ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2020
Autor: Domaći
Oblast: Pravoslavlje
Jezik: Srpski

Novo!

Autor: Milan Stepanović,
Izdavač: Srpska pravoslavna crkvena opština somborska - Sombor,
2020. god.
Broširan povez, 23,5 cm.
103 str. Kunstdruk, ilustracije pun kolor

Crkva Sv. Jovana Preteče, u Somboru znana i kao Svetopretečeva ili Mala pravoslavna crkva, jedino je somborsko zdanje koje ima status kulturnog dobra od izuzetnog značaja.

Prema zapisanom predanju, koje istorija i arheologija nisu potvrdile, na mestu ove crkve, još pre dolaska Turaka, nalazila se hrišćanska bogomolјa, koju su Turci, nakon zauzimanja Sombora 1541. godine, pretvorili u džamiju. Posle povlačenja Turaka, krajem leta 1687. godine, pravoslavni stanovnici Sombora su, kako svedoče stari letopisi i zapisi, preuzeli džamiju i pretvorili je u pravoslavni hram Sv. Jovana Preteče.

U popisu i opisu pravoslavnih crkava na prostoru Bačke županije, načinjenom na latinskom jeziku, 31. avgusta 1734. godine, opisane su obe somborske crkve. Za drugu, ili Svetopretečevu crkvu, piše da se nalazi izvan šanca i da je nastala od turske džamije, koja je postojala na nekadašnjem crkvenom svetilištu. Drveni zvonik bio je odvojen, a crkvenu portu okruživala je ograda od hrastovog kolja. Crkva je s obe strane, spolja i iznutra, bila okrečena u belo, a krov je bio pokriven šindrom.

Parohijama crkve Sv. Jovana Preteče pripadali su pravoslavni vernici predgrađa Selenča i Gornja varoš, kao i okolnih salaških naselјa Lugumerci, Čičovi, Bukovac, Šikara i Šivolјa. Protokoli venčanih i umrlih u ovoj crkvi vode se od 1744, a protokoli krštenih od 1745. godine. Crkva je do 1760. g. imala čak devet parohija, od te godine tri, a od početka 19. veka dve parohije.

Stara crkva Sv. Jovana Preteče srušena je u avgustu 1786, nakon čega je somborska Crkvena opština potpisala ugovor o izgradnji nove crkve sa zidarskim majstorom Francom Fridrihom iz Sombora, kome je za taj posao isplaćeno 2.200 forinti. Već u septembru iste godine osvećen je temelј crkve, koja je građena pune četiri godine. Somborski prota Hristifor Popić svečano je osvetio novu crkvu 8/19. decembra 1790. godine. Crkva je sagrađena kao bazilika sa polukružnom apsidom, u baroknom stilu, sa elementima rokokoa. Prilikom svoje posete Somboru, u leto 1796. godine, vladika bački Jovan Jovanović tronisao je novoizgrađenu crkvu.

Ikonostas bogate kasnobarokne dekoracije, sa elementima neoklasicizma, i prateću crkvenu drvenariju, izradio je, početkom 19. veka, ovdašnji drvorezbar Avram Manojlović. Pozlatu ikonostasa načinio je Aleksa Teodorović iz Baje, a ikonopisao ga je, tokom 1808/09. godine, njegov sugrađanin, slikar Pavel Đurković, za šta mu je, tokom 1809/10. godine, isplaćeno 5.710 forinti...