Jezik: Srpski

Gradska biblioteka Vladislav Petković Dis, 2023.
Katalog izložbe.
Sadržaj na slici.
Izuzetno retko!
Za one koji znaju o čemu se radi! Ostalima ne vredi objašnjavati.

U organizaciji Gradske biblioteke „Vladislav Petković Dis”, u okviru projekta „Čačanska rodna“ – Čačak, prestonica kulture Srbije 2023, večeras, 24. novembra u 19 časova, u Galeriji Biblioteke svečano je otvorena izložba „Časopis Gradac ‒ pedeset godina postojanja”, čiji su autori bibliotekar Tijana Bežanić i glavni urednik Branko Kukić. O kultnom časopisu za književnost, umetnost i kulturu koji u međunarodnim okvirima spada u najpoznatije i najcenjenije naslove periodike koja izlazi u Srbiji, govorila su značajna imena kulturne scene Srbije: književnik Svetislav Basara, reditelj, scenarista i filmski kritičar Slobodan Šijan, književni teoretičar, književnik i akademik Goran Petrović i kritičar Jasmina Vrbavac i sam Branko Kukić. Pola veka kulturološkog fenomena „Gradac“ predstavljeno je reprezentativnom postavkom časopisa, fotografija, rukopisa, plakata i drugih elemenata važnih za kontinuitet ove publikacije. Izdavanje časopisa pomagali su i Ministarstvo za kulturu RS i Grad Čačak.

„Gradac” se pojavio 1974. godine, a izdavači su od osnivanja Dom kulture, danas Kulturni centar Čačak i Umetničko društvo „Gradac”. Od samog početka, časopis uređuje Branko Kukić. Za pola veka objavljeno je 226 tematskih brojeva, koji se iscrpno bave određenim pojavama, umetnicima i kulturnim fenomenima, domaćeg i svetskog kulturnog areala. Među tematima se našlo i više antologija. Uz Branka Kukića, današnju redakciju čine Milosav Marinović, Vladan Matijević i Savo Stijepović. Saradnici časopisa „Gradac“ su proteklih decenija bili brojni eminentni kulturni stvaraoci iz zemlje i inostranstva.

Autorka izložbe Tijana Bežanić svoj tekst u katalogu izložbe započinje citatom Živojina Pavlovića u kome prepoznaje specifičnost „Gradca“: „Prvi obrisi posebnosti nekog časopisa ocrtavaju se tek kada se na njegovim stranicama može pročitati ono čega nema ni u jednom drugom“. U daljem tekstu ona navodi nepredvidivost „dosega i opsega“ časopisa za književnost, umetnost i kulturu, čije pokretanje početkom oktobra 1974. godine najavljuje „Čačanski glas“. Kao prvobitni zadatak navodi se „podsticanje stvaralaca na razvijanje književno-umetničkog rada”.

– Ključna koncepcijska prekretnica desila se 1977. godine objavljivanjem tematskog broja posvećenog kontroverznoj beogradskoj umetničkoj grupi “Mediala” – obeleženoj kao „crni talas” – koji je priredio sadašnji glavni urednik, Branko Kukić. Ovaj čin značio je udaljavanje od lokalnih tematskih orijentacija i ulazak u nepravedno zapostavljene i za ovdašnje čitaoce slabo istražene prostore umetnosti, kulture i književnosti. Pored koncepcijskog zaokreta, došlo je i do promene u dizajnu samog časopisa. Naime, Branko Kukić je odlučio da grafičko rešenje broja o “Mediali” poveri Milu Grozdaniću, renomiranom jugoslovenskom grafičaru, dizajneru knjiga sa kojim je saradnja trajala do njegove smrti 2022. godine. Jednako uspešno, Grozdanićev rad povremeno nastavlja njegov učenik Rastko Kukić, profesor na Računarskom fakultetu u Beogradu. Nova koncepcija časopisa privukla je pažnju brojnih značajnih ljudi jugoslovenske kulture i znatiželjnih čitalaca, te je svaki novi broj iščekivan kao “kulturni događaj” – ističe autorka postavke Tijana Bežanić i navodi da su usledili temati posvećeni velikim piscima, slikarima, autorima stripa, neretko tabuisanim civilizacijskim i kulturološkim pojavama i pojmovima, a ozbiljnost i značaj ovih tema privlačili su brojne saradnike iz raznih oblasti ljudskog znanja.

– Zadovoljavajuća čitalačka i medijska recepcija od Ljubljane do Skoplja, ubrzo smešta „Gradac“ među vodeće jugoslovenske časopise, a svojim temama i sadržajem ova serijska publikacija uspeva da sasvim izbriše granicu između metropole i provincije. Nemoguće je ostati ravnodušan pred sadržajima koje nudi ovaj časopis, bilo da govorimo o vrsnoj književnosti, čudesnim umetničkim pojavama, idejama, znanjima, konceptima… – ističe bibliotekarka Bežanić.

Presudnu ulogu u stvaranju i očuvanju „Gradca“ kao kulturološkog fenomena Tijana Bežanić pripisuje podvižništvu glavnog urednika časopisa Branka Kukića, čija „britka reč i smelost da iznese kritičke stavove o realnom stanju u društvu i kulturi nisu uvek primani sa blagonaklonošću onih kojima su primedbe bile upućene, iako povremeno oštri, njegovi tekstovi nisu bili cenzurisani ili sputavani neobjavljivanjem u dnevnim novinama i nedeljnicima…“

Uz misiju zvanu „Gradac“, Kukić je pokrenuo nekoliko edicija. Biblioteka „Alef“ donosi izvanredna dela Borhesa, Beketa, Joneska, Ženea, M. Jursenar, Artoa i najnovija, „Cveće Zla“, pokrenuta pre nekoliko godina, objavljuje knjige o fenomenima kao što su snobizam, pušenje, gastronomske tajne, kanibalizam…