ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1900 - 1949.
Tematika: Istorija
Kulturno dobro: Predmet koji prodajem nije kulturno dobro ili ovlašćena institucija odbija pravo preče kupovine
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Autor - osoba Masaryk, Tomáš Garrigue, 1850-1937 = Masarik, Tomaš Garig, 1850-1937
Naslov Borba za samoodredjenje : (nova Evropa i slavensko stajalište) / T. G. Masaryk ; preveo St. Musulin
Omotni naslov Borba za samoodredjenje naroda
Ostali naslovi Borba za samoodređenje
Vrsta građe knjiga
Jezik srpski
Godina [1920]
Izdanje [2. izd.]
Izdavanje i proizvodnja Zagreb : Nakladni odio Jugoslovenskog novinskog D. D., [1920]
Fizički opis 131 str. ; 25 cm
Drugi autori - osoba Musulin, St. (prevodilac)
Zbirka Izabrana djela T. G. Masaryka ; ǂknj. ǂ1
(Broš.)
Napomene Kor. stv. nasl.: Borba za samoodredjenje naroda.
Predmetne odrednice Evropa -- Istorija -- 20. v.

PREDGOVOR
Dok mnoge historijske ličnosti postaše velike po svojem položaju, T. G. Masaryk, prvi predsjednik Češkoslovačke republike, došao je do toga položaja po svojoj veličini. Izborom Masaryka nije Češkoslovačka republika počastila njega, jer je on njezin otac i jedan od glavnih tvoraca, koliko je kvalificirala sebe, kao modernu kulturnu tvorevinu.
T. G. Masaryk je jedan od najjačih mislilaca našega vremena i jedan od kulturno najširih, a moralno najjačih i najviših duhova Evrope. Svojim dubokim studijama o Janu Husu, Češkoj Braći, Komenskome, Havličeku, Palackome i o češkom pitanju, Masaryk je oštrom analizom pronašao bit češke duše i smisao češke historije. Svojim filozofskim radnjama i predavanjima on je razvio i produbao metod realizma, ali je metodu realizma dao i etičku sadržinu dubokoga humanizma. Svojim opsežnim i pronicavim studijama o socijalnome pitanju, Masaryk je dao tom pitanju etički značaj, a socijalizmu postavio pravu mjeru. Svojim pronicavim studijama o Rusiji i ruskom duhovnom životu, Masaryk je prije rata predvidio rusku revoluciju i postavio u cijeloj njegovoj dubini problem Rusije. Masaryk je kao uzgojitelj učio hiljade učenika, kako valja gledati na život, kako o njemu misliti, kako u njemu raditi, kako živjeti, kako u životu ostati i sve više se razvijati, kao čovjek, kao etičko biće. Masaryk je kao političar bio borac za beskompromisnu istinu i pravdu, obarajući uz rizik, da ostane sam i oklevetan, najpopularnije nacionalne svete laži (kad se otkrio falsifikat „Kraljodvorskoga rukopisa“), najjače predrasude (kad se digao u obranu Židova u stvari „ritualnoga umorstva“), najveće političke mistifikacije (kad se založio za jugoslovensku stvar u Fridjungovu procesu). Masaryk je najposlije, organizujući i vodeći čitavu češku zagraničnu akciju u doba svjetskoga rata, pokazao toliku ustrajnost, toliku bajoslovnu djelatnost, toliki takt, toliku sposobnost u nalaženju veza i vezivanju historije svoga naroda s velikim historijskim gibanjem vremena, da se može uistinu reći, da je Masarvk svojim uspjelim radom za oslobodjenje i nezavisnost Češkoslovačke republike te sadašnjim predsjedničkim radom u toj republici u praksi pokazao, kako treba i kako se može uzgojiti i osloboditi jedan narod, stvoriti i organizovati nova država,
na principima etičkim, a sredstvima umnim i moralnim, na temeljima vrlo realnim, a u duhu istinski humanitarnome. I zato: država, koju je takav duh stvarao, nije ni mogla da se drugačije stvara, organizuje i razvija niti je ovako stvorena država mogla da povjeri prve korake svoje drugačijemu i drugome vođi.
