravilno i sigurnije snalaženje pri rešavanju različitih problema u povrtarstvu kod nas, kao i za rasmatranje pitanja agrotehnike sa bioloških osnova.

Zahvaljujući ovakvom načinu izlaganja gradiva ovo delo može nam poslužiti za ugled i orijentaciju prilikom izrade udžbenika i iz čitavog niza srodnih predmeta, jer je u njemu dosledno sproveden princip kompleksnosti nastave, zasnovane na nizu osnovnih i pomoćnih disciplina ,tako da se u njemu najuspešnije koriste ranije stečena teorijska znanja iz tih predmeta.

Upoznavanje sa organizacijom i tehnikom krupne povrtarske proizvodnje na kolhozima i sovhozima u SSSR ima izuzetan značaj i za naše stručnjake U periodu prelaska naše poljoprivrede na viši stupanj — zadružni i državni sektor. Brzi tempo naše socijalističke izgradnje zatiče nas unekoliko nepripremljene u oblasti povrtarstva. Mi još nemamo nikakvih podataka, a kamo li proverenog iskustva, pod uslovima različitih rejona naše zemlje o povrtarskim plodoredima, o efikasnosti pojedinih vrsta mineralnih đubriva, o mehanizaciji povrtarske proizvodnje, o načinima njene organizacije pri nedostatku stajskog đubriva sa uvođenjem travopoljnih plodoreda, o normativima. potrebnog materijala za povrtarsku proizvodnju, kao i o povećanju produktivnosti od uloženog rada i investicija po hektaru i po toni proizvodnje. U nastojanjima za sticanje što solidnije spreme iz ove poljoprivredne grane našim studentima i svršenim agronomima može biti od velike koristi upoznavanje sa agrotehnikom i naučno-istraživačkim rad u SSSR, gde se čitav niz mera i metoda rada ispituje u širokoj mreži naučno-istraživačkih ustanova koje se oslanjaju na mnogobrojne kolhoze i sovhoze, od kojih mnogi vode ozbiljan naučno-istraživački rad u okviru poljskih laboratorija.

Sve je ovo uticalo da se pristupi prevođenju ovog udžbenika.

Eksperimentalni materijal iz biologije i agrotehnike povrtaskih useva u ovoj knjizi potiče uglavnom od samog autora i njegovih mnogobrojnih učenika, kako još od studentskih dana tako sa doktorskog kursa, što se u izlaganju gradiva i poimence navodi. Takav je slučaj, pored ostalih, i aspiranata E. I. Ušakove, čiji se ogledi za vreme trajanja doktorskog kursa citiraju u udžbeniku. Ona je stekla docnije poznato ime u struci i kao direktor čuvene Gribovske selekcione stanice za povrće prikazala mnoge velike rezultate mičurinske nauke iz oblasti povrtarstva na zasedanju VASHNIL-a 1948 god.

Odeljak o energetici i konstrukciji prostorija za gajenje biljaka pod staklom, obrađen je u saradnji sa docentom E. D. Koroljkovim. Ovaj odeljak, kao i čitavo ostalo gradivo ima veliki metodološki interes, ali mnogobojni podaci iz energetike pod drugim klimatskim uslovima ne mogu biti iskorišćeni u onoj meri, kao što je slučaj sa biologijom i agrotehnikom povrtarskih useva.

Prirodno, da pri korišćenju i primenjivanju pojedinih agrotehničkih mera treba voditi računa o razlici klimatskih i zemljišnih uslova između SSSR i naše zemlje. Ipak te razlike u izvesnoj meri nisu toliko velike, jer je i kod njih najmasovnija proizvodnja povrća skoncentrisana u Ukrajini i RSFSR, o čijim je uslovima autor najviše vodio računa, a na toj teritoriji se i gaje slične vrste povrća kao i kod nas. Imajući ove razlike u vidu, potrebno je da se rokovi setve i drugi datumi obavljanja različnih agrotehničkih mera pomere za 1, 1%, pa i dva meseca, kako bi odgovarali našim klimatskim uslovima.

Polazeći od shvatanja, da krajnji cilj teorijskog i praktičnog izučavanja povrtarstva predstavlja ovladavanje metodama za postizanje maksimalnog prinosa i njegovog najboljeg kvaliteta prema predviđenom planu pri najvećem efektu od uloženog rada i investicija, pisac u opštem delu posvećuje veliku pažnju proučavanju uticaja kompleksa spoljašnjih uslova na biljno rastenje i razviće, a naročito njihovog uticaja na obrazovanje produktivnih organa i organa plodonošenja.

