ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1985
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Autor: Stojan Živadinović
Izdavač: `Grafičar`, Ivanjica
Broj strana: 212
Pismo: Ćirilica
Povez: Tvrd
Format: 24 cm

Hajduk Veljko (1931) je drugi deo istorijske trilogije o Prvom srpskom ustanku Stojana Živadinovića, koju čine još i Karađorđe (1930) i Vujica Vulićević (1932). Stojan Živadinović, pišući o znamenitim događajima i junacima Prvog srpskog ustanka, zapravo piše veliki roman o Karađorđu, kao najznačajnijoj ličnosti ne samo ovih događaja, već i celokupne srpske istorije. Kroz sva tri romana izgrađuje se Karađorđeva ličnost, pa se, ukupno uzev, čitava trilogija čita kao romansirana biografija velikog srpskog vojskovođe, iako on nije glavni nosilac događaja ni u jednom od pomenutih romana.

Hajduk Veljko je istorijski, biografski roman u kom izostaje očekivani realistički pristup izgradnji lika, te nemamo njegovo rođenje, odrastanje ili izazove koje donosi sazrevanje, već roman počinje od trenutka kada se Hajduk Veljko prvi put susreće sa Karađorđem, odnosno kada traži njegovu dozvolu da pobuni Krivi Vir i Crnu reku. Ovim književnim postupkom se već od prve scene izgrađuje odnos Karađorđa i Hajduk Veljka kao oca i sina, koji će se u daljem toku romana dodatno produbljivati. Na taj način i pored toga što je Hajduk Veljko glavni junak romana, proširuje se i nastavlja izgrađivanje Karađorđa kao centralne ličnosti ove istorijske trilogije. Romansirana biografija Hajduk Veljka nam, kao u ogledalu, vraća Karađorđev lik. Dublja kompoziciona analiza čitave ove trilogije Stojana Živadinovića verovatno bi pokazala da Karađorđe, delujući ne samo direktno već i kroz sve druge likove romana svojim primerom i savetima, postaje prava personifikacija Prvog srpskog ustanka.

Veliki izazov romansiranja biografija poznatih istorijskih ličnosti uvek je potraga za ravnotežom između istorijskih činjenica i legendarnih nanosa, sa jedne strane, i onog novog, originalnog autorskog doprinosa. Ovaj doprinos ogleda se prvenstveno u psihologizaciji čuvenog hajduka, a produbljivanje i preispitivanje istorijskih ličnosti jedna je od glavnih karakteristika epohe u kojoj delo i nastaje, što je još jedan sloj modernog u stvaralaštvu Stojana Živadinovića.

Ona prava promena u ovoj biografiji Hajduk Veljka je nova psihološka motivacija u književnoj tradiciji ustanovljenog epskog junaka. Nov epski junak postojeći herojski etos, odnosno principe junačkog života mora sam sebi da objasni, jer se naš čitalački interes pomera sa delovanja junaka i opisivanja herojskih podviga na interese unutrašnjeg života, lomove i nesigurnosti kao osnovne odlike modernih junaka. Hajduk Veljko je u svesti publike odavno uspostavljen epski junak, kojeg krase svi epski atributi – konj, oružje, preka narav i preterivanje u piću, hrani, ljubavi; ovoj vrsti jednodimenzionalnog karaktera Stojan Živadinović donosi neočekivanu dubinu razmatranjem, po rečima samog autora, „njegove velike i nenasite” duše.

Drugačije, odnosno novo posmatranje događaja Prvog srpskog ustanka u svetlu političkih, prizemnih, sebičnih interesa pojedinaca postavlja epskog junaka na neepsku pozornicu. To, sa jedne strane, donosi psihološko preispitivanje kakvo jedan epski junak ni ne može da ima, a sa druge strane, opravdava ono negativno u istorijskoj ličnosti Hajduk Veljka Petrovića – političku naivnost, inadžijski karakter, svojeglavost i nepredvidivost. Lik Hajduk Veljka se u romanu izgrađuje kao kontrast lika Karađorđa iako ih krasi niz istih osobina, s tom razlikom što Hajduk Veljko nema Karađorđevu dalekovidost i idejnost koja vodi čitav Ustanak. Stoga Hajduk Veljko predstavlja samo instrumentalizaciju Karađorđevih ideja, što otvara mogućnost za unutrašnje sukobe i samopreispitivanje kod ovog epskog junaka.

Tvrd povez. Na prvih dvadesetak i zadnjih pedesetak stranica vidljivi tragovi od vlage pri dnu strana ili na pregibu (primer prikazan na drugoj slici).