Godina izdanja: 1987
ISBN: 86-391-0032-2
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Autor - osoba Cvijić, Jovan, 1865-1927 = Cvijić, Jovan, 1865-1927
Naslov Govori i članci / Jovan Cvijić ; urednici Radomir Lukić, odgovorni urednik Mihailo Maletić, Dragutin Ranković
Vrsta građe knjiga
Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.)
Jezik srpski
Godina 1987
Izdanje [1 izd.]
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska akademija nauka : Književne novine : Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 1987 (Beograd : BIGZ)
Fizički opis 380 str. : ilustr.
Drugi autori - osoba Lukić, Radomir
Maletić, Mihailo
Ranković, Dragutin
Vasović, Milorad, p. predg.
Zbirka Sabrana dela / Cvijić Jovan ; knj. 3, t. 1
Napomene Str. 7-17.: Uz ovo izdanje Cvijićeve knjige `Govori i članci` / Milorad Vasović
Predmetne odrednice Balkansko poluostrvo – Antropogeografija

Jovan Cvijić (Loznica, 11. oktobar 1865 – Beograd, 16. januar 1927) bio je srpski naučnik, osnivač Srpskog geografskog društva, predsednik Srpske kraljevske akademije, profesor i rektor Beogradskog univerziteta, počasni doktor Univerziteta Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu. Od osnivanja Beogradskog univerziteta 12. oktobra 1905, postao je jedan od osam prvih redovnih profesora na Univerzitetu.
Cvijić je počeo da se bavi naukom još kao student Velike škole i tada je nastao njegov rad Prilog geografskoj terminologiji našoj, a nastavio kao srednjoškolski profesor i bečki student proučavajući kraške pojave u istočnoj Srbiji, Istri i Jadranskom primorju. Na osnovu tih proučavanja napisao je više radova kao i svoju doktorsku disertaciju. Čitav život posvetio je proučavanju Srbije i Balkanskog poluostrva putujući skoro svake godine po Balkanu. Tokom života, odnosno za preko trideset godina intenzivnog naučnog rada, objavio je par stotina naučnih radova. Jedno od najvažnijih dela je „Balkansko poluostrvo“.
Bavio se podjednako društvenom i fizičkom geografijom, geomorfologijom, etnografijom, geologijom, antropologijom i istorijom. Smatra se utemeljivačem srpske geografije.
Jovan Cvijić je rođen 11. oktobra (29. septembra po julijanskom kalendaru) 1865. godine u Loznici u porodici Cvijića, koja je bila ogranak Spasojevića iz pivskog plemena. Otac mu se zvao Todor Cvijić. Njegova porodica je bila poreklom iz oblasti Stare Hercegovine, iz plemena Pivljana, i bavio se trgovinom. Njegov otac, a naime Jovanov deda, bio je Živko Cvijić, predsednik lozničke skupštine i poznati mačvanski Obrenovićevac. Kako je bio na strani tzv. „katana“ u vreme katanske bune protivnika ustavobranitelja 1844. godine, kažnjen je šibovanjem posle uspešne akcije Tome Vučića Perišića, nakon čega je umro još mlad. Njegov otac, a pak Jovanov pradeda, Cvijo Spasojević, bio je rodonačelnik Cvijića. Cvijo je bio poznati hajdučki harambaša u tom delu Stare Hercegovine. Cvijo se borio protiv Osmanlija Prvog srpskog ustanka, a nakon njegove propasti 1813. godine, preselio se u Loznicu, gde je kod šanca i crkve sagradio kuću hercegovačkog tipa na dva sprata i otvorio dućan, započinjući trgovačku karijeru novoosnovane familije.
Cvijićev otac Todor (umro 1900) se u početku i sam bavio trgovinom, ali kako mu to nije išlo za rukom, zaposlio se u opštini kao pisar i delovođa. Majka Jovanova Marija (rođena Avramović), bila je iz ugledne porodice iz mesta Korenita, sela u oblasti Jadar koje se nalazi nedaleko od manastira Tronoša i Tršića, rodnog sela Vuka Karadžića. Osim Jovana, Todor i Marija imali su sina Živka i tri kćeri, Milevu, udatu za Vladimira, sarača, Nadu, udatu za Dragutina Babića okružnog blagajnika, kasnijeg načelnika ministarstva finansija, i Soku.
Cvijić je često govorio da je u detinjstvu na njegovo duhovno obrazovanje najviše uticala majka i uopšte majčina porodica, mirna, staložena i domaćinska, dok je o ocu i očevoj porodici pisao sa dosta manje emocija. Ipak, Cvijić je u svom naučno-istraživačkom radu o narodnoj psihologiji imao pohvalne reči za dinarski etnički tip i karakter, kome upravo i pripada njegov otac
Nakon osnovne škole koju je završio u Loznici, završio je nižu gimnaziju u Loznici (prve dve godine) i gimnaziju u Šapcu (treću i četvrtu godinu), a potom se upisao i završio višu Prvu beogradsku gimnaziju, u generaciji sa Miloradom Mitrovićem, Mihailom Petrovićem Alasom i drugim velikanima, o čemu je napisan roman i snimljen TV-film „Šešir profesora Koste Vujića“
Godine 1884, po završetku gimnazije, hteo je da studira medicinu, međutim loznička opština nije bila u mogućnosti da stipendira njegovo školovanje u inostranstvu. Tada mu je Vladimir Karić, njegov profesor iz šabačke gimnazije, predložio da sluša studije geografije na Velikoj školi u Beogradu. Cvijić ga je poslušao i iste godine upisao Prirodno-matematički odsek Velike škole u Beogradu. Ove studije je završio 1888. godine.
