Godina izdanja: 1987
ISBN: 86-391-0111-6
Autor: Domaći
Oblast: Geologija
Jezik: Srpski

Autor - osoba Cvijić, Jovan, 1865-1927 = Cvijić, Jovan, 1865-1927
Naslov Karst : geografska monografija ; Novi rezultati o glacijalnoj eposi Balkanskoga poluostrva / Jovan Cvijić ; urednici Petar Stevanović, odgovorni urednik, Mihailo Maletić i Dragutin Ranković
Vrsta građe stručna monog.
Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.)
Jezik srpski
Godina 1987
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska akademija nauka i umetnosti : Književne novine : Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 1987
Fizički opis 411 str., [1] list so slika na avtorot : ilustr. ; 25 cm
Zbirka Sabrana dela / Jovan Cvijić ; knj. 1
Napomene Stv. nasl. vo kolofonot: Karst ; Glacijacije Balkanskog polustrova
Život i rad Jovana Cvijića / Vasa Čubrilović: str. 13-156
Dnevnik / Ljubica Cvijić: str. 157-194
Kras i glacijacija: komentar /Dragutin Petrović: str. 393-407
Bibliografija / Borivoje Ž. Milojević, Dragutin Petrović i Milorad Vasović: str. 195-202


Jovan Cvijić (Loznica, 11. oktobar 1865 – Beograd, 16. januar 1927) bio je srpski naučnik, osnivač Srpskog geografskog društva, predsednik Srpske kraljevske akademije, profesor i rektor Beogradskog univerziteta, počasni doktor Univerziteta Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu. Od osnivanja Beogradskog univerziteta 12. oktobra 1905, postao je jedan od osam prvih redovnih profesora na Univerzitetu.
Cvijić je počeo da se bavi naukom još kao student Velike škole i tada je nastao njegov rad Prilog geografskoj terminologiji našoj, a nastavio kao srednjoškolski profesor i bečki student proučavajući kraške pojave u istočnoj Srbiji, Istri i Jadranskom primorju. Na osnovu tih proučavanja napisao je više radova kao i svoju doktorsku disertaciju. Čitav život posvetio je proučavanju Srbije i Balkanskog poluostrva putujući skoro svake godine po Balkanu. Tokom života, odnosno za preko trideset godina intenzivnog naučnog rada, objavio je par stotina naučnih radova. Jedno od najvažnijih dela je „Balkansko poluostrvo“.
Bavio se podjednako društvenom i fizičkom geografijom, geomorfologijom, etnografijom, geologijom, antropologijom i istorijom. Smatra se utemeljivačem srpske geografije.
Jovan Cvijić je rođen 11. oktobra (29. septembra po julijanskom kalendaru) 1865. godine u Loznici u porodici Cvijića, koja je bila ogranak Spasojevića iz pivskog plemena. Otac mu se zvao Todor Cvijić. Njegova porodica je bila poreklom iz oblasti Stare Hercegovine, iz plemena Pivljana, i bavio se trgovinom. Njegov otac, a naime Jovanov deda, bio je Živko Cvijić, predsednik lozničke skupštine i poznati mačvanski Obrenovićevac. Kako je bio na strani tzv. „katana“ u vreme katanske bune protivnika ustavobranitelja 1844. godine, kažnjen je šibovanjem posle uspešne akcije Tome Vučića Perišića, nakon čega je umro još mlad. Njegov otac, a pak Jovanov pradeda, Cvijo Spasojević, bio je rodonačelnik Cvijića. Cvijo je bio poznati hajdučki harambaša u tom delu Stare Hercegovine. Cvijo se borio protiv Osmanlija Prvog srpskog ustanka, a nakon njegove propasti 1813. godine, preselio se u Loznicu, gde je kod šanca i crkve sagradio kuću hercegovačkog tipa na dva sprata i otvorio dućan, započinjući trgovačku karijeru novoosnovane familije.