Izlaganje biologije i agrotehnike povrtarskih useva u posebnom delu izvršeno je na uporedni način, To omogućava da se pojedine grupe povrća razrade kao celina, a pri tome izbegnu nepotrebna ponavljanja pri izlaganju agrotehnike svakog pojedinog useva, kod kojih se izlažu tada samo njihove karakteristične specifičnosti. Dobru stranu izlaganja gradiva predstavlja još i to, što se agrotehnika povrtarskih biljaka u zaštićenom prostoru ne odvaja u zasebnim poglavljima od agrotehnike na otvorenom polju, kao što je slučaj u drugim udžbenicima, što pisac obrazlaže time što je glavno biologija biljke i u jednom i u drugom slučaju.

Prilikom prevođenja ovog dela velike teškoće zadavala je terminologija. koja kod nas i u oblasti povrtarstva nije dovoljno razrađena. Zbog toga su izvesni izrazi morali da se stvaraju, sa manje ili više uspeha.

Iz ovog prevoda morao je izostati veći broj crteža, odnosno slika, zbog toga što ne odgovaraju našim prilikama ili nisu od većeg metodološkog značaja.

Ovaj udžbenik ima i izvesnih manjih nedostataka: odsustvo naučnih naziva pojedinih vrsta i varijeteta povrća, biljnih bolesti, štetočina i korova i nerazrađivanje sistematike pojedinih vrsta povrća, izuzev luka i crvenog patlidžana.

Sadržaj

I DEO
Opšte povrtarstvo

I Stanje, perspektive i zadaci povrtarstva u SSSR

1. Značaj povrća za ishranu i vrste povrća
2. Podela povrtarskih biljaka prema organima koji se upotrebljavaju za hranu
3. Značaj fabričke i najjednostavnije prerade povrća
4. Karakteristika povrtarstva do Revolucije i njegovo razviće u SSSR posle Revolucije
5. Osobenosti gajenja povrća
6. Sezonski karakter proizvodnje povrća i zadaci povrtarstva

II Priroda povrtarskih biljaka

1. Podela povrtarskih biljaka prema trajanju života i karakteru razvića
2. Postupnost procesa rastenja i plodonošenja
3. Uticaj geografokog porekla rodonačelnih formi, kao i nesvesnog i sistematskog odabiranja na biološke osobine povrtarskih biljaka
4. Periodičnost rastenja povrtarskih biljaka

III Uslovi života povrtarskih biljaka

1. Odnos povrtarskih biljaka prema toploti
2. Odnos povrtarskih biljaka prema svetlosti
3. Ishrana biljaka ugljendioksidom
4. Vodni režim povrtarskih biljaka
5. Specifičnosti. režima ishrane povrtarskih biljaka
6. Pravljenje veštački pripremljene zemlje i zemljišnih smeša za gajenje povrća u staklarama i toplim lejama
7. Hranljivi prostor povrtarskih biljaka

IV Opšti uslovi gajenja povrća u zaštićenom prostoru

1. Vrste zaštićenog prostora
2. Svetlosni režim prostorija za gajenje biljaka
3. Dopunsko električno osvetljenje u staklarama za zimsko gajenje rasada
4. Toplotni bilans zaštićenog prostora i principi obračuna potrebnog goriva
5. Toplotni efekt bioenergetskog materijala i toplotni režim tople leje
6. Režim vlažnosti u toploj leji
7. Gasovit režim u toploj leji
8. Tipovi toplih leja
9. Zagrevanje toplih leja tehničkom toplotom
10. Ventilacija prostorija za odgajivanje biljaka
11. Snabdevanje vodom i zalivanje prostorija za odgajivanje biljaka 130
12. Konstrukcija staklara
13. Uporedna vrednost različnih izvora zagrevanja

V Osobenosti obrade zemljišta za povrtarske useve

VI Seme i setva povrtarskih biljaka

1. Opšti pojmovi o semenu povrtarskih biljaka
2. Podela semena povrtarskih biljaka prema krupnoći
3. Uslovi za klijanje semena
4. Sposobnost povrtarskog semena da očuva klijavost
5. Uticaj predsetvene pripreme na bubrenje semena
6. Određivanje klijavosti semena
7. Energija klijanja semena
8. Temperatura neophodna za klijanje semena
9. Predsetveno jarovljenje semena
10. Stratifikovanje semena korenastog povrća i luka
11. Vreme i dubina setve

VII Načini razmnožavanja povrtarskih biljaka. Rasad i njegova primena u povrtarstvu

1. Metod gajenja povrća iz rasada
2. Ostali načini razmnožavanja povrtarskih biljaka

VIII Negovanje povrtarskih biljaka

1. Zaštita povrtarskih useva na otvorenom polju od mrazeva
2. Proređivanje kao mera za stvaranje povoljnog svetlosnog režima i režima ishrane
3. Mere borbe protivu korova
4. Okopavanje
5. Zasenjivanje (mulčiranje)
6. Mere borbe protivu štetočina i bolesti