No T. G. Masaryk nije djelovao samo u svome narodu i na svoj narod. On je vrlo moćno i vrlo blagosloveno uticao i na jednu cijelu generaciju nas Jugoslavena, pa zato nova, ujedinjena Jugoslavija može i njega brojiti među svoje graditelje. Masaryk je kao profesor i duhovni vođ uvelike inspirirao i uzgojio velik dio one generacije, koja je od 1903. ovamo vodila i vodi naš javni, kulturni i politički život. On je kao političar bio drug i branilac te generacije u najtežim časovima prije rata. On je za vrijeme rata, spajajući stvar svoga naroda sa stvari našega naroda, mnogo pomogao našu stvar.
Zato je g. 1920, kad je slavljen Masarykov jubilej (70-godišnjica života) inicijativom R. Giunia, dr. A. Mandića i M. Marjanovića, a zaslugom opunomoćenoga ministra C. S. R. u. m. dr. Bedficha Štepaneka, velikoga prijatelja Jugoslavena, te darežljivom rukom jugoslavenskih rodoljuba u Pragu, Roke Bradanovića, počasnoga konzula SHS. u Pragu, Mate Dragičevića, Paška Kolića, Iva Perkuta i Mata Viškovića, skupljen naročiti fond za prevođenje i izdavanje djela T. G. Masaryka na našem jeziku.
Iz toga fonda izdato je prvo izdanje ove knjige pod naslovom „NOVA EVROPA“, u nakladi „Jugoslovenske Narodne Obnove“ u Zagrebu, a pod uredništvom dr. Drag. Prohaske.
Ovo drugo izdanje izlazi kao prva knjiga Masarykovih Izabranih Djela u nakladi Nakladnoga Odjela Jugoslovenskog Novinskog D. D. u Zagrebu, koji je preuzeo dalje izdavanje prijevoda Masarykovih djela. Kao druga knjiga Izabranih Djela T. G. Masaryka izaći će u prijevodu prof. S. Musulina glasovito i veličanstveno djelo: „Rusija i Evropa“, koje se već nalazi u štampi.
Izdanje većih i epohalnih djela T. G. Masaryka na našem jeziku dužnost je naša i velika je korist za našu javnost, jer ta djela mogu i treba da i kod nas pridonesu uzgoju javne svijesti u naprednom i u humanom pravcu, kao što su to sjajno učinila kod češkoslovačkoga naroda.
Izdavači.

Tomaš Garig Masarik (češ. Tomáš Garrigue Masaryk; Hodonjin, 7. mart 1850 – Lani, 14. septembar 1937) je bio prvi predsednik Čehoslovačke, osim toga političar, filozof, sociolog i novinar.
Detinjstvo i školovanje
Masarik je rođen u radničkoj porodici u gradu Hodonjinu koji se nalazi u Moravskoj (tačnije u Moravskoj Slovačkoj), a koja je onda bila deo Austrijskog carstva, a danas se nalazi na teritoriji Češke Republike. Njegov otac je bio Slovak Jozef Masarik, a majka mu je bila Terezija Masarikova, rođ. Kropačkova i bila je poreklom iz Moravske, tačnije iz Hane, odnosno češkog je porekla, ali se kretala u društvu Nemaca, tako da nije dobro znala češki jezik i po nekima, Masarik je skrivao njeno „nemačko“ poreklo.
Osnovno obrazovanje stekao je u Hodonjinu a zatim se školovao u Hustopeču i Beču gde je maturirao. Studirao je filozofiju u Beču i doktorirao 1876. godine. Upoznao se sa Amerikankom Šarlotom Garig, oženio se sa njom i primio ime Tomaš Garig Masarik 1878. godine.
Politička karijera
Godine 1882, postao je vanredni profesor Filozofije na Praškom univerzitetu, nakon što je ovaj podeljen na nemački i češki deo. Imao je jako popularne ideje kao profesor zbog čega je stekao popularnost. Počeo je da se pojavljuje i u političkom životu i biran je za poslanika Carskog veća (austrijski Rajhsrat) 1891. i ponovo 1907. Napadao je Austrougarski savez sa Nemačkom, kao i njenu imperijalističku politiku na Balkanu. Branio je prava Srba i Hrvata, naročito u vreme aneksije Bosne i Hercegovine 1909. godine. Zahvaljujući Masariku, car Franc Jozef bio je primoran da oslobodi Srbe optužene za veleizdaju Habsburške monarhije, u montiranom zagrebačkom procesu u kom su se čule i opasne optužbe na račun Kraljevine Srbije.