Cvijićev otac Todor (umro 1900) se u početku i sam bavio trgovinom, ali kako mu to nije išlo za rukom, zaposlio se u opštini kao pisar i delovođa. Majka Jovanova Marija (rođena Avramović), bila je iz ugledne porodice iz mesta Korenita, sela u oblasti Jadar koje se nalazi nedaleko od manastira Tronoša i Tršića, rodnog sela Vuka Karadžića. Osim Jovana, Todor i Marija imali su sina Živka i tri kćeri, Milevu, udatu za Vladimira, sarača, Nadu, udatu za Dragutina Babića okružnog blagajnika, kasnijeg načelnika ministarstva finansija, i Soku.
Cvijić je često govorio da je u detinjstvu na njegovo duhovno obrazovanje najviše uticala majka i uopšte majčina porodica, mirna, staložena i domaćinska, dok je o ocu i očevoj porodici pisao sa dosta manje emocija. Ipak, Cvijić je u svom naučno-istraživačkom radu o narodnoj psihologiji imao pohvalne reči za dinarski etnički tip i karakter, kome upravo i pripada njegov otac
Nakon osnovne škole koju je završio u Loznici, završio je nižu gimnaziju u Loznici (prve dve godine) i gimnaziju u Šapcu (treću i četvrtu godinu), a potom se upisao i završio višu Prvu beogradsku gimnaziju, u generaciji sa Miloradom Mitrovićem, Mihailom Petrovićem Alasom i drugim velikanima, o čemu je napisan roman i snimljen TV-film „Šešir profesora Koste Vujića“
Godine 1884, po završetku gimnazije, hteo je da studira medicinu, međutim loznička opština nije bila u mogućnosti da stipendira njegovo školovanje u inostranstvu. Tada mu je Vladimir Karić, njegov profesor iz šabačke gimnazije, predložio da sluša studije geografije na Velikoj školi u Beogradu. Cvijić ga je poslušao i iste godine upisao Prirodno-matematički odsek Velike škole u Beogradu. Ove studije je završio 1888. godine.
Tokom svog školovanja Cvijić je bio posvećen čitanju knjiga. U gimnaziji je učio engleski, nemački i francuski jezik koji su mu tokom studija veoma koristili budući da nije postojala odgovarajuća naučna građa na srpskom. Kasnije je na stranim jezicima pisao i naučne i druge radove.
Školske godine 1888/89. radio je kao predavač geografije u Drugoj muškoj beogradskoj gimnaziji. Potom je 1889. upisao studije fizičke geografije i geologije na Bečkom univerzitetu kao državni pitomac. U to vreme na Bečkom Univerzitetu predavanja iz geomorfologije držao je čuveni naučnik dr Albreht Penk (nem. Albrecht Penck), geotektoniku je držao profesor Edvard Zis (tadašnji predsednik Austrijske akademije nauka), a klimatologiju Julijus fon Han.
Cvijić je doktorirao 1893. godine na Univerzitetu u Beču. Njegova doktorska teza pod nazivom „Das Karstphänomen“ predstavila ga je široj javnosti i učinila poznatim u svetskim naučnim krugovima. Ovaj rad je kasnije preveden na više jezika (kod nas „Karst“, 1895) a zahvaljujući njemu Cvijić se u svetu smatra utemeljivačem karstologije. Britanski naučnik Arčibald Giki je napisao da ovo predstavlja „zastavničko delo“ nauke...