IX Združeni usevi

X Plodored u povrtarskoj proizvodnji

1. Osnovna načela sastavljanja plodoreda
2. Značaj prethodnika u plodoredu
3. Tipovi povrtarskih plodoreda

II DEO
Agrotehnika povrtarskih useva na otvorenom polju i u zaštićenom prostoru

I Povrće grupe kupusa — kupus, kelj-pupčar, lisnati kelj, karfiol i keleraba

1. Biološka karakteristika biljaka iz grupe kupusa
2. Odnos biljaka iz grupe kupusa prema kompleksu uslova
3. Dinamika razvića raznih sorti kupusa s belom glavicom
4. Hranljivi prostor kupusa
5. Sorte kupusa s belom glavicom
6. Mesto kupusa u plodoredu
7. Đubrenje kupusa
8. Proizvodnja rasada
9. Obrada zemljišta
10. Sađenje kupusa
11. Negovanje kupusa
12. Berba kupusa
13. Proizvodnja semena kupusa
14. Osobenosti gajenja drugih vrsta iz grupe kupusa
15. Karfiol

II Korenasto povrće

1. Značaj korenastog povrća
2. Biologija korenastog povrća
3. Morfologija i anatomija zadebljanog korena
4. Odnos korenastog povrća prema kompleksu uslova
5. Mesto korenastog povrća u plodoredu. Opšti metodi gajenja
6. Negovanje korenastog povrća
7. Berba korenastog povrća
8. Osobenosti agrotehnike pojedinih vrsta korenastog povrća

III Lukovi

1. Botaničke vrste gajenih lukova
2. Biologija crnog luka
3. Odnos crnog luka prema kompleksu uslova
4. Štetočine i bolesti crnog luka
5. Sorte crnog luka
6. Načini gajenja luka
7. Beli luk
8. Praziluk
9. Aljma
10. Vlašac

IV Krtolasto povrće

1. Krompir
2. Čičoka

V Povrće s plodovima — crveni patlidžan, plavi patlidžan i paprika

1. Uporedna karakteristika povrća s plodovima
2. Crveni patlidžan

Biološke osobine crvenog patlidžana
Odnos crvenog patlidžana prema kompleksu uslova
Sorte crvenog patlidžana
Proizvodnja rasada crvenog patlidžana
Agrotehnika crvenog patlidžana na otvorenom polju
Gajenje crvenog patlidžana u staklarama
Gajenje crvenog patlidžana u toplim lejama

3. Plavi patlidžan
4. Paprika

VI Povrće iz familije tikava — krastavci, dinje, lubenice i tikve

Botanička karakteristika povrća iz familije tikava

A. Krastavci

1. Biološke osobenosti krastavca
2. Odnos krastavaca prema kompleksu uslova i đubrenje krastavaca
3. Agrotehnika krastavaca
4. Načini gajenja krastavaca na otvorenom polju
5. Gajenje krastavaca u staklarama i toplim lejama

B. Bostan i tikve — lubenice, dinje i tikve

1. Biološke osobenosti bostana i tikava
2. Opšte metode agrotehnike bostana i tikava
3. Osobenosti gajenja bostana i tikava pod uslovima navodnjavanja
4. Sorte dinja i lubenica
5. Tikve i tikvice

VII Mahunjače — grašak, boranija i bob

1. Biologija mahunjača
2. Sorte mahunjača
3. Načini gajenja povrtarskih mahunjača

VIII Kukuruz šećerac

1. Istorija gajenja i biološke osobenosti kukuruza
2. Osobenosti agrotehnike kukuruza
3. Sorte kukuruza

IX Gajenje zeljastog lisnatog povrća

1. Biološke osobenosti zeljastog lisnatog povrća
2. Salata
3. Spanać
4. Mirođija
5. Rotkvica
6. Lisnata cikorija (pagur salata)

X Višegodišnje povrće — špargla, rabarbara, artičoka i estragon

1. Špargla
2. Rabarbara
3. Artičoka
4. Estragon

XI Pečurke

1. Vrste i biologija pečurki
2. Agrotehnika pečurki

XII Osobenosti agrotehnike povrtarskih useva na poljima navodnjavanja

XIII Organizacija i metodi naučno-istraživačkog rada u povrtarstvu

1. Zadaci i organizacija naučno-istraživačkog rada
2. Postavljanje problema naučnog istraživanja
3. Metodika naučno-istraživačkog rada
4. Specifičnost metodike vegetacionih ogleda u povrtarstvu
5. Obračunavanje prinosa
6. Kritička ocena pojedinih rezultata ogleda
7. Uvođenje postignutih rezultata u proizvodnju