Godina : 1931 - 1940.
Detaljno stanje: Loše

crkva

Patrijarh srpski Varnava (svetovno Petar Rosić; Pljevlja, 29. avgust/10. septembar 1880 — Beograd, 23. jul 1937) je bio 40. patrijarh Srpske pravoslavne crkve, od 1930. do 1937. godine.

NJegovo puno ime i titula glasili su NJegova svetost arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski gospodin Varnava.

Rođen u Pljevljima (Stara Hercegovina) današnja Crna Gora, 29. avgusta/10. septembra 1880. godine od oca Đorđa i majke Krsmane rođene Pejatović. Kršten je u crkvi Manastira Sveta Trojica. Osnovnu školu završio je u Pljevljima, a bogoslovsko-učiteljsku u Prizrenu 1899. godine. Zatim je 1905. godine završio Duhovnu akademiju u Petrogradu, Rusija. Od rektora akademije, episkopa Sergija, primio je monaški čin 30. aprila 1905. godine, čin jerođakona 6. maja i jeromonaha 6. juna 1905. godine.

Iz Petrograda, u drugoj polovini 1905. godine jeromonah Varnava je otputovao o ruskom trošku u Istanbul radi upisa na Bogosloviju na Halki. Primio je dužnost sveštenika pri srpskom poslanstvu. U to vreme pisao je u „Carigradskom glasniku“, jedinom časopisu na srpskom jeziku u Turskom carstvu, upravljao srpskom školom i sarađivao sa Carigradskom patrijaršijom. Godine 1910,

Za vreme uprave veleško-debarskog mitropolita Partenija Galasa (1907—1913) koji je često i na duže vreme odsustvovao iz eparhije zbog sinodskih poslova u Carigradu, slovensko stanovništvo pomenute eparhije je uz pomoć Kraljevine Srbije uspelo da se izbori da arhimandrit Varnava Rosić bude postavljen na službu pomoćnog episkopa u ovoj eparhiji, sa naslovom: episkop glavinički. Episkop Varnava je hirotonisan 10. aprila 1910. godine u patrijaršijskom hramu Svetog velikomučenika Georgija u Carigradu.

Za vreme turske uprave u Staroj Srbiji episkop Varnava je stekao naročitih zasluga na buđenju i jačanju srpske nacionalne svesti u borbi s bugarskom i grčkom propagandom. Po završetku Balkanskih ratova i oslobođenju Južne Srbije, kada je veleško-debarski mitropolit Patrenije je konačno premešten u drugu eparhiju, a episkop Varnava je preuzeo punu upravu nad Veleško-debarskom eparhijom. Usled odlaska grčkih i egzarhijskih episkopa (1913.), Varnava je upravljao i Bitoljskom eparhijom, kao i delovima eparhija Strumičke, Poljansko-vardarske i Prespansko-ohridske, gde je uredio celu Srpsku crkvu u južnim krajevima proširene države. U Prvom svetskom ratu je morao da napusti Južnu Srbiju, gde je zajedno sa srpskim narodom i vojskom prešao preko Albanije na Krf.

Posle rata, po želji srpske vlade, je otišao je u Rusiju, u diplomatsku misiju. Kada je 1920. uspostavljena jedinstvena Srpska patrijaršija, Varnava je 17. novembra 1920. izabran za mitropolita skopskog. Za patrijarha Srpske pravoslavne crkve izabran je 12. aprila 1930. godine.

Varnava Rosić postao je u tridesetoj godini života episkop, u četrdesetoj mitropolit, a u pedesetoj patrijarh. Na čelu SPC bio je samo sedam godina, od 1930. do 1937. godine.

Kralj Aleksandar I Karađorđević kao da nije znao za njegove reči: „Nisam dovoljno poslušan da bih bio zapovednik“, pa je verovao da je u Varnavi dobio poslušnog patrijarha, koji će crkvu učiniti servilnim slugom države. Umesto toga, Varnava je od rascepkane SPC u šest raznih zakonodavnih,
administrativnih, finansijskih i jerarhijskih područja, novim Ustavom crkve i strogim pravilima ustrojio SPC na moderan način i uspeo da je odvoji od države. Tokom te reorganizacije formirane su dve nove eparhije, Zagrebačka i Mukačevska, tako da je u sastav Srpske crkve ulazilo ukupno 27 eparhija, sa vikarnom Skadarskom eparhijom u Albaniji.

U njegovo vreme aktiviran je crkveni život, tako da je počela gradnja mnogih hramova, pa je njegovom inicijativom započeta i izgradnja hrama Svetog Save na Vračaru u Beogradu (najvećeg pravoslavnog hrama u upotrebi na svetu). Takođe je podigao na mestu stare Beogradske mitropolije, novu zgradu za potrebe Arhiepiskopije (zgradu današnje Patrijaršije u neposrednoj blizini Sabornog hrama), kao i manastir Vavedenje na Senjaku.

Varnava je živeo u teška i nesigurna vremena dolaska nacista na vlast u Nemačkoj, ubistva kralja Aleksandra i Španskog građanskog rata. Pokazao se postojanim i čvrstim, naročito prilikom pokušaja stvaranja konkordata između Vatikana i Kraljevine Jugoslavije. Bio je nepopustljiv, ne zato što je načelno bio protiv konkordata, nego zato što je smatrao da taj sporazum favorizuje katoličku i islamsku veroispovest na račun drugih verskih zajednica u Jugoslaviji.

Preminuo je iznenada i misteriozno u 57. godini života u Beogradu, 23. jula 1937. godine, u momentu izglasavanja pomenutog konkordata u Skupštini Jugoslavije, koji, iako izglasan većinom glasova, nikada nije stupio na snagu. Patrijarh Varnava je privremeno sahranjen u malom hramu Svetoga Save na Vračaru. Ni do danas nije potvrđeno, ni opovrgnuto mišljenje da je otrovan upravo zbog svog nepomirljivog stava oko konkordata.

Iako je patrijarh Varnava bio jedan od najznamenitijih arhijereja u savremenoj istoriji Srpske pravoslavne crkve, nadležne crkvene vlasti su propustile da njegovu rodnu kuću u Pljevljima, koja se nalazila u privatnom vlasništvu, blagovremeno otkupe i pretvore u spomen-dom, posvećen uspomeni na pokojnog srpskog patrijarha, koji je uživao veliki ugled u rodnom gradu. Pošto je kuća ostala običan objekat, koji je prepušten zubu vremena, nikada se nije našla pod adekvatnom zaštitom, te je u proleće 2019. godine srušena. Ovaj čin je izazvao nezadovoljstvo u srpskoj javnosti, kao i brojna reagovanja srpskih organizacija, koje su oštricu kritike usmerile ka nadležnim opštinskim i državnim vlastima.