ISBN: Ostalo
Godina izdanja: K61
Jezik: Srpski
Autor: Strani

U dobrom stanju!

Predgovor Sreten Marić

Izdavač: Književna zajednica Novog Sada : Dnevnik
Biblioteka: Theoria
Prevod dela: Das Tragische und die Geschichte - Alfred Weber
Prevod: Olga Kostrešević
Broj strana: 406
Format: 19.5x12.5
Povez: broširan


Istorija - komparativno proučavanje
grčka antička tragedija


Alfred Veber (njemački: [ˈveːbɐ]; 30. jula 1868. - 2. maja 1958.) bio je njemački ekonomista, geograf, sociolog i teoretičar kulture čiji je rad utjecao na razvoj moderne ekonomske geografije.


Alfred Veber, mlađi brat poznatog sociologa Maksa Vebera, rođen je u Erfurtu i odrastao u Charlottenburgu. Od 1907. do 1933. godine bio je profesor na Heidelberškom univerzitetu.

Posao
Veber je podržao ponovno uvođenje teorije i kauzalnih modela u polje ekonomije, pored korišćenja istorijske analize. U ovom polju njegova dostignuća uključuju rad na ranim modelima industrijske lokacije. Živeo je u periodu kada je sociologija postala odvojeno naučno polje.

Veber je održao posvećenost tradiciji `filozofije istorije`. Doprinosio je teorije za analizu društvenih promena zapadne civilizacije kao spajanja civilizacijskih (intelektualnih i tehnoloških), društvenih procesa (organizacija) i kulture (umetnost, religija i filozofija).

Teorija najmanje troškova
Naslonjen na rad koji je razvio relativno nepoznati Vilhelm Launhardt, Alfred Veber formulisao je teoriju najmanje troškova industrijske lokacije koja pokušava da objasni i predvidi lokacijski obrazac industrije na makro-skali. Naglašava da firme traže mesto minimalnog troška prevoza i rada.

Tačka lociranja industrije koja minimizira troškove transporta i rada zahteva analizu tri faktora:

Indeks materijala
Tačka optimalnog transporta zasniva se na troškovima rastojanja do `indeksa materijala` - odnosa težine intermedijarnih proizvoda (sirovina) i gotovih proizvoda.

U jednom scenariju, težina konačnog proizvoda je manja od težine sirovine koja se stvara - proizvod koji gubi na težini. Na primer, u industriji bakra bilo bi veoma skupo izvlačiti sirovine na tržište za preradu, pa se proizvodnja odvija u blizini sirovina. (Pored rudarstva, druge primarne delatnosti (ili ekstraktivna industrija) smatraju se materijalno orijentisanim: mlinovi drveta, proizvodnja nameštaja, većina poljoprivrednih aktivnosti itd. Ova preduzeća se često nalaze u ruralnim sredinama i zapošljavaju većinu lokalnog stanovništva. lokalno područje gubi svoju ekonomsku osnovu.)

U drugom slučaju, krajnji proizvod je podjednako težak (indeks materijala je jednak 1) kao i sirovine za koje je potreban transport. Obično je to slučaj da se u proizvod ugradi neka sveprisutna sirovina, poput vode. To se naziva industrija debljanja. Ova vrsta industrije ima tendenciju da se izgradi u blizini tržišta ili izvora sirovina, a naziva se industrija koja raste. Industrija pamuka je istaknuti primer sirovina za debljanje.

U nekim industrijama, poput teške hemijske industrije, težina sirovina je manja od težine gotovog proizvoda. Te industrije uvek rastu u blizini tržišta.

Veberova tačka optimalnog transporta je generalizacija problema Fermatove tačke. U svom najjednostavnijem obliku, Fermatov problem sastoji se u pronalaženju tačke D u odnosu na tri tačke A, B i C, na način da se suma udaljenosti između D i svake tri druge tačke svodi na minimum. Što se tiče problema Veberovog trougla, on se sastoji u pronalaženju tačke D u odnosu na tri tačke A, B i C, na način da se zbir troškova troška između D i svake tri druge tačke svodi na minimum. Godine 1971., Luc-Normand Tellier [1] pronašao je prvo direktno (ne iterativno) numeričko rešenje problema trougla Fermat i Veber. Mnogo pre doprinosa Von Thunena, koji datiraju još iz 1818. godine, problem Fermatove tačke može se posmatrati kao sam početak svemirske ekonomije. Formulirao ga je poznati francuski matematičar Pierre de Fermat pre 1640. Što se tiče problema Veberovog trougla, koji je uopštavanje problema Fermatova trougla, prvi put ga je formulisao Thomas Simpson 1750., a popularizovao ga Alfred Veber 1909. godine.

Godine 1985., u knjizi pod naslovom `Ekonomie spatiale: racionalite economikue de l`espace habite`, Tellier [2] je formulisao potpuno novi problem nazvan `problem privlačenja-odbojnosti`, koji predstavlja generalizaciju i problema Fermat i Veber. U svojoj najjednostavnijoj verziji problem privlačenja-odbijanja sastoji se u pronalaženju tačke D u odnosu na tri tačke A1, A2 i R na takav način da privlačne sile koje deluju u tačkama A1 i A2 i odbojna sila koju deluje tačka R otkažu jedni druge napolje. U istoj knjizi Tellier je prvi put rešio taj problem u slučaju trougla, pa je reinterpretirao teoriju prostorne ekonomije, posebno teoriju zakupa zemljišta, u svetlu koncepata privlačnih i odbojnih sila koje potiču iz privlačnosti-odbojnosti. problem. Taj problem su kasnije analizirali matematičari poput Chen, Hansen, Jaumard i Tui (1992), [3] i Jalal i Krarup (2003). [4] Problem privlačenja i privlačenja vide Ottaviano i Thisse (2005) [5] kao uvod u Novu ekonomsku geografiju koja se razvila devedesetih godina prošlog veka, a Paul Krugman je dobio Nobelovu memorijalnu nagradu za ekonomske nauke 2008. godine.

