ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1988
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

OTP30)IMA POSVETA I KORICE SU MALO POHABANE.
nADALJ-ISTORIJA-DEMOGRAFIJA-NASELJAVANJE, RATOVI,-revolucije 1848/49-Nadalj i Šajkaški bataljon -znameniti Nadaljčani-zločini mađarskih okupatora,..
Jezik: Srpski
NADALJ do 1945.g ,istorija,Lazar Rakić *4467*02-2022
Lazar Rakić autor
izdavač: Matica Srpska Novi Sad 1988.g
Povez karton na preklop,370.strana,ćirilica, ilustrovana cb., format: 234 cm, težina 660.grama
stanje: nekorištena-korice ojačane impregniranim platnom jer od stajanja su izbledele korice a ovako je dugotrajnija knjiga
Nadalj
|gšir=45.504166 |gduž=19.919833 )) Nadalj je selo koje se nalazi u opštini Srbobran u Južnobačkom okrugu. Selo ima većinsko srpsko stanovništvo, a broj stanovnika prema popisu iz 2002 je bio 2.185.
Nadalj se nalazi u Bačkoj, na nadmorskoj visini od 80 metara. Istočno od sela na 2,5 kilometra je centra sela je regionalni put Novi Sad - Bečej, a zapadno, na udaljenosti od 9,5 kilometra je međunarodni put Beč - Istambul. Ova dva puta su preko Nadalja, Turije i Srbobrana povezana lokalnim putem. Severozapadni deo nadaljskog atara preseca pruga Sombor - Bečej, koja je od sela udaljena 3,6 km. Kanal Dunav-Tisa-Dunav obeležava severnu granicu nadaljskog atara, a udaljenost od sela je 1,7 km.
Istorija
Na zemljištu gde se nalazi današnje selo i atar Nadalj pre osnivanja je postojala istoimena pustara koja je pripadala Šajkaškom bataljonu, delu Vojne granice. Selo je osnovano 1800-1801, a većina prvih Nadaljčana se doselila iz sela Čeb, pošto je državna komora prodala selo mađarskom veleposedniku Marfiju. Od osnivanja do 1809, Nadalj i Čurug su sačinjavali jednu četu Šajkaškog bataljona, a od januara 1809, Nadalj je odvojen od Čuruga i spojen sa Gospođincima u jednu četu. Seljaci u Vojnoj granici su bili oslobođeni feudalnih obaveza, ali su zauzvrat morali da ratuju za račun Austrije. U austrijskim ratovim protiv Napoleona učestvovali su i šajkaši iz Nadalja. 1816. selo je zadesila velika poplava. Od tada da do revolucije 1848/49, selo je napredovalo, naročito u pogledu stočarstva.
U revoluciji 1848/49 i ratu protiv mađarskih revolucionara, Nadalj je zauzimao strateški važan položaj kao deo odbrambenog sistema `Srbobran`, pošto se nalazio između Sentomaša i Feldvara. Šajkaši iz Nadalja su učestvovali u bitkama za Sentomaš (13/14. jun, avgust, 21. septembar 1848) Međutim, nakon četvrte bitke kod Sentomaša (3. aprila 1849), mađarska vojska je ušla u selo i spalila ga.
Nakon završetka revolucije, Nadalj i Šajkaški bataljon su uključeni u sastav Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata, ali su ostali pod posebnom vojnom upravom. Poraz Austrije u ratu protiv Italije i Francuske (1859) je doveo do zbacivanja Bahovog apsolutizma, a decembra 1860. i do ukidanja Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata. Teritorija Vojvodine je došla pod županijsku upravu, ali je Vojna granica i dalje ostala pod vojnom upravom. Austro-Ugarskom nagodbom iz 1867. dotadašnja jedinstvena Austrija je podeljena na Austriju i Ugarsku, a teritorija današnje Vojvodine se nalazila u sastavu Ugarske.
Demografija
Salaš izvan Nadalja
Salaš izvan Nadalja
U naselju Nadalj živi 1702 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40.1 godina (39.3 kod muškaraca i 40.8 kod žena). U naselju ima 765 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2.88.
Ovo naselje je u uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine)
znameniti Nadaljčani
Stevan Surdučki (1792-1884)
Stevan Surdučki (1792-1884), komandant Šajkaškog bataljona za vreme Revolucije 1848/49. godine. Rođen je 1792. godine u Čebu (Čelarevu) od oca Trifuna i majke Jovanke, rođene Kostić iz Begeča. Kao dečak doselio se sa roditeljima iz Čeba na pustaru Nadalj. Pojao je u stiharu kada je sveštenik svetio centar bubućeg sela. Novembra 1804. godine, Surdučki je stupio u nemačku školu u Titlu. Po završetku ove škole kraće vreme je bio pisar u Komandi Šajkaškog bataljona. Godine 1810. stupio je u Vojnu inženjersku školu u Vinkovcima. Posle dvogodišnjeg kursa proizveden je za kaplara i raspoređen u Petrovaradinsku regimentu. Januara 1815. unapređen je za podoficira i oženio se, a već aprila je upućen na front u Nemačku (doba Napoleonovih ratova). Služio je u sastavu jedne pontonjerske jedinice koja je postavljala most na reci Rajni. Ovde je unapređen za stražmeštera. Po završetku rata (1815), njegova jedinica je Dunavom doplovila do Pešte. Pošto se Dunav zaledio, put je nastavila usiljenim maršem preko subotice do Jarka, gde je saznao da mu je žena umrla.
Momčilo Tapavica (1872-1949)
Momčilo Tapavica (1872-1949), arhitekta i učesnik na prvim modernim Olimpijskim igrama u Atini 1896. godine na kojoj osvaja bronzanu medalju u tenisu. Rođen je u Nadalju 26. oktobra 1872. godine od oca Arona i majke Jekaterine, rođene Kaćanski.
Jovan Kešanski (1879-1940)
Jovan Kešanski (1879-1940), akademski slikar i ikonopisac. Rođen je u Nadalju 22. decembra 1879. godine od oca Kirila i majke Ljubice, rođene Mušicki iz Đurđeva, čiji su preci bili u srodstvu sa pesnikom i vladikom Lukijanom mušickim.
Kešanski je jedan od poslednjih vojvođanskih ikonografa. Njegovo delo su ikonostasi pravoslavnih crkava u Đurđevu i Nadalju, brojni portreti pojedinih ličnosti, kao i pejzaži iz Vojvodine i Dalmacije. Enciklopedijske odrednice o Kešanskom, u različito vreme, napisali su Veljko Petrović i Dinko Davidov.
dr Lazar Rakić
dr Lazar Rakić (22. decembar 1929, Nadalj—27. oktobar 1992, Nadalj), srpski istoričar. Rakić je pohađao osnovnu školu u Nadalju, a gimnaziju u Bečeju. Studirao je istoriju na Filozofskom fakultetu u Beogradu gde je diplomirao 1957. godine. U vreme prinudnog otkupa poljoprivrednih proizvoda, još kao gimnazijalac,
Rakić se bavio istorijom srpskog naroda u južnoj Ugarskoj, posebno istorijom Vojvodine od Revolucije 1848. godine do kraja Prvog svetskog rata. Najveći deo svojih radova posvetio je ovoj tematici.