S AD R Ž AJ:
PREDGOVOR 7
Vasa Čubrilović ŽIVOT I RAD JOVANA CVIJIĆA 13
Uvod 15
Poreklo i mladost 20
Na Velikoj školi u Beogradu i na univerzitetu u Beču 28
Profesor na Velikoj školi u Beogradu 1893–1905. godine 32
Nastavnik na Univerzitetu u Beogradu 37
Rektor Univerziteta u Beogradu 42
Delatnost u Srpskoj kraljevskoj akademiji nauka 46
Lični život 52
Naučni rad 59
Cvijić kao organizator naučnoistraživačkog rada 66
Naučni radovi iz fizičke geografije 70
Naučni radovi iz antropogeografije i etnografije Balkanskog Poluostrva.... 73
Balkansko poluostrvo 75
Nacionalno-politički i etnografski spisi 86
Učešće u javnom životu Srbije do ratova 1912–1918 98
Ratovi 1912–1918 109
Rad u emigraciji 1916–1919 godine 130
Predsednik Entografsko-istorijske sekcije Jugoslovenske delegacije na Konferenciji mira u Parizu 1919 godine 135
Povratak u zemlju i poslednje godine života 145
Napomene 153
Ljubica Cvijić
DNEVNIK 157
Borivoje Ž. Milojević, Dragutin Petrović i Milorad Vasović
BIBLIOGRAFIJA 195
I Geografska i geološka terminologija 195
II Karst 195
A) Karst uopšte 195
B) Karst u Srbiji 195
III Glacijalna epoha i glacijalni reljef Balkanskog poluostrva, južnih Karpata i maloazijskog Olimpa 196
IV Današnja i stara jezera Balkanskog poluostrva 197
V Morfologija, tektonika i geologija 198
VI Antropogeografija i etnografija Balkanskog poluostrva 199
VII Metodika, kartografija, kartometrija i bibliografija 200
VIII Nacionalna i etnografska pitanja 201
KARST – Geografska monografija 203
Uvod 203
I Škrape 207
Strana
II Vrtače 212
A. Definicija i nazvala 212
B. Oblici vrtača 213
1. Normalni oblici 213
2. Odstupala od normalnih veličina i oblika 216
3. Nagib strana kod vrtača 218
4. Dno i nanos u vrtačama 219
5. Bszdani 225
6. Sipar u vigledima i zvekarama 234
7. Aluvijalns vrtače 238
8. Odnos između vrtača i pećina 243
C. Lokalno rasprostranenьe i red vrtača 248
D. Odnos vrtača prema geološkim orguljama 250
E. Stvarale vrtača 254
1. Stariji nazori o stvaranju vrtača 254
2. Činjenice za ocenu teorije stropoštavanja 257
3. Stvarale pravih vrtača 258
III Reke karsta 266
IV Doline karsta 273
V Pola 282
A. Definicija, ime, površina 282
1. Površina pola zapadne Bosne i Hercegovine 283
2. Polja u Dalmaciji, na ostrvima i na Istri 283
3. Polja i uvale slične poljima u Crnoj Gori 284
B. Oblik i dimenzije 284
4. Strane i ravan, sastav ravni u poljima 285
B. Hidrografske prilike polja 287
1. Suva polja 287
2. Periodski plavljena pola 288
3. Jezerska polja 293
4. Reke, vrela, ponori i estavele 297
5. Povodanj u poljima 299
6. Vreme nastupala i trajala povodnja u periodski plavljenim poljima 302
G. Geološka struktura i postajale polja 303
Struktura polja na Jamajci 304
VI Jadranska karstna obala 306
Nerazuđena obala 306
Razuđena obala 311
VII Rasprostranjeje karstnih pojava 314
NOVI REZULTATI O GLACIJALNOJ EPOSI BALKANSKOGA POLUOSTRVA 325
I
Pregled ispitivanja i literature o glacijalnoj eposi Balkanskoga Poluostrva 325
II
Novi glacijalni tragovi 331
1. Lovćen 331
Strana
2. Bitoljski Perister 334
3. Šar-planina 335
4. Jakunica 337
5. Slučajevi epigenije u dolinama Vitoše 337
6. Oskudica glečerskih tragova u Balkanu; šljunkovite mase Crnog Osema 340
7. Prokletije 342
III
Karakteristike glacijalne epohe 343
1. Vrste starih glečera 343
2. Glacijalna snežna linija 344
3. Glacijalne periode 347
IV
Uticaji i posledice glacijalne klime i njenih kolebanja 350
a. Diluvijalni konglomerat, šljunak, terase i stara korita 351
b. Rasprostranjenje lesa i bigra 377
v. Broj terasa i klimska kolebanja glacijalne epohe 379
g. Doline i glacijalna epoha 385
d. Postanak klisura 388
Dragutin Petrović KRAS I GLACIJACIJA (Komentar) 393
MG44