Dodeljen mu je Kraljevski orden Karađorđeve zvezde.
Prvi svetski rat
Tomaš Masarik je tokom Prvog svetskog rata putovao po svetu sa pasošima Kraljevine Srbije (izdatim 1915. i 1917). Oni se čuvaju u Pragu u arhivu Akademije nauka.
Početkom 1915. godine emigrirao je u zapadnu Evropu, gde je priznat za predstavnika Češkog pokreta za nezavisnost, i odakle se zalagao za osnivanje države koja bi obuhvatala Češku, Moravsku, Šlesku (čiji se veći deo nalazi na prostoru današnje Poljske) i Slovačku.
Tokom i nakon Prvog svetskog rata, Masarik je podržao ujedinjenje Kraljevine Srbije i Kraljevine Crne Gore.
Čehoslovačka
Nakon raspada Austrougarske, saveznici priznaju Masarika za predsednika Privremene vlade Čehoslovačke, a 14. novembra 1918. ga je čehoslovačka Narodna skupština izabrala i on je postao prvi predsednik Čehoslovačke. Već 20. decembra se vratio iz emigracije. Masarik biran za predsednika tri puta: 1920, 1927, i 1934. godine. Kao „Oslobodilac” i „Otac Čehoslovačke”, stalno je bio zauzet rešavanjem krize nastale sukobom čeških i slovačkih stranka, kao rešavanjem statusa slovačke manjine. Nakon uspona Hitlera, bio je jedan od prvih političkih lidera u Evropi koji je izrazio javnu zabrinutost. Podneo je ostavku 14. decembra 1935. godine, zbog starosti i lošeg zdravlja, a nasledio ga je Edvard Beneš. Nepune dve godine nakon napuštanja funkcije Masarik je umro, u 87. godini, u Lani češ. Lány (Čehoslovačka, današnja Češka). Bio je pošteđen svedočenja potpisivanju Minhenskog sporazuma i nacističke okupacije svoje zemlje.
Filozofija i religija
Bio je filozof racionalista i humanista. Imao je religiozno, ali ne crkveno mišljenje. On je antiklerikalan, protivnik je katoličkog mišljenja, apsolutizma, konzervativizma, komunizma, marksizma i Sovjetskog Saveza. Bio je humanističkih i socijalno beskonfliktnih mišljenja, a u državničkoj sferi bio je za demokratiju anglosaksonskoga tipa. Svoje filozofsko shvatanje predstavio je u knjigama „Češko pitanje“, „Socijalno pitanje“ i „Rusija i Evropa“.
Češko-slovački odnosi
Masarik je bio ideolog češkoslovakizma i smatrao je Čehe i Slovake za jedan narod. Bio je za autonomiju Slovaka.
Nema slovačkog naroda i to je samo deo mađarske propagande. Dolazim u Slovačku rado jer saosećam sa slovačkim narodom i njegovom tužnom sudbinom koja mu je donosila razdvajanje i uništenje.
Slovačkim problemima se posvećivao u časopisima „Vreme” i „Naše doba”. Kao predsednik je redovno odlazio u Slovačku.
5000 Čeških kruna sa likom Tomaša Masarika
Dela
Program svečane akademije u čast rođendana Tomaša Masarika koji se održao u Zadužbini Ilije M. Kolarca 1932. godine.
„Teorija istorije po principima Bukea“, 1883.
„Češko pitanje“, 1895.
„Naša sadašnja kriza“, 1895.
„Karel Havljiček“, 1896.
„Socijalno pitanje“, 1898.
„Ideja Palackog, naroda češkog“, 1912.
„Rusija i Evropa“, 1919–1921.
„Nova Evropa“, 1920.
„Svetska revolucija“, 1925.
„Put demokratije“, 1933–1936.

MG P45 (N)