Autor: Domaći
Godina izdanja: ostalo
ISBN: ostalo
Oblast: Pravoslavlje
Jezik: Srpski

Mirko Tomasovic

Strana: 383
Povez: tvrdi
Pismo: ćirilica
Format: 20 cm

Ovaj rukopis se sastoji od 383 strane koje su podeljene na šest većih celina: Predgovor, Drevni simvoli vere, Uvod, Nikejsko-carigradski Simvol vere, Tumačenje Nikejsko-carigradskog Simvola vere, Pogovor, te bibliografiju i jedan Dodatak. Kao što se može pretpostaviti na osnovu samoga naslova, a što autor objašnjava u Pregdovoru, knjiga je zamišljena da na osnovu svetootačkog učenja i savremene bogoslovske misli pruži čoveku 21. veka iscrpno i sveobuhvatno tumačenje osnovnih istina hrišćanske pravoslavne vere onako kako su one izložene u Simvolu vere.

Posle Predgovora (str. 9-14), u poglavlju Drevni simvoli vere (13-19), autor je izložio na izvornim jezicima (antičkom grčkom i latinskom) neke od najznačajnijih drevnih Simvola vere: Simvol vere Rimske Crkve, Simvol vere papirusa Der-Balizeh, Krštenjski Simvol vere Kesarijske Crkve (iz 3. veka), Krštenjski Simvol vere Antiohijske Crkve (iz 4. veka), Krštenjski Simvol vere Jerusalimske Crkve (iz 348. g.), te iste uporedo preveo na srpski jezik. Ovi Simvoli vere, kao prvorazredni istorijski izvori, predstavljaju prilog Uvodu (21-27) koji sledi. U Uvodu autor ukratko daje objašnjenje smisla drevnog grčkog termina „simvol“, a potom obrazlaže značenje istog u hrišćamskom smislu konstatujući da „Simvol vere svedoči o istinitosti i jedinstvu hrišćanske vere u Trojičnog Boga kao i bogoslužbenog jedinstva, i pokazuje da je bogootkrivena vera apostolska, otačka i pravoslavna.“ Takođe u Uvodu, autor izlaže svoju metodologiju istraživačkog rada i tumačenja Nikejsko-carigradskog Simvola vere koja se bazira prvenstveno na biblijskim izvorima, Svetome Predanju, svetootačkom učenju, te liturgijskom životu i iskustvu Crkve.

Na strani 29 izložen je Nikejsko-carigradski Simvol vere, da bi potom usledilo centralno i najduže poglavlje monografije – Tumačenje Nikejsko-carigradskog Simvola vere (31-292). Nakon iznesenog prikaza istorijskog puta nastanka Simvola vere u prethodnim poglavljima, autor se u ovom poglavlju upušta u decidno tumačenje Simvola vere gde dolazi do izražaja njegova široka erudicija: bogoslovska, filološka, patrološka, istorijsko-bogoslovska. Sa autoritetom pouzdanog poznavaoca Svetoga Pisma i svetootačke misli on detljano tumači bukvalno svaku reč Simvola vere – počevši od reči „Verujem…“ pa zaključno sa rečju „Amin.“ Impresivna je lakoća sa kojom autor plovi kroz naučne discipline u tumačenju suštine bogoslovskih misli Simvola vere. Tamo gde nalazi za shodno on prvo etimološki razjasni termin ili termine, koje potom bogoslovski tumači pridržavajući se predanjsko-pravoslavne erminevtičke metodologije shodno kojoj Simvol vere tumači prvenstveno na osnovu Svetoga Pisma, Svetih Otaca i liturgijskog života Crkve. Svoj autentični erminevtički izraz, pored navedenih bazičnih erminevtičkih postulata, autor gradi i na osnovu najsavremenije bogoslovske literature. Na ovaj način njegovo tumačenje osnovnih istina pravoslavne vere izraženih u Simvolu vere biva ne samo sveobuhvatno – i po dubini i po širini – već i aktualizovano na osnovu savremenih naučnih činjenica. Autorovo tumačenje Simvola vere predstavlja zaokružen bogoslovski opus, jednu vrstu jezgrovitog izlaganja savremene dogmatike sa svim njenim podgranama, počev od kosmologije, antropologije, hristologije, trijadologije do eklisiologije. Na taj način knjiga pruža mogućnost uvida u osnovne istine pravoslavne vere ne samo studentima Bogoslovskog fakulteta, već i široj čitalačkoj publici.

