Godina izdanja: Ostalo
ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Oblast: Istorija umetnosti
Jezik: Srpski

Petar Dobrović : 1890-1974 : retrospektivna izložba : Muzej savremene umetnosti Beograd, jun-septembar 1974 /
uvodna studija Miodrag B. Protić ;
kataloški podaci o izloženim delima Olga Dobrović]
Beograd : Muzej savremene umetnosti, [1974] (Beograd : Beogradski izdavačko-grafički zavod)
58 str. + 109 str. s tablama reprodukcija : ilustr. ; 24 cm

unutra odlično, korice kao na slici


Katalog
Str. 5-36: Petar Dobrović 1890-1942 / Miodrag B. Protić
Tiraž 1.000
Biobibliografski podaci o umetniku
Resumé.

Petar Dobrović (Pečuj, 14. januar 1890—Beograd, 27. januar 1942) je bio poznati srpski slikar i političar rođen u gradu Pečuju, današnjoj Mađarskoj. Jedan je od vodećih predstavnika modernizma jugoslovenske umetnosti između dva svetska rata. Kao predstavnik srpskog kolorizma, bio je poznat po portretima i pejzažima. U ranim godinama bio je impresionista i kubista. Pisao je i likovnu kritiku.

Bio je predsednik male, kratkotrajne srpsko-mađarske Baranjsko-Bajske Republike koja je proglašena 14. avgusta 1921. Ubrojen je među 100 najznamenitijih Srba.

Srpska porodica Dobrovića potiče iz Slavonije, iz Daruvara koja se preselila u Nađkanjižu gde je baveći se prodajom stoke stekla veliki ugled i bogatstvo. Ovde je rođen i otac Petra Dobrovića. Dobrovićeva mati, Irena Heidl, bila je nemačkog porekla, rođena je u baranjskom gradiću Šiklošu.

Petar Dobrović je imao tri brata: Nikolu, značajnog srpskog arhitektu, Stevana i Đoku. Stevan i Đoka su upisali vojnu kadetsku školu u Pečuju čiji je pitomac u to doba bio i Miroslav Krleža, kasniji poznati hrvatski pisac. Od tada datira i Dobrovićevo poznanstvo sa Krležom.

Petar Dobrović je maturirao u pečujskoj gimnaziji u kojoj su profesori bili iz katoličkog reda cistercita. Kao gimnazijalac doživeo je mnoge neprijatnosti. Često je napadan zbog svoje srpske narodnosti. Tako je 1903. godine gimnazijski profesor Abel Buzaši zbog ubistva kralja Aleksandra Obrenovića i njegove supruge Drage, Dobrovića nazivao „srpskim ubicom kraljeva“.

Posle završetka gimnazije Dobrović 1907 — 1908. godine pohađa skulptorski odsek Zanatsko-umetničke škole u Budimpešti, potom od 1909. do 1911. i tamošnju Likovnu akademiju. Profesori su mu poznati umetnici konzervativnih shvatanja Eden Balo i Tivadar Zemplenji. Kasnije će na njegovo slikarstvo uticati Karolj Ferenci. Prvi put je izlagao 1911. godine u Muzeju lepe umetnosti u Budimpešti - „Mučarnjok“. Od iste godine, pa sve do izbijanja Prvog svetskog rata boravio je u Parizu gde je, između ostalih, upoznao i vajara Ivana Meštrovića.

U međuvremenu objvaljuje svoje grafike u uglednim mađarskim časopisima i listovima kao „Tet“ (mađ.Tett), „Ma“ (mađ. Ma u prevodu „Dan“) i „Njugat“ (mađ. Nyugat u prevodu „Zapad“).

U nedelju, 20. maja 1918. u Pečuju se pobunio 6. Novosadski puk. Oružanom sukobu se priključio i temperamentni Petar Dobrović koji je zbog toga kasnije zatvoren.

Posle završetka Prvog svetskog rata, 14. novembra 1918. srpska vojska je zaposela Baranju i Bačku. Dolazak srpske vojske u Pečuj Dobrović je dočekao sa velikim oduševljenjem. Jedno vreme je radio kao prevodilac nove vlasti. Dobrović je bio veliki pobornik ideje da se Pečuj, Baranja i Bačka u celini pripoje Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.

Bio je predsednik male, kratkotrajne srpsko-mađarske Baranjsko-Bajske Republike koja je proglašena 14. avgusta 1921. godine i koja je trajala do 21. avgusta 1921. Kao predsednik mlade republike Dobrović na čelu delegacije 16. avgusta kreće u Beograd gde ga prima premijer Nikola Pašić koji mu odmah saopštava da Kraljevina SHS nije zainteresovana za očuvanje Bačko-Baranjske Republike. Dobrović se nikada više nije vratio u svoj rodni Pečuj. Tada se nastanio u Beogradu.

Petar Dobrović je bio u veoma dobrim odnosima sa srpskim književnicima Veljkom Petrovićem i Milošem Crnjanskim.

