ISBN: Ostalo
Godina izdanja: -
Jezik: Srpski
Autor: Strani

O SHVATANJU ISTORIJE - Valter Bendžamin
Tekst: Maja Popović

Bendžamin Valter (1892 – 1940) nemački literarni kritičar, čije su misli i filozofski osvrti imali ogroman uticaj na teoretičare u oblasti teorije savremene umetnosti, književnosti, filozofije, komunikacija i tehnologije, kulturoloških studija, feminizma, istorije.

Rođen je u dobrostojećoj jevrejskoj porodici, studirao je filozofiju u Berlinu, Frajburgu, Minhenu i Bernu. U Berlinu je 1920. radio kao literarni kritičar i prevodilac. Priliku za akademsku karijeru je izgubio kada je Frankfurtski Univerzitet odbio njegov nekovencionalni doktorat “Poreklo nemačke tragične drame” (1928).



Bendžamin je bio zainteresovan za istoriju, modernizam, književnost 19. i 20. veka i za razvoj masovne kulture u odnosu na umetnost i tehnologiju. Bio je fasciniran fotografijom. Ne kao fotograf ili iz interesa vezanog za tehnologiju, već zbog toga što je uvideo potencijal fotografije. Video ju je kao sredstvo komunikacije, koja je s kulturnih margina krajem 19. veka uspela velikom brzinom da transformiše karakter predstavljanja umetnosti i ljudske percepcije. Mogućnosti predstavljanja i masovni procvat fotografije postale su ključne karakteristike moderne kulture.

Bendžaminov esej iz 1931. “Mala istorija fotografije ” se bavi istraživanjem istorije produkcije fotografskih slika i daje osvrt na njen kulturološki uticaj. U rad je uneo neke od ideja sakupljenih za njegovo nezavršeno delo “Arkada projekat”. On u njima razmatra i daje komentare o vezi između fotografije i umetnosti, biznisa i istorije koja konstantno evoluira. Fokus njegovog dela je na pitanju kako fotografija komunicira, kako ona govori onima koji je posmatraju?

Neki od ključnih ljudi iz skorije istorije imali su veliki uticaj na Bendžaminov život.



Prijateljstvo sa Gerhardom (kasnije Geršomom) Šolemom, koje jeotpočelo u Berlinu 1915. imaće veliki uticaj na ceo Bendžaminov život i na njegovu povezanost sa judaizmom i kabalom. To je najočiglednije u njegovoj interpretaciji Kafke početkom 1930-ih i Pol Kleove slike “Angelus Novus” iz njegove teze “O konceptu istorije”. Šolem će takođe biti ključna osoba zaslužna za stvaranje legata Bendžaminovog rada nakon njegove smrti.

Ranih 1930-ih Bendžamin je bio uključen u planove za časopis “Crisis and Critique” u saradnji sa Ernstom Blohom, Zigfridom Kraucerom i pesnikom, dramaturgom i direktorom pozorišta Bertolt Brehtom. Sa Brehtom je razvio prijateljstvo, a njihovi literarni i politički afiniteti učvršćeni su u teškim uslovima političkog egzila. Godine 1933. Benjamin napušta nacističku Nemačku, prateći Adorna, Brehta i mnoge druge prijatelje jevreje u egzilu.

Filozofska dubina i kulturna širina Bendžaminove misli tek skoro je dobila zasluženu pažnju. Njegov esej “Umetničko delo u doba njegove tehničke reproduktivnosti” ostaje glavni tekst za teoriju filma. “Jednosmerna ulica” i rad proizašao iz njegovog nezavršenog istraživačkog dela “Arkada Projekat” o Parizu u 19. Veku stimulans su za kulturološku teoriju i filozofske koncepte moderne. Bendžaminovo mesijansko shvatanje istorije je neiscrpna inspiracija mnogim novijim misliocima poput Žaka Deride, Đorđia Agambena i u kritičkom kontekstu Jurgena Habermasa. “Kritika nasilja “ i “O konceptu istorije”su važni izvori Deridine diskusije o mesijanstvu.

Tokom 1930-ih, u vreme Bendžaminovog boravka u Parizu, Teodor V. Adorno bio je ključna ličnost koja je osigurala Bendžaminu izdavanje rukopisa i novac u Institutu za socijalna istraživanja. On je u tom periodu razvio svoju materijalističku teoriju umetnosti i napisao dela poput “Umetničko delo u doba njegove tehničke reproduktivnosti” i tekstove o Bodleru i Parizu proizašle iz njegovog “Arkada projekta”.



Uoči rata 1939. Bendžamin je privremeno bio u francuskim koncentracionim logorima osnovanim za nemačke državljane. Po otpuštanju iz logora vratio se u Pariz kako bi nastavio sa svojim radom na “Arkada projektu” u Bibliothèque Nationale, gde je kod prijatelja bibliotekara na čuvanje ostavio beleške za svoje nezavršeno delo. U leto 1940. pobegao je iz Pariza pred nemačkom vojskom. Poslednji meseci njegovog života su slika nepouzdane sudbine brojnih nemačkih jevreja u Višiju u Francuskoj - beg do granice i legalne ili ilegalne pripreme za emigraciju. U nedostatku vize potrebne za izlazak iz Francuske, on se pridružio grupi ljudi koji su preko Pirineja pokušavali da pređu u Španiju kao ilegalne izbeglice. Odbijen na carinskom prelazu uz pretnju o predaji Gestapu, Bendžamin je sebi oduzeo život 27. septembra 1940. u malom gradiću Port Bou na španskoj granici.

55 str
L. 1