Godina izdanja: 2024
ISBN: 978-86-523-0445-5 978-86-7403-304-3
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

BOJAN B. DIMITRIJEVIĆ
LUKA FILIPOVIĆ

ANARHOLIBERALIZAM - služba i ideologija: 1967–1985

Izdavač - Institut za savremenu istoriju, Beograd; Arhipelag, Beograd

Godina - 2024

410 strana

24 cm

Edicija - Biblioteka Vreme

ISBN - 978-86-523-0445-5 978-86-7403-304-3

Povez - Tvrd

Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja



SADRŽAJ:
Uvod

I SLUŽBA
Osnovne postavke rada Službe državne bezbednosti prema `unutrašnjem neprijatelju`
1. Neprijateljsko delovanje sa anarhističko-liberalističkih pozicija - rad i mere SDB (Grupacija u SR Srbiji)
Neke karakteristike neprijateljske delatnosti sa anarhističko-liberalističkih pozicija
Geneza i slučajevi ispoljavanja neprijateljske delatnosti
Pokušaj reinterpretacije učenja klasika marksizma
Junski događaji
Odnos `pokreta` prema radnicima
Razvoj događaja posle 1968. godine
Štrajk glađu grupe studenata Filozofskog fakulteta
Prilagođavanje društvenim kretanjima i dileme oko ilegalnog rada
Suprotstavljanje promenama ustava i širenje neverice u mogućnost oživotvorenja odluke i stavova 21. sednice Predsedništva CK SKJ
Prenošenje aktivnosti u oblasti nauke, kulturnog i umetničkog stvaralaštva
Pokušaj animiranja intelektualnog mnjenja u svetu i spekulacije oko navodne kandidature predsednika
Tita za Nobelovu nagradu.
Organizovanje otpora udaljavanju profesora sa Filozofskog fakulteta
Udaljavanje profesora sa Filozofskog fakulteta i izmena taktike oponiranja društvu
Traženje načina da i posle udaljavanja s fakulteta ostanu prisutni u javnosti
Pripreme za `post-titovski period`
Neslaganje oko koncepcije i podela `tribine`
Pripreme za izdavanje časopisa `Praxis international`
Odbijanje ponuđenog zaposlenja
Ofanzivniji nastup
Prestanak radnog odnosa sedmorici profesora
Odnos anarholiberala prema kontrarevoluciji na Kosovu
Zapošljavanje sedmorice profesora u Institutu društvenih nauka
Odnos anarholiberala prema događajima u Poljskoj
Otvoreni napadi na ličnost i delo predsednika Tita
Povratak korišćenja javnih institucija
Struktura grupacije i glavni nosioci
Sredine i institucije iz kojih deluju anarholiberali
Međusobna povezanost i odnos prema drugim neprijateljskim grupacijama
Međusobna povezanost
Odnos prema drugim kategorijama unutrašnjeg neprijatelja
Odnos prema neprijateljskoj emigraciji
Strani faktor i anarholiberali
Rad i mere službe državne bezbednosti na suzbijanju
neprijateljske delatnosti sa anarhističko-liberalističkih pozicija
Rezime
Prilog I: Imena i podaci lica u grupaciji anarholiberala u Beogradu
Prilog II: Pregled tema o kojima je raspravljano na skupovima `Otvorenog univerziteta“ i `Tribina`