Studije slikarstva započeo je u Budimpešti, a nastavio u Parizu. Bio je od 1923. do 1925. godine profesor Umetničke škole u Beogradu. Godine 1934. osniva i vodi večernji tečaj figuralnog crtanja na Kolarčevom narodnom univerzizetu. Jedan je od osnivača beogradske Državne umetničke akademije, (kasnije Akademije likovnih umetnosti), 1937. godine od kada je postao i njen profesor.

Od 1911. izlagao je na brojnim kolektivnim izložbama u zemlji i Evropi, između ostalih u Parizu, Budimpešti, Pragu, Beogradu, Dubrovniku i Veneciji. Prvu samostalnu izložbu imao je u rodnom Pečuju 1913. Bio je član i jedan od osnivača Umetničke grupe „Oblik“ 1926. godine.


Petar Dobrović, Mlini na jugu, 1936
Petar Dobrović se 1925. godine venčao sa Olgom Hadži iz Novog Sada sa kojom je imao sina Đorđa.

Dvadesetih i tridesetih godina 20. veka Dobrović živi i radi na relaciji Beograd - Pariz. Jedno vreme je boravio u Holandiji i u Italiji. Na Azurnoj obali slika sa svojim prijateljem Milanom Konjovićem. Godine 1934. bio je jedan od osnivača časopisa „Danas“. Godine 1940. se povlači na Hvar, gde slika pejzaže, a 1941. sa porodicom se vraća u Srbiju i sklanja se u Grocku.

Umro je za vreme nemačke okupacije Beograda u Drugom svetskom ratu u liftu zgrade u Ulici kralja Petra 36, gde je stanovao tokom jedne racije koja ga je zatekla na ulici na Savindan 1942. godine. Sahranjen je na Novom groblju u Beogradu.

Slikarska zaostavština i dokumentacija o radu Petra Dobrovića čuva se u Galeriji „Petar Dobrović“ u Beogradu.

Slikarstvo
Slikarki opus Potra Dobrovića nalazi se u samom središtu srpskog modernizma, a zenitni deo je istoriografski kod mnogih teoretičara postavljen u četvrtu deceniju prošlog veka, tačnije u onaj deo koji je pripadao kolorističkom espresionizmu. Hedonističko slikarstvo kome je iznad svega bio privržen, odvelo ga je prema izuzetnom bogatsvu hromatske palete, koliko i prema blistavom svetlu koje se preliva u punom intenzitetu preko njegovih platana. Već na samom početku bavljenja likovnom umetnošću, Dobrović je čvrsto postavi formu, a time i kompoziciju u slikama. Ta početna bliskost realizmu nije mu smetala da oblik oslobodi nepotrebnih elementa, i da umesto njih unese kratke bojene i valerske pasaže koji su davali dovoljno neophodnih vizuelnih podataka da se lako uoče glavne likovne i formalne osobine njegovog slikarskog jezika. Pomalo kubizovane slikovne predstave iz tog prvog perida danas se vide kao logična najava kasnijeg govora ekspresivnih i kolorističkih jezičko-plastičkih osobenosti. Mediteranski pejzaž, maslinjaci, voće, more, naga tela, samo su bile pogodne teme na kojima je pokazao šta slikasrtvo može da bude ako se izražava bojom i svetlom. Veliki opus Petar Dobrović je ostavio i u portretskoj umetnosti u kome je sačinio brojne analize i karakterološke studije koje spadaju među najvrednijim u srpsko umetnosti prve polovine dvadesetog veka.

Samostalne izložbe

Petar Dobrović, Ulica u Amsterdamu, 1931

Petar Dobrović, Gospođa Olga Dobrović, 1938
1912 Prostorije Ženskog društva, Pečuj
1919 Salon „Ulrih“, Zagreb, Gradska kuća, Novi Sad
1920 Druga beogradska gimnazija, Beograd
1921 Sala „Stanković“, Beograd
1924 Salon Manes, Prag
1925 Salon Galić, Split
1927 Zgrada Berze, Novi Sad
1928 Velika sala Županije, Sombor, Društvo za unapređenje nauke i umetnosti, Sala Narodnog kasina, Osijek, Umjetnički paviljon, Zagreb
1929 Umjetnički salon Šira, Zagreb, Svečana sala Novosadske muzičke gimnazije, Novi Sad
1930 Umetnički paviljon, Beograd
1931 Pulhri Studio, Prag, Kunstring, Roterdam, Kunstzalen A. Mak, Amsterdam
1932 Denisuv Institut, Prag
1933 Francuski klub, Beograd
1934 Salon Ulrih, Zagreb. Francuski klub, Beograd
1936 Francuski klub, Beograd
1937 Dvorana Matice srpske, Novi Sad
1940 Umetnički paviljon, Beograd
Posthumne

1955 Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“, Beograd
1974 Muzej savremene umetnosti, retrospektiva, Beograd, Galerija „Petar Dobrović“, Beograd, Moderna galerija, Ljubljana
1981 Galerija Fakulteta likovnih umetnosti, Beograd
1983 Galerija „Petar Dobrović“, Beograd
1985 Galerija Likovnih umjetnosti, Beograd
1990 Muzejski prostor, retrospektiva, Zagreb, Galerija Matice srpske, Novi Sad, Narodni muzej, Beograd, Museum Janus Panonius, Pečuj
1999 Galerija „Petar Dobrović“, Beograd, Galerija Matice srpske, Novi Sad
2001 Galerija „Petar Dobrović“, Beograd
Bibliografija (izbor)
1919 Veljko Petrović, pred. kat., Gradska kuća, Novi Sad*1920 Miloš Crnjanski, Pred izložom Petra Dobrovića, Demokratija, 15. januar, Beograd
1920 Todor Manojlović, Petar Dobrović, Misao, 1. februar, pp. 547–554, Beograd
1921 Rastko Petrović, Izložba Bijelića, Dobrovića i Miličića, Radikal, 9. novembar, Beograd
1921 Branko Popović, U slavu jednih i drugih, Srpski književni glasnik, 1. i 16. decembar, Beograd
1921 Miroslav Krleža, Marginalije uz slike Petra Dobrovića, Savremenik, br. 4, pp. 193–205, Zagreb
1924 Gustav Krklec, Slikar Petar Dobrović, Pokret, 9. februar, br. 2, pp. 24–25, Beograd
1927 Mihailo S. Petrov, Izložba Petra Dobrovića, Vidovdan, 27. novembar, br.4, Novi Sad
1929 Milan Kašanin, Izložba slika Petra Dobrovića, Letopis Matice srpske, br. 3, pp. 466, Novi Sad
1930 Branko Popović, Tri umetnička fanatika, pred. kat., Umetnički paviljon, Beograd
1933 Rastko Petrović, Petar Dobrović slika..., Politika, 28. oktobar, Beograd
1934 Rastko Petrović, Slikarstvo Petra Dobrovića, Politika, 12. decembar, Beograd
1936 Branko Popović, Petar Dobrović u Francuskom klubu, Srpski lnjiževni glasnik, 16. mart, pp. 480–483, Beograd
1940 Pjer Križanić, Slikarstvo Petra Dobrovića, Politika, 31. mart, Beograd
1954 Miroslav Krleža, Petar Dobrović, monografija, Zora, Zagreb
1955 Momčilo Stevanović, Umetnost Petra Dobrovića, Savremenik, april, pp. 507–508, Beograd
1956 Lazar Trifunović, Konstruktivizam u srpskom modernom slikarstvu, Delo, br. 5, pp. 576–592, br. 6, pp. 727–734, Beograd
1964 Miodrag B. Protić, Savremenici II, pp. 49–57, Nolit, Beograd
1964 Lazar Trifunović, Novi realizam, pred. kat., Galerija Kulturnog centra Beograda, Beograd
1967 Lazar Trifunović, Srpska likovna kritika, Srpska književna zadruga, Beograd
1967 Miodrag B. Protić, Treća decenija - konstruktivno slikarstvo, pred. kat., Jugoslovenska umetnost HH veka, Muzej savremene umetnosti, Beograd
1969 Lazar Trifunović, Angažovana umetnost u Srbiji, pred. kat., u Angažovana umetnost u Jugoslaviji 1919-1969, Umetnička galerija, Slovenj Gradec
1970 Miodrag B. Protić, Srpsko slikarstvo XX veka, Nolit, Beograd
1971 Ješa Denegri, Koloristički espresionizam četvrte decenije, pred. kat., Četvrta decenija. Ekspresionizam boje - kolorizam - poetski realizam, Jugoslovenska umetnost HH veka, Muzej savremene umetnosti, Beograd
1973 Lazar Trifunović, Srpsko slikarstvo 1900 – 1950, Nolit, Beograd
1974 Miodrag B. Protić, Petar Dobrović, pred. kat. retrospektivne izložbe, Muzej savremene umetnosti, Beograd
1980 — 1981 Miodrag B. Protić, priredio, Ideje srpske likovne kritike i teorije 1900-1950 1-3, Muzej savremene umetnosti, Beograd
1982 Miodrag B. Protić, Slikarstvo HH veka, Jugoslavija, Beograd, Spektar, Zagreb, Prva književna komuna, Mostar
1982 Lazar Trifunović, Od impresionizma do enformela, Nolit Beograd
1983 Vladimir Rozić, Likovna kritika u Beogradu između dva svetska rata, Jugoslavija, Beograd
1983 Ješa Denegri, Petar Dobrović. Pejsaži 1929-1938, pred. kt., Galerija „Petar Dobrović“, Beograd
2000 Jovan Despotović, Portreti Petra Dobrovića, Treći program radio Beograda, 11. april, Beograd
2001 Simona Čupić, Petar Dobrović, Akvareli, tempere, pasteli, pred. kat., Galerija „Petar Dobrović“, Beograd
2001 Lidija Merenik, Ideološki modeli. Srpsko slikarstvo 1945-1968, Beopolis, Beograd
2003 Simona Čupić, Petar Dobrović, monografija, Prosveta, Beograd

Dobrović, Petar, 1890-1942 - Slikarstvo - Crtež - Katalog izložbe
Srpski slikari - Katalozi


avangarda miloš crnjanski