Henrik Sjenkjevič Kroz pustinju i prašumuTvrdi povez sa zaštitnim omotomKroz pustinju i prašumu pustolovni je roman za decu. Napisao ga je poljski književnik i nobelovac Henrik Sjenkjevič, a objavljen je 1911. godine. Roman se sastoji od 156 poglavlja. Okarakterizovan je kao pustolovni dečji roman jer na pomalo fantastičan način opisuje pustolovine četrnaestogodišnjega Staše i osmogodišnje Nele, koji su bežeći od otmičara doživeli brojne avanture. Na putu su upadali u nevolje zbog divljih životinja, kao i zbog teških uveta koji vladaju u pustinji i prašumi. U nevoljama ih prate pas Saba, a posle i pripitomljeni slon King.Roman može da se opiše i kao historijski i putopisni, a sadrži i biografske elemente. Historijska podloga, koja je ujedno i središte radnje u delu, prikazuje događaj koji se zbio sredinom 19. veka; radi se o ustanku Sudanaca protiv engleske vlasti koji je predvodio Muhamed Ahmed bin Abd Alah, poznat kao Mahdi. Mahdi se u ovom delu prikazuje kao tiranin koji je u ime islamske vere oduzeo život brojnim nevinim žrtvama, dok je engleska vlast prikazana kao oličenje svega što je ispravno. Zbog navedenih razloga vidljivo je da je autor u ovom delu na strani engleskih kolonizatora.Autoru to nije prvi roman u kojem obrađuje historijsku tematiku jer glavninu njegovoga književnoga opusa čine upravo historijski romani. Njegov se književni program sastoji od dve komponente: prva je nacionalna u kojoj se zalaže za neovisnost države, a druga je moralna u kojoj veliča hrišćanska načela. Veličanje hrišćanskih načela može da se primeni i na ovo delo jer su mladi Staša i njegov otac predstavnici takvih načela, kojih se ne odriču ni pod pretnjom smrću.Putopisni i biografski elementi polaze od činjenice da je Sjenkjevič pisao putopise pod pseudonimom Litvos i proputovao Ameriku, Evropu i Afriku. Budući da je u Africi boravio dvadeset godina, napisao je Pisma iz Afrike koja su mu pomogla da na veličanstven i dojmljiv način opiše predele egzotičnoga afričkoga kontinenta, a posebno Egipat, Sudan i Keniju. Sjenkjevič posebnu pažnju pridaje opasnostima afričkoga krajolika u kojem retki mogu da prežive.Osim krajeva kroz koje je Sjenkjevič prošao, u delu su, zahvaljujući njegovoj neiscrpnoj mašti, svoje mesto našli i opisi mentaliteta egzotičnih afričkih plemena koja su evropskom stanovništvu do tada bila gotovo nepoznata. Štaviše, u liku Švajcarca Henrika Lindea vidljiva je sličnost sa samim autorom: Linde je u delu istaknuo da ga je otac školovao za inženjera, ali on je još od rane mladosti, baš poput autora, zavoleo putovanja.Likovi su okarakterizovani psihološki, fizički, socijalno, etički i govorno. Glavna je podela na pozitivne i negativne. Pozitivni su likovi: Staša, Nela, gospodin Raulison, gospodin Tarkovski, dadilja Dina, Grk, Kali, Linde, kapetan Glen i doktor Klari. S druge strane, negativnim likovima pripadaju: Mahdi, Fatima, Smajin, Idris, Hamis i Gebr.Staša i danas vredi kao uzor mladim poljskim, ali i svetskim generacijama jer poseduje sve poželjne karakteristike; hrabar je, plemenit i snalažljiv. Delo je nastalo u razdoblju modernizma, a odlikuje se detaljnim pripovedanjem i opisivanjem, širokim digresijama, unutarnjim monologom i pripovedanjem u trećem licu. Staša i Nela zauvek su se uvukli u srca čitalaca zbog svog iskrenog drugarstva, onoga u kojem su zaista spremni da za drugoga daju i poslednju kap krvi. Delo ima i dvije filmske adaptacije: iz 1973. godine i 2001. godine. Kroz pustinju i prašumu klasik je, kako poljske, tako i svetske dečje književnosti, a Sjenkjevič je bio iznimno popularan i izvan Poljske.5/24