Tokom svog školovanja Cvijić je bio posvećen čitanju knjiga. U gimnaziji je učio engleski, nemački i francuski jezik koji su mu tokom studija veoma koristili budući da nije postojala odgovarajuća naučna građa na srpskom. Kasnije je na stranim jezicima pisao i naučne i druge radove.
Školske godine 1888/89. radio je kao predavač geografije u Drugoj muškoj beogradskoj gimnaziji. Potom je 1889. upisao studije fizičke geografije i geologije na Bečkom univerzitetu kao državni pitomac. U to vreme na Bečkom Univerzitetu predavanja iz geomorfologije držao je čuveni naučnik dr Albreht Penk (nem. Albrecht Penck), geotektoniku je držao profesor Edvard Zis (tadašnji predsednik Austrijske akademije nauka), a klimatologiju Julijus fon Han.
Cvijić je doktorirao 1893. godine na Univerzitetu u Beču. Njegova doktorska teza pod nazivom „Das Karstphänomen“ predstavila ga je široj javnosti i učinila poznatim u svetskim naučnim krugovima. Ovaj rad je kasnije preveden na više jezika (kod nas „Karst“, 1895) a zahvaljujući njemu Cvijić se u svetu smatra utemeljivačem karstologije. Britanski naučnik Arčibald Giki je napisao da ovo predstavlja „zastavničko delo“ nauke...

SADRŽAJ
Milorad Vasović
UZ OVO IZDANJE CVIJIĆEVE KNJIGE „GOVORI I ČLANCI“ 7
O NAUČNOM RADU I O NAŠEM UNIVERZITETU 21
Balkanski problema i naučne škole 27
Metodi i pronesi naučnoga rada 40
Formiranje naučnih radnika 43
Naše sposobnosti za naučni rad 48
Naučni i stručni rezultati našega Univerziteta 51
O NACIONALNOM RADU 55
KULTURNI POJASI BALKANSKOE POLUOSTRVA 69
Pojas izmenjene vizantijske kulture 73
Tursko-istočnjački uticaji 76
Pojas zapadne kulture 77
Patrijarhalni režim 79
GLAVNE OSOBINE CENTRALNIH OBLASTI BALKANSKOGA POLUOSTRVA 83
Geografski položaj i veze 87
Struktura i saobraćajne linije 93
Važnost Carigrada i Soluna 101
Izvesni uticaji geomorfoloških crta 105
Geografski položaj Stare Srbije i Makedonije 107
Centralna oblast i balkansko teritorijalno jezgro 112
Glavne raško-makedonske kotline 117
Politički značaj Novopazarskog Sandžaka 119
RASPORED BALKANSKIH NARODA 121
Etno-geografske granice balkanskih naroda 123
Etničke promene i migracije 137
GEOGRAFSKE OSNOVE MAKEDONSKOG PITANJA 143
IZ PROMATRANJA O ETNOGRAFIJI MAKEDONIJE 151
Makedonski Sloveni 153
ANEKSIJA BOSNE I HERCEGOVINE I SRPSKO PITANJE 159
Uvod 163
Geografski i ekonomski položaj Srbije 164
Značaj Bosne i Hercegovine za srpski narod 169
Duh i smisao austrougarske uprave u Bosni 172
Srpski i jugoslovenski problem 178
DINARSKI SRBI 183
Šihov violentni tip 185
Osećajnost 192
O darovitosti 190
O NARODNOM JEDINSTVU 193
O ISELJAVANJU BOSANSKIH MUHAMEDANACA 197
NOVA GENERACIJA 205
IZLAZAK SRBIJE NA JADRANSKO MORE 209
Geografsko-ekonomske osnove za pitanje o pristaništu 212
Istorijsko-etnografski pregled 215
Ocena raznih interesa 219
GEOGRAFSKI I KULTURNI POLOŽAJ SRBIJE 221
JEDINSTVO I PSIHIČKI TIPOVI DINARSKIH JUŽNIH SLOVENA 237
Uvod 241
Osobine dinarskih zemalja 243
Značaj dinarske zone i migracija za jedinstvo Srba, Hrvata i Slovenaca 250
Psihički tipovi, varijeteti i trupe 255
Dinarsko-planinski psihički tip 257
Dva varijeteta dinarsko-planinskog tipa 266
Severni psihički varijetet 268
Južni psihički varijetet 286
JEDINSTVO JUŽNIH SLOVENA 295
BEDA U SRBIJI I NAŠA VERA 303
SEVERNA GRANICA JUŽNIH SLOVENA 309
Uvod 313
I Etnografska granica 315
Načela 315
Panonski basen i njegova južna ivica 316
Invazije i doseljavanja 317
Doseljavanje Srbo-Hrvata 317
Razbijanje južnoslovenskih naselja 321
Madžarizacija, germanizacija i zvanična statistika 322
II Primedbe o geografskim granicama 325
Reke panonskog basena kao političke granice 325
Karst i političke granice 326
KORUŠKI PLEBISCIT 329
GRANICE I SKLOP NAŠE ZEMLJE 337
O NAŠOJ DRŽAVI 353
O SITONU–VATSONU 359
ZNAČAJ CIVILIZACIJE ZA MEĐUNARODNA PITANJA 365
PETAR JANKOVIĆ 369
VLADIMIR KARIĆ 375
MG17