ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2009
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Polovna knjiga, izuzetno očuvana.

Izdavač: Istorijski arhiv - Pančevo,
2009. god.
Tvrd povez, 24,5 cm.
264 str. Ilustrovano

Tomaševac je naselje grada Zrenjanina u Srednjobanatskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2022. bilo je 1212 stanovnika.

Stariji naziv naselja je bio Tomaševci, u množini, verovatno zato što je selo bilo neušoreno, a kuće poput salaša razbacane. Za Tomaševac se vezuju naselja Tomaševci, Čoke, Marijevo selo i Tomaševac. Po jednom predanju, na mestu današnjeg sela, prvi kolac je udario izvesni Tamaš Lak i vremenom je selo koje je tu nastalo dobilo naziv po njemu. Ipak smatra se da je selo dobilo naziv po Tamišu. Nazivi sela na drugim jezicima: mađ. Tamáslaka, nem. Tomaschewatz. Kako se na pojedinim starim stranim kartama selo naziva i `Tomasevicz`, moglo bi se uzeti u obzir i mogućnost da je ime možda dobilo po nekom srednjovekovnom vlastelinu Tomaševiću.

U srednjem veku u naselju Tomásfalva otkriveni su tragovi dve i to navodno katoličke crkve. Prvo trajnije naselje nastaje u XVI veku, na levoj, nižoj obali reke Tamiš. Pored sela je vekovima Tamiš premošćen drvenim mostom (ćuprijom). U vreme osmanske uprave (16-18. vek), Tomaševci se pominju kao selo nastanjeno Srbima. Godine 1554. Tomaševac je selo u Čakovačkoj nahiji i ima 18 domova, a 1568. godine narastao je na čak 57 kuća. Tada je Banat bio gusto naseljen i zvao se `Mala Raška`, po Srbima koji su dominirali. Kaluđeri Pećke patrijaršije se 1660. godine zabeležili 12 priložnika u selu Tomaševci, dok je u susednom mestu Čoke bilo njih sedam. Nakon Požarevačkog mira iz 1718. godine, kojim su Turci napustili Banat, naselje postaje deo Habzburške monarhije, odnosno Tamiškog Banata. Tomaševac je 1717. godine pod imenom Tomašovic, po prvi put upisan na austrijskoj karti kao mesto od 20 kuća. Za vreme komorskog perioda Tomaševac je bio važno mesto na carskim drumovima, i tu se nalazi poštanska stanica 1724. godine. Novo selo Tomaševac je nastalo spajanjem dva manja naselja, komorskog `Čoke` (u stvari starog Tomaševca) i novog graničarskog - Marijeva (Marijino Selo). Čoke i Marijevo razdvojeni barom Ljutavom - tako se ove dve polovine sela i danas u narodu nazivaju. Dva naselja koja su imali svoje crkvice, su administrativno spojena 1776. Austrijski carski revizor Erler 1774. godine pominje u svom izveštaju oba susedna mesta. `Tomaševac` i `Marino Selo` su militarskog statusa a stanovništvo je srpsko. Šezdesetih godina 18. veka, Tomaševac ulazi u sastav Vojne granice, on je sedište Kompanije (čete), a pored Tomaševca, u sastav ulaze kao podređene štacije (vodovi) Botoš i Orlovat. U militarsko selo se tada doseljavaju i Srbi iz oblasti Tise i Moriša, koji ulaze u graničarsku službu austrijske monarhije. U ataru sela, prema Samošu, nalazila se pustara Ludoš, koja je dobila ime po mađarskoj reči, koja označava gusku. Tu je jedno vreme oko bare, bilo naselje izbeglih Perležana, koji su se kasnije vratili u svoje mesto. Prediju Ludoš su 1767. godine arendirali kao pašnjak Tomaševčani za 150 florina...