U Pogovoru (293-308) autor ponovo naglašava misao koja se provlači kroz celu monografiju, tj. da bogootkrovenjske istine, onako kako su izložene u Simvolu vere, nisu plod čisto ljudskog domišljanja već da su dar prosvećenja Duha Svetoga članova Crkve koji su te istine blagočestivo (pravoslavno) i izložili (formulisali). Stoga, po autoru, Nikejsko-carigradski Simvol vere ne izražava veru pojedinca već zajedničku veru evharistijske zajednice, zajedničko bogosluženje i zajednički način života pravoslavnih hrišćana. Same po sebi bogootkrovenjske istine Simvola vere su neizmenljive, a njihovo blagodatno dejstvo u Crkvi je živa spona „vere“ koja povezuje verujuće ljude, odnosno pravoslavne hrišćane, svih vremena i vekova, svih plemena i naroda. Ta­ko se ja­sno po­ka­zauje «da je ve­ra ve­ziv­na moć, ko­ja ostva­ru­je sa­vr­še­no, ne­po­sred­no i nat­pri­rod­no je­din­stvo ono­ga ko­ji ve­ru­je, sa ver­nim Bo­gom», te da je ona ista juče, danas i sutra.

Rukopis se zvršava navođenjem izdanja i prevoda Svetoga Pisma (309) kojima se autor koristio, listama skraćenica navoda iz Svetoga Pisma (309-311), listama skraćenica citiranih dela – zbornika, studija, časopisa (311-312), te bibliografije koja je razvrstana na izvore i ostalu literaturu (313-327).

Kao Dodatak (331-376) monografiji autor je priložio svoju zasebnu studiju Istina Crkve je bogočovečansko ja. U ovoj obimnoj studiji autor se bavi pitanjem biblijskog definisanja pojma istine. Polazi od biblijskih iskaza gde Gospod govori o sebi u prvom licu: Ja sam – ὲγώ εἱμί. Na osnovu starozavetnih navedenih iskaza autor konstatuje da je biblijska istina uvek bila personalna, tj. da se ona uvek odnosila na nekoga (τις) a ne na nešto (τι). Istina, dakle, nije nikakva ideja ili teorija, već je ona sam troipostasni Gospod Bog koji se otkriva ljudima i želi ličnu zajednicu sa njima. Starozavetna načelna stanovišta lične (personalne) istine autor je doveo do krajnjih biblijsko-logičkih konsekvenci kroz tumečenje novozavetnih mesta gde Gospod Isus Hristos govori o sebi u prvom licu. Prema autorovom zapažanju, «u Isusu Hristu mi vidimo ljudsko lice Boga. Hristos rekavši: ὲγώ εἱμί – Ja sam, svedoči za Sebe da je ovaploćeni Bog Logos, odnosno, da je On nadvečni Gospod Bog – Yehowah Elohim, kao što je to i Bog Otac, Koji je oduvek i od iskoni, Koji beše i jeste, i Koji kraja nema. U Hristovim rečima Ja sam vidimo svedočenje o Hristovom Božanstvu, i da nam se Samoistina otkriva kao Ličnos(t)na Istina, i da učestvujući u Njoj, živimo njome… Hristos je živo Ime Ličnos(t)ne Istine. Isus Hristos je, dakle, zajednička, to jest, saborna Ličnost, jer svi besmo u Hristu i zajedničko lice čovečanstva ponovo oživljava u Njemu.» Na biblijsko argumentovan način autor dokazuje Božanstvo Hristovo, ali isto tako i glavni smisao njegovog ovaploćenja kao «Istine, Puta i Života» (Jn. 14,6) za ceo ljudski rod. Na osnovu biblijskih iskaza, svetootačkih svedočenja i savremene relevantne literature, autor je u studiji stručno prezentovao višeznačajni (gnoseološki, hristološki, eklisiološki, soteriološki) smisao biblijsko pojma Istine.

Imajući u vidu da se rukopis dr Mirka Tomasovića zasniva na izvornoj istorijskoj građi i relevantnoj savremenoj bogoslovskoj literaturi, kao i činjenicu stručne interpretacije i erudicije autora, knjiga ima jasnu naučnu vrednost. Ona je orginalan plod autorovog naučnog istraživanja i na savremen način saopštava pravoslavna bogoslovska stanovišta u čemu se i ogleda njen doprinos srpskoj bogoslovskoj misli. Zbog svega navedenog zadovoljastvo mi je da preporučim izdavaču za objavljivanje rukopis plodnog bogoslovskog pisca i renomiranog profesora Univerziteta u Istočnom Sarajevu dr Mirka Tomasovića Simvol vere (Tumačenje Nikejsko-carigradskog Simvola vere).

dr Mirko Sajlović