ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2017.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Crkveni život u Crnoj Gori u 18. i 19. vijeku / Protojerej Slobodan Boban Jokić


Nikšić 2017. Mek povez sa klapnama, 211 strana.
Napomena: na desetak strana blagi tragovi granitne olovke (obeležen tekst); ako se to izuzme, knjiga je odlično očuvana.


Ova istoriografska i teološka studija na preko 200 strana rasvjetljava viševjekovni kontinuitet bogoslužbenog života Pravoslavne crkve u Crnoj Gori, ali pruža i značajan uvid u različite svetotajinsko-liturgijske i istorijsko-bogoslovske izazove pred kojima se nalazio, posebno se vezujući za period 18. i 19. vijeka.

U prvom dijelu knjige autor sagledava opšte karakteristike svetotajinskog i liturgisjkog života Pravoslavne crkve u Crnoj Gori rukovodeći se relevantnim istorijskim, političkim, socijalnim i ekonomskim činiocima, ali prevashodno se naslanja na bogoslovsko iskustvo. Autor stručnu i širu čitalačku javnost upoznaje s mnoštvom istorijskih dokumenata, zapisa, mitropolijskih poslanica, uredbi, naredbi, zakonika, narodnih običaja, i drugih sličnih izvora koji su do sada bili gotovo nepoznati. Posebno je važno što knjigu prate brojni faksimili iz tako raznovrsne arhivske građe, koja će, nadamo se, postati predmet autorovog interesovanja i u nekim narednim radovima.

Svojom tematikom i metodološkim pristupom ova knjiga opravdava visoke naučne standarde, ali se istovremeno nameće kao veoma zanimljivo štivo i za širu čitalačku publiku, posebno u djelovim u kojima autor opisuje narodne običaje kakvi su, recimo, bratimljenja i posinovljenja, a koji su na prostoru Crne Gore bili veoma rasprostranjeni. Posebnu pažnju autor posvećuje, pritom, pitanju adaptiranja ili zabranjivanja nekih predhrišćanskih običaja u crkvenoj obrednosti, ali nas, prevashodno, upoznaje i sa osnovnim karakteristikama svetotajinskog i liturgijskog života, što se posebno odnosi na obimno poglavlje pod nazivom „Molitvoslavlja i ostali (specifični) obredi“. Kada se tome doda i poglavlje u kome autor ispituje bogoslužbene knjige koje su nastale, ili su pak korišćene u periodu 18. i 19. vijeka u Crnoj Gori, dobija se kompletna naučna studija koja nam podrobno rasvjetljava dvovjekovni period naše prošlosti − naše duhovne, dakle, suštinske prošlosti. Kako nam autor pokazuje, život bogoslužbenih knjiga nije se puno razlikovao od života naših bogotražitelja i bogoslužitelja, jer su i naše, uglavnom, manastirske biblioteke rušene, spaljivane i pljačkane. Čini se da nije manju štetu nanio i kasniji nemar u raspolaganju i tako osiromašenim knjižnim fondom. Međutim, s knjigom protojereja Jokića danas dobijamo i svojevrsni, i tako dragocjeni, katalog bogoslužbenih knjiga u Crnoj Gori.

Nastojanje protojereja Jokića da život Crkve sagleda u kontekstu raznovrsnih istorijskih i kulturoloških okolnosti, a da se ni u jednom momentu ne izgubi magistralni tok izučavanja prevashodno bogoslužbenog života naše Pravoslavne crkve, omogućava da njegovu studiju umnogome čitamo kao svojevrsnu enciklopedija crnogorskog društva u 18. i 19. vijeku. Pa ipak, da kažemo, najzad, možda i najvažnije, pored svoje naučne akribičnosti i enciklopedičnosti knjiga „Crkveni život u Crnoj Gori u 18. i 19. vijeku“ dariva nam i jednu specifičnu pedagogiju, duhovnu pouku, o tome kako je život naše Pravoslavne crkve bio ne samo moguć, već i nesalomiv i neprekidan čak i u vrmenima najviših stradanja, a ta je istina obavezujuća i za naša današnja stradanja.

Autor prikaza: Milorad Durutović