Godina izdanja: 1988
ISBN: 86-363-0057-6
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Autor - osoba Živančević, Milorad, 1933- = Živančević, Milorad, 1933-
Naslov Ivan Mažuranić / Milorad Živančević
Vrsta građe knjiga
Jezik srpski
Godina 1988
Izdanje 2. dopunjeno izd.
Izdavanje i proizvodnja Novi Sad : Matica srpska ; Zagreb : Globus, 1988 (Novi Sad : Budućnost)
Fizički opis 485 str. : slika I. Mažuranića, faks. ; 20 cm
(broš.)
Napomene Tiraž 2.000
Napomene i bibliografske reference uz tekst
Bibliografija: str. 371-469
Registar.
Predmetne odrednice Mažuranić, Ivan, 1814-1890

MAŽURANIĆ Ivan – pesnik (Novi Vinodolski, 11. VIII 1814 – Zagreb, 4. VIII 1890). Iz imućne građanske porodice, 1827. je završio pučku školu u rodnom mestu i 1833. gimnaziju u Rijeci, gde je naučio nemački, latinski, italijanski i mađarski jezik, a kasnije je naučio još i engleski, francuski i sve slovenske jezike. Na Liceju u Zgbu je 1833. upisao filozofiju da bi drugu g. završio u Sombathelju 1835. Prava je studirao u Zgbu od 1835. do 1837, a potom radio kao gimnazijski profesor. Već 1840. je prešao u Karlovce u gradski magistrat i tu ostao do 1848. U međuvremenu je 1841. u Pešti položio specijalistički ispit meničkog prava. Za vreme školovanja 1830. napisao je prve stihove – Vinodolski dolče, da si zdravo! i 1832. štampao prvu pesmu na mađarskom jeziku – odu Ferencu Irmenjiju. Za vreme studija upoznao se sa Ljudevitom Gajem i prišao Ilirskom pokretu. Tada je počeo i ozbiljnije da se bavi književnim radom: pisao je aforizme i stihove. Prva pesma na hrvatskom jeziku, Primorac Danici, štampana mu je 1835. u „Danici ilirskoj”. Pored poezije bavio se i leksikografskim radom – sa J. Užarevićem je 1842. izdao Nemačko-ilirski slovar, prvi takve vrste u Hrvatskoj. Na poziv Matice ilirske dopunio je XIV i XV pevanje Gundulićevog Osmana, a sa bratom Antunom napisao je Rječnik Osmana Gundulićeva 1844. Slavu je stekao kada je napisao ep Smrt Smail-age Čengića (1844), koji je 1845. objavio u almanahu „Iskra” pod naslovom Smert Čengić-age. Književnost je skoro potpuno zanemario 1848, kada se posvetio politici. Za vreme revolucije bio je saborski prerovođa, sastavljao je najvažnija politička dokumenta. G. 1848. objavio je brošuru Hrvati Mađarom i na hrvatskom i na mađarskom jeziku (A’ Horvátoka a’ Magyaroknak felelet az 1848-ik Martziusi és Áprilisi Magyar hirdetményekre). Bio je član demokratskog lista hrvatske levice „Slavenski jug” od 1848. do 1849. Posle Revolucije, od 1850. do 1860, bio je generalni prokurator za Hrvatsku i Slavoniju i kao takav organizovao sudstvo u Hrvatskoj. Bio je prvi hrvatski kancelar 1861-1866, a zatim, od 1873. do 1880, i hravtski ban. Za vreme njegovog banovanja reformisao je školstvo, upravu i pravosuđe, otvorio univerzitet i doneo mnoge zakone. Posle 1880. nije više učestvovao u javnom životu nego se bavio astronomijom i matematikom i proučavao filozofe. Bio je oženjen Aleksandrom Demeter, sestrom pesnika Dimitrija Demetera, kojoj je posvetio najlepše stihove – Javor, Javor i tamjanika. Sahranjen je u ilirskoj arkadi na Mirogoju u Zgbu. „Glavnu karakteristiku M. stvaralaštva čini prožimanje uticaja klasičnog nasleđa, narodne pesme i dubrovačke poezije, uz vlastito nastojanje da stvori poseban pesnički jezik. Energični protivnik prioriteta jednog narečja, on je nastojao da u upotrebu uvede sve forme koje su mu izgledale celishodne, čak i izumrle. Njegov jezik evoluira od pokrajinskog, regionalnog, koji je mladi pesnik poneo iz rodnog kraja, preko onog koji se nalazi u prvim hrvatskim novinama, sve do izgrađenog onovremenog književnog jezika čiji se obrazac nalazi u Čengić-agi. Kratka jezgrovita fraza, aforizam i sentencija dominiraju kod njega u živom spoju sa iskričavim, snažnim duhom darovitog literate i katkad nedokučivom dubinom mislioca.” Njegovo najpoznatije delo Smrt Smail-age Čengića prava je scenska tvorevina, ima pet pevanja: Agonija, Noćnik, Četa, Harač i Kob koji su kao klasični činovi drame. Jezik je čist narodni u kombinaciji sa arhaičnim hrvatskim govorom. Njegov izbor teme objašnjava se tadašnjom vladavinom rodoljubive lirike. Smail-aga nije samo tipičan lik okupatora i tlačitelja nego je simbol sveopšteg zla. Osnovna ideja je nacionalno oslobođenje i opšteljudska težnja za oslobođenje čoveka od nasilja. To je delo trajne vrednosti, vanvremensko. U SNP je Smrt Smail-age Čengića izvedena 1. X 1963. kao scenski oratorijum u četiri stava.
BIBL: Pjesme, Zgb 1895, 1924; Djela, Zgb 1985; Izabrana dela, Bgd 1963.

Milorad Živančević (1933), pisac. Najpre se ogledao na pripoveci, zatim se posvetio nauci o književnosti. Filozofski fakultet i postdiplomske studije završio u Beogradu, magistrirao i doktorirao te niz godina radio na univerzitetu u Novom Sadu i, Krakovu i Frankfurtu na Majni, gde i danas živi. Književni istoričar, komparatista i prevodilac, pokretač i glavni urednik Zbornika za slavistiku (1970–1995).
MG73 (G)