2. Neprijateljsko delovanje sa anarhističko-liberalističkih pozicija u SR Sloveniji
Neke karakteristike neprijateljske aktivnosti sa anarhističko-liberalističkih pozicija u SR Sloveniji
Geneza i slučajevi ispoljavanja anarhističko-liberalističkih tendencija u SR Sloveniji
Struktura anarhističko-liberalističke grupacije njeni glavni nosioci
Dušan Pirjavec
Taras Kermauner
Dimitrij Rupel
Veljko Rus
Jaša Zlobec
Sredine i institucije iz kojih deluju anarholiberali
Studentska glasila
`Tribuna` - studentski list
`Fri-fak` - glasilo fakultetskog odbra SSFF
`Pogledi` - list studenata FSPN
`Če` - list studenata Ekonomskog fakulteta
`Katedra` - list mariborskih studenata...
`Razmerje` - glasilo SSOS studenata FSPN
`Radio-študent`
`Problemi` - revija za teorijska pitanja u kulturi
Javna glasila u inostranstvu
Kulturne, naučne i obrazovne institucije
Filozofski fakultet
Fakultet za sociologiju, političke nauke i novinarstvo
Institut za sociologiju i filozofiju u Ljubljani
Društveno-političke organizacije na fakultetima
Študentski kulturno-umetnički centar
`Pankrti` - muzički ansambl
Međusobne veze, kontakti sa strancima i ilegalna okupljanja
Veze sa pripadnicima drugih struktura unutrašnjeg neprijatelja
Odnosi sa neprijateljskom emigracijom
Ilegalni skupovi
Veze sa inostranim faktorom
Mere i rad Službe državne bezbednosti
Procena neprijateljske delatnosti sa anarhističko-liberalističkih pozicija u SR Sloveniji
Prilog I: Lica koja kotinuirano neprijateljski istupaju sa anarhističko-liberalističkih pozicija

3. Služba državne bezbednosti i anarholiberalizam u SR Hrvatskoj
Grupa okupljena oko časopisa `Praxis“
Studentske demonstracije 1968. - Služba počinje sa obradom `Praxisovaca`
Korčulanska ljetna škola i izveštaj saradnika Službe iz 1968. godine
Operativna obrada `Meteor`
Praćenje aktivnosti grupe Praxis u 1969. godine
Želja za odlaskom u inostranstvo i daljom afirmacijom - 1970. godine
`Praxisovci“ u vremenu naleta Mas-poka 1971. godine
Aktivnosti grupe Praxis - operativne obrade Meteor u 1972. godini
Operativna obrada `Anarhista` - 1973. godine
Komplikovanje situacije po časopis `Praxis` i Korčulansku ljetnu školu
Prema ukidanju,,Praxisa` i Korčulanske letnje škole 1974-1975. godine
Anarholiberali - deo pete kolone protiv SFRJ
Zagrebački anarholiberali početkom 1980-ih
Zagrebačka grupa `Praxisovaca` u periodu
1983-1985. godine
1984
1985
Naknadna procena hrvatske Službe o delovanju anarholiberala u SR Hrvatskoj

4. Procene SDB Saveznog SUP-a o delatnosti anarholiberala u periodu 1978-1985.
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
Vojislav Šešelj - od anarholiberala do građanske desnice
Hapšenja na tribini u Beogradu i `suđenje šestorici`
Osnivanje i rad,,odbora za odbranu slobode misli i izražavanja“
Prilog I: Pismo `odbora` upućeno `javnosti` 10. novembra 1984. godine Skupštini SR Srbije
Anarholiberali postaju`građanska desnica`

II IDEOLOGIJA
1. Problemi pozicioniranja faza na ideološkom spektru u razvoju jugoslovenskog anarholiberalizma
Kontradiktornosti pojma anarholiberalizam
Razlike u značenju pojma anarholiberalizam u Jugoslaviji i zemljama na Zapadu

2. Istorijski kontekst prelaska jugoslovenskih disidenata u opoziciju - deo globalnog trenda prelaska levičara u liberale
Društvena prihvatljivost promene
Promena društvenih struktura u `državi blagostanja` i jugoslovenskog socijalizma
Post-šezdestosmaška levica i vreme krize `države blagostanja` - potraga za smislom i novom ideologijom

3. `Dovršiti državu` - početak dugog puta promene ideologije šezdesetosmaških levičara
Nezavršena socijalistička država i nezavršena `tiha revolucija“
Problem opstanka društvenih nejednakosti u jugoslovenskom socijalizmu
Demokratizacija i nastavak `otvaranja` Jugoslavije prema Zapadu

4. Duh vremena koje je tek dolazilo - prihvatanje ideja nove levice i nove desnice
Naslede studentskih pobuna - rušenje ideološkog dogmatizma
Zapadni uticaji i jedinstvene jugoslovenske okolnosti ideološkog lutanja
Pomeranje granica prihvatljivog ideološkog skretanja