Aglomeracija i deaglomeracija
Aglomeracija je fenomen

prostornog udruživanja ili koncentracije firmi na relativno malom području. Klasteriranje i povezivanje omogućavaju pojedinim firmama da uživaju u unutrašnjoj i vanjskoj ekonomiji. Pomoćne industrije, specijalizovane mašine ili usluge koje povremeno koriste veće firme imaju tendenciju da budu locirane u aglomeracijskim oblastima, ne samo da bi smanjile troškove, već da bi služile većoj populaciji.

Deglomeracija se dešava kada kompanije i službe odlaze zbog prekomerne koncentracije industrije. Preduzeća koja mogu postići ekonomiju povećanjem obima industrijskih aktivnosti imaju koristi od aglomeracije. Međutim, nakon postizanja optimalne veličine, lokalni objekti mogu postati preopterećeni, što će dovesti do kompenzacije početnih prednosti i povećanja računara. Tada sila aglomeracije može na kraju biti zamenjena drugim silama koje promovišu deglomeraciju.

Globalizacija
Slično tome, industrijska aktivnost se smatra sekundarnom ekonomskom delatnošću, a takođe se raspravlja i kao proizvodnja. Industrijska aktivnost može se dalje raščlaniti tako da obuhvata sledeće aktivnosti: obrada, izrada intermedijarnih delova, završna montaža. Danas sa multinacionalnim korporacijama, tri gore navedene aktivnosti mogu se desiti izvan MDC-a.

Veberova teorija može objasniti neke od uzroka trenutnog kretanja, ali takva rasprava nije potekla od samog Vebera. Veber je industrijsku aktivnost smatrao najmanje skupom za proizvodnju. Lokacija sa najmanjim troškovima tada podrazumeva plasiranje proizvoda uz najmanje troškove potrošaču, baš kao što trgovci danas pokušavaju da steknu velike tržišne udela. Ekonomski, to se objašnjava kao jedan od načina ostvarivanja profita; stvaranje najjeftinijih proizvoda za potrošačko tržište dovodi do većeg obima prodaje, a samim tim i do veće dobiti. Stoga kompanije koje ne trebaju vremena da pronađu najjeftinije inpute ili najveća tržišta ne bi uspele, jer njihov proizvod košta više za proizvodnju i košta više potrošača.

Njegova teorija ima pet pretpostavki. Njegova prva pretpostavka poznata je kao izotropna jasna pretpostavka. To znači da model deluje u jednoj zemlji sa ujednačenom topografijom, klimom, tehnologijom, ekonomskim sistemom. Njegova druga pretpostavka je da se istovremeno uzima u obzir samo jedan gotov proizvod i proizvod se isporučuje na jedinstvenom tržištu. Treća pretpostavka su da se sirovine fiksiraju na određenim lokacijama, a tržište je takođe poznata fiksna lokacija. Četvrta pretpostavka je da je rad utvrđen geografskim putem, ali dostupan je u neograničenim količinama na bilo kom odabranom mestu proizvodnje. Konačna pretpostavka je da su troškovi prevoza direktna funkcija težine predmeta i udaljenosti koja se dostavlja.

Koristeći svoju teoriju, stvorio je lokacioni trougao. Trokut se koristi sa jednim tržištem i dva izvora materijala. Ovo ilustruje da proizvodnja koja koristi čiste materijale nikada neće vezati lokaciju obrade za mesto materijala. Takođe industrije koje koriste materijale za mršavljenje sa velikom težinom teže će se povući ka izvoru materijala, za razliku od tržišta. Štaviše, mnoge industrije će odabrati srednju lokaciju između tržišta i materijala. Poslednja generalizacija smatra se pogrešnom, jer nikada ne uzima u obzir troškove terminala i zato se smatra pristrasnom prema srednjim lokacijama.

Da bi dodatno istražio lokaciju firmi Veber je takođe stvorio dva koncepta. Prvo je izotim, što predstavlja liniju jednakih troškova prevoza za bilo koji proizvod ili materijal. Drugi je izodapan koji predstavlja liniju ukupnih troškova prevoza. Izodapan se pronalazi dodavanjem svih izotima na lokaciju. Razlog korišćenja izodapana je sistematski uvođenje komponente rada u Veberovu lokacijsku teoriju.

Veber je bio izložen mnogim kritikama. Rečeno je da Veber nije efikasno i realno uzeo u obzir geografsku varijaciju potražnje na tržištu, što se smatra lokacionim faktorom od najvećeg uticaja. Takođe, njegov tretman transporta nije prepoznao da ti troškovi nisu proporcionalni udaljenosti i težini, te da je za posredne lokacije potrebno dodati terminalne troškove. Radna snaga nije uvek dostupna u neograničenoj količini na bilo kojoj lokaciji i obično je prilično mobilna kroz migraciju. Pored toga, većina proizvodnih pogona dobija veliki broj materijala i proizvodi širok spektar proizvoda za mnoštvo različitih tržišta, tako da se njegova teorija ne može lako primeniti. Dalje, potcenio je efekat aglomeracije.