ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 424
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

- Okovani prometej
- Car Edip
- Antigona
- Medeja


Antička tragedija ili grčka tragedija je pozorišni žanr koji je nastao u antičkoj Grčkoj. Svoju najznačajniju formu stekla je u 5. veku p. n. e. Najvažniji pisci tragedija su Eshil, Sofokle i Euripid.

Naziv
Termin tragedija (složenica nastala od grčkih reči tragos (grč. τράγος) «jarac» i oide (grč. ωδη) «pesma») kao naziv književne vrste javio se u Atini krajem 6. veka p. n. e. Postoji nekoliko hipotetičkih tumačenja ovog naziva. Pretpostavlja se da je označavao «pesmu prilikom žrtvovanja jarca» ili «pesmu koja se peva da se osvoji jarac kao nagrada» ili «pesmu kostimiranih pevača, članova hora, obučenih u jareće kože».

Postanak i razvoj

Eshilova bista
Tragedije su izvođene za vreme praznika u čast boga Dionisa, o Velikim ili Gradskim Dionisijama od 9. do 13. dana meseca elafeboliona (mart-april) i o Lenejama od 11. do 13. antesteriona (februar-mart). Tom prilikom su se nadmetala tri tragička pesnika, svaki jednom trilogijom, ili, ako se računa i satirska drama, tetralogijom, i tri ili pet komičkih pesnika, svaki jednom komedijom. Tetralogije su obično predstavljale jednu organsku, sadržajnu celinu obrađujući jedan i to isti mit. To nije bio uvek slučaj; svaka tragedija mogla je da bude posebna sadržajna celina. O takmičenju sastavljan je zapisnik koji se zvao didaskalija. Didaskalija je sadržala naziv arhonta, praznik, imena pesnika i horega koji su se nadmetali, natpise drama kojima su se pesnici takmičili, imena protagonista i sudijsku ocenu.


Sofokleova bista
Grčka tragedija se razvila iz horskih priredbi ritualno-religijske prirode. U njima je horska pesma bila praćena svirkom i igrom koja je sadržala dramski element. Igra je «predstavljala» (prvobitno značenje grčke reči mimezis) neki mit strogo stilizovanim i konvencionalnim načinom glume. Razvijena atička tragedija sačuvala je sva tri osnovna elementa horske priredbe iz koje je potekla: horski, dramski i religiozni element. Od samih početaka grčka tragedija bila je u vezi sa kultom boga Dionisa (prvobitno seoski i vegetativni), rasprostranjenim među srednjim i nižim slojevima grčkog stanovništva. Kod starih Helena prikazivanje tragedije predstavljalo je službu bogu, deo državnog kulta i po tome se helenska tragedija razlikovala od potonjih, modernih. Širenju i jačanju kulta boga Dionisa doprineli su grčki tirani u 6. veku p. n. e. koji su na taj način pokušavali da suzbiju društveni uticaj aristokrata u čijim su rukama bili kultovi starijih, olimpijskih božanstava. Za vreme vladavine atinskog tiranina Pizistrata oko godine 535. p. n. e. prvi put je izvedena tragedija o Velikim ili Gradskim Dionisijama. I tokom 5. veka p. n. e. prikazivanje tragedija bilo je sastavni deo prolećnih svetkovina.


Statua Uripida
Tvorcem tragedije smatra se pesnik Tespid (oko 535. p. n. e.). Njemu se pripisuje uvođenje prvog glumca i maski. Nepouzdani su i podaci da je Tespis uveo prolog i govorne odseke u horsku priredbu iz koje proizišla tragedija. Frinihu se pripisuje uvođenje maske za ženske likove i tetrametar, a razvoju tragedije je doprineo obradom tema teških patnji i stradanja iz mitologije.

Broj glumaca je u početku bio ograničen, i svi su bili muškarci. U početku je sve uloge igrao jedan glumac. Eshil je uveo drugog glumca, a Sofokle trećeg. Hor je u tragediji bio sastavljen od dvanaest horeuta, kasnije (za Sofokla) od petnaest, a u komediji od dvadeset i četiri. U različitim periodima hor je imao razne zadatke. Tako je kod Eshila hor učestvovao u samoj radnji. I kada ne učestvuje u radnji, hor prati sa dubokim saosećanjem sudbinu karaktera na pozornici. Sofoklov hor ne utiče na radnju, on je samo pasivni posmatrač, radnju prati sa interesovanjem, a u svom sudu se ne uzdiže nad običnim ljudima. Kod Euripida horske partije zauzimaju još manje prostora i gube na značaju. Ono što se kod Euripida tek pojavljuje, kod potonjih pesnika preovlađuje: horske pesme su izgubile svaku vezu sa radnjom i postale su goli umeci.

Grčka tragedija je svoj puni, razvijeni umetnički oblik dostigla tokom 5. veka p. n. e. u doba obaranja tiranide i uspostavljanja atinske demokratije, odražavajući duh koji je vladao u Atini od vremena velikih grčkih pobeda nad Persijancima (490. p. n. e. Maraton, 480-479. p. n. e. Salamina i Plateja) do sloma atinske moći u sukobima sa Spartom (peloponeski ratovi, konačan poraz Atinjana 404. p. n. e.) Najznačajniji tragediografi tog perioda su Eshil (oko 525-456. p. n. e), Sofokle (496-406. p. n. e.) i Euripid (480-406. p. n. e.). Sačuvan je srazmerno mali broj dela ovih pesnika. Sedam sačuvanih Eshilovih su tragedija: Persijanci, Sedmorica protiv Tebe, Hiketide («Pribeglice»), trilogija Orestija koju sačinjavaju Agamemnon, Hoefore, («Pokajnice» ili «Žrtva na grobu») i Eumenide i Okovani Prometej. Takođe je sačuvano sedam Sofoklovih tragedija: Ajant, Trahinjanke, Antigona, Kralj Edip, Elektra, Filoktet, Edip na Kolonu i sedamnaest Euripidovih tragedija (kojima je kao 18. pridružen Res u čiju se autentičnost sumnja): Alkesta, Medeja, Heraklidi, Andromaha, Hekaba i Hiketide, Hipolit, Elektra i Herakle, Trojanke, Ifigenija na Tauridi, Helena, Ion, Feničanke, Orest, Ifigenija u Aulidi i Bakhantkinje.

Sačuvana su uglavnom najbolja dela trojice tragediografa koja su već antički filolozi svrstali u antologijska izdanja.