5. Kako su nekadašnji anarhisti pretekli neoliberale u prevazilaženju podela na levicu i desnicu
Jačanje ideje o neophodnosti radikalne kritike partije
Vreme kada je kulturni identitet bio važniji od ideološkog
Suptilno formiranje koncepta `prevazilaženja istorije`

6. Privlačnost novog liberalizma - doba straha i entuzijazma ranih osamdesetih
Barijere jugoslovenskih posebnosti približavanja `šezdesetosmaške levice liberalizmu
Kontrasti jugoslovenske stagnacije i `magične formule` liberalnog uspeha na Zapadu
Kontrasti `mraka` podzemlja i `svetla` tržnih centara na Zapadu

7. Nastanak građanske desnice - anarholiberali postaju neoliberali
Prihvatanje ideje o izgradnji nacionalne države na osnovama liberalnog institucionalizma
Debate o klasnim razlikama postaju debate o nejednakostima etničkih grupa i jugoslovenskih regija
`Građanski` nacionalizam kao alternativa etnocentričkom nacionalizmu

8. Temelji `istorijskog kompromisa` jugoslovenskih anarholiberala
Novi desni liberali u senci uspona nacionalizma
Novi levi liberali u senci uspona političkih klanova autoritarnih titoista

9. Ideološka promena koja je bila prihvatljiva u svom vremenu
Vreme kada je kulturni identitet bio važniji od ideološkog
Uticaj globalnih kretanja tokom poslednjih godina Hladnog rata
Pitanje slobode izbora u odsustvu prihvatljive alternative
Udaljavanje anarholiberalnih grupa

10. Epilog: Postmodernizam vlasti i neoliberalizam opozicije u Srbiji devedesetih

Izvori i literatura
O autorima


`Provokativno istoriografsko istraživanje političke i društvene stvarnosti druge Jugoslavije od polovine šezdesetih i studentskih demonstracija 1968. do druge polovine osamdesetih, kada se već nazire propast jedne ideologije i raspad jedne zemlje.

U tom periodu obaveštajna služba jednopartijske države nazivala je anarholiberalima šaroliku grupaciju disidentskih intelektulaca koji su uglavnom bili skoncentrisani u unverzitetskim centrima u Beogradu, Zagrebu i Ljubljani.

Knjiga rekonstruiše praćenje, nadziranje, kontrolu i progon nekih od najpoznatijih pisaca, intelektualca i univerztetskih profesora druge Jugoslavije.

Na drugoj strani, knjiga rekonstruiše ideološku evoluciju anarholiberala od umerene ili izrazite levice do socijaldemokratije, pozicija građanskog centra ili desnog centra i desnice.

Junaci ove knjige su Milovan Đilas, Dobrica Ćosić, Ljubomir Tadić, Mihailo Marković, Dragoljub Mićunović, Mihajlo Mihajlov, Srđa Popović, Veljko Korać, Svetozar Stojanović, Mihailo Đurić, Borislav Mihajlović Mihiz, Duško Radović, Stevan Raičković, Momo Kapor, Brana Crnčević, Miodrag Pavlović, Nikola Rot, Predrag Palavestra, Zagorka Golubović, Zoran Đinđić, Vojislav Koštunica, Kosta Čavoški, Ivan Janković, Biljana Jovanović, Miodrag Milić, Vesna Pešić, Stojan Cerović, Boris Tadić, Dušan Pirjevec, Taras Kermauner, Rudi Supek, Milan Kangrga, Gajo Petrović, Danko Grlić, Vlada Mijanović, Andrija Gams, kao i desetine drugih učesnika javnog i intelektualnog života.

Sastavni deo ove knjige čine obimni izveštaji Službe državne bezbednosti koje su autori pronašli u arhivskim fondovima Državnog arhiva Srbije i Hrvatskog državnog arhiva. Ti izveštaji se sada prvi put objavljuju kao dragoceno svedočanstvo o jednom vremenu.`



Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku.