ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1988
Jezik: Srpskohrvatski
Autor: Strani

SUDAR - J.G. Ballard

Naslov Originala: CRASH
Izdavac: Mladost, Zagreb
Godina izdanja: 1988.
Povez: Tvrdi , plastificirani zastitni omot
Format: 20 X 14 cm.
Pismo: Latinica
Broj strana: 189



SUDAR je izuzetno zanimljiv i provokativan roman u kom su prikazane posledice sto ih na coveka ostavlja tehnoloski napredak. U romanu se naizmenicno preplicu hladnometalna erotika i brutalno medjusobno unistavanje u saobracajnim nezgodama. Roman je napisan gotovo sa klinickom distanciranoscu i bez trunke emocija. Opisan je svet iz kojeg su ne tako davno nestali poslednji ostaci covecnosti a ostao samo splet more, razuma i mehanicka jedinka.


Džejms Grejam Balard bio je engleski pisac romana i pripovedaka, istaknuti clan tzv. novog talasa u žanru naucne fantastike. Roden je 15. novembra 1930. godine u Šangaju.

Njegove najpoznatije knjige su Sudar, po kojoj je snimljen kontroverzni film u režiji Dejvida Kronenberga, i Carstvo sunca (1984), po kojoj je snimljen film u režiji Stivena Spilberga.

Roden je u Šangaju, gde je i odrastao, i to u delu grada gde su „zapadnim nacinom života” živeli iskljucivo stranci. Nakon što je napadnut Perl Harbor, Japanci su okupirali taj deo grada i pocetkom 1943. godine sproveli njegove stanovnike, medu kojima su bili mladani Balard, njegovi roditelji i mlada sestra, u gradanski sabirni centar Langhua, tj. logor, u kom su proveli preostale dve godine Drugog svetskog rata. Život u logoru Balard je opisao u romanu Carstvo sunca. Mnogi smatraju da je upravo Balardovo iskustvo rata i zarobljeništva doprinelo apokalipticnoj i nasilnoj atmosferi zastupljenoj u njegovim delima. Balard je, medutim, smatrao da iskustvo rata i boravka u logoru nije bilo neprijatno, jer i pored nasilja odlicno pamti da su se sva deca neprestano igrala. Godine 1946, nakon okoncanja rata, Balard se sa sestrom i majkom vratio u Englesku, gde je pohadao školu u Kembridžu. Nekoliko godina potom, njegova majka i sestra vratile su se u Kinu, gde se sve vreme nalazio njihov otac, dok je Balard ostao u Engleskoj, gde je živeo u internatu i kod babe i dede. Godine 1949. upisao se na koledž Kings na Kembridžu, s namerom da postane psihijatar. Tokom studija Balard je poceo da piše avangardnu prozu, na koju su duboko uticali psihoanaliza i postmodernisticki slikari. Tada je podjednako poželeo da bude pisac kao što je imao nameru da se bavi medicinom. Na drugoj godini studija Balard je napisao pripovetku The Violent Noon, osvojio nagradu i doživeo objavljivanje price u studentskom listu Varsity. Ohrabren publikovanjem, shvatio je da mu bavljenje medicinom nece ostaviti dovoljno vremena za pisanje, te je napustio studije medicine i upisao se na englesku književnost 1952. godine na koledžu Kvin Meri Londonskog univerziteta. Usled nedovoljno poznatih razloga, Balarda su krajem školske godine zamolili da napusti fakultet, tako da je poceo da radi kao kopirajter za reklamnu agenciju i prodavac enciklopedija. Nastavio je da piše kratke forme, ali niko ih nije objavljivao, te se 1953. pridružio Kraljevskoj vazduhoplovnoj jedinici, koja ga je poslala na obuku u Kanadu. Tamo je otkrio naucnu fantastiku u americkim casopisima. Napustio je RAF dve godine kasnije, vratio se u Englesku i 1955. godine se oženio Helen Meri Metjus, s kojom je imao troje dece. Godine 1956. objavljene su njegove prve price u izdanjima New Worlds i Science Fantasy. Od 1957. godine Balard radi kao zamenik urednika naucnog casopisa Chemistry and Industry. Krajem šezdesetih postaje urednik avangardnog casopisa Ambit, koji je svakako bio bliži njegovim estetskim idealima u pisanju od bilo kog mejnstrim casopisa.

Balard se 1960. godine seli s porodicom u londonsko predgrade Šeperton. Prvi roman The Wind from Nowhere napisao je tokom dvonedeljnog odmora i time zapoceo rad kao profesionalni pisac. Taj roman ni sam nije smatrao ozbiljnim štivom. Medutim, kad je u januaru 1962. knjiga objavljena, Balard daje otkaz u casopisu Chemistry and Industry i od tada se bavi iskljucivo pisanjem, od kog živi i izdržava porodicu. Kasnije te godine napisao je drugi roman – The Drowned World, koji ga je ustolicio kao znacajnu figuru u tek nastalom novom talasu. Poceo je da objavljuje zbirke prica, cime je zapoceo period sjajne književne produktivnosti, dok je istovremeno osmišljavao nove SF teme s pricama kao što je The Terminal Beach.

Iznenada, 1964. godine njegova supruga umire od zapaljenja pluca, te postaje samohrani otac troje dece. Nikada se više nije ženio iako je do kraja života bio u vezi s Kler Volš, u cijem je stanu preminuo od raka na prostati 2009. u sedamdeset osmoj godini. No, nakon smrti supruge, Balard 1965. godine pocinje da piše price koje su objedinjene u knjigu The Atrocity Exhibition. Dugo se vodila polemika da li je to zapravo eksperimentalni roman ili kolekcija povezanih prica. Delo je diglo veliku prašinu i smatra se izuzetno kontroverznim jer, izmedu ostalog, sadrži price (poglavlja) – Planovi za ubistvo Žakline Kenedi, Ljubav i napalm: americki izvoz i Zašto bih da pojebem Ronalda Regana. Kroz sve njih neprekidno se provlaci povezivanje Kenedijevog ubistva sa seksualnim ili sportskim sadržajima. Balard je, prema mišljenju mnogih, tim romanom bacio ljagu na uspomenu na ubijenog americkog predsednika, dok je sam pisac tvrdio da je to njegov pokušaj da dâ smisao tom tragicnom dogadaju. Jedna od prica u toj zbirci – ili romanu – nosi naziv Sudar!, a Balard je 1970. godine organizovao izložbu Havarisani automobili, s kolima polupanim u saobracajnim nesrecama, koja je imala za cilj da izazove oštre reakcije kod gledalaca i da ih isprovocira. Balard je želeo da pricom Sudar!, kao i tom izložbom, istraži seksualni potencijal automobilskih nesreca, što je namera koja je doživela vrhunac u romanu Sudar (1973).

Glavni lik u romanu Sudar zove se Džejms Balard i živi u Šepertonu, kao i pisac, mada se ostali biografski podaci ne podudaraju. Zanimljivo je da je autor doživeo tešku saobracajnu nesrecu nedugo po završetku pisanja tog romana. Taj roman, kao i prethodni, uzburkao je javnost i izazvao oprecna mišljenja. Godine 1996. režiser Dejvid Kronenberg je snimio istoimeni film, koji je takode uznemirio deo javnosti, a Dejli mejl je cak zapoceo ozbiljnu kampanju da se zabrani njegovo prikazivanje.

Mada je sve vreme, isto tako, pisao i naucnofantasticne price, objavio nekoliko romana i zbirki prica tokom sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka, slavu u mejnstrim krugovima stekao je tek romanom Empire of the Sun (Carstvo sunca) 1984. godine, u kom opisuje godine provedene u Šangaju i logoru Langhua. Taj roman postao je bestseler i našao se u užem krugu za nagradu Buker, osvojio je nagradu za roman dnevnika Gardijan i nagradu Džejms Tejt Blek memorijal. Carstvo sunca je ucinilo Balarda popularnim medu širokom publikom, iako knjige koje je potom napisao nisu ponovile taj uspeh. Po romanu je 1987. snimljen i film u režiji Stivena Spilberga, a glavnu ulogu dobio je tada mladani glumac Kristijan Bejl. I sam pisac se nakratko pojavljuje u filmu.

Balard je stvarao sve do smrti, a povremeno je pisao tekstove i kritike za britansku štampu. Njegovo kasnije delo Super-Cannes (2000), koje je publika vrlo dobro prihvatila, osvojilo je regionalnu Komonvelt spisateljsku nagradu. Godine 2003. želeli su da nagrade Balarda Ordenom casti Britanskog carstva, ali on je to odbio, smatrajuci nagradu tek šaradom koja uzdiže i popularizuje monarhiju.

U junu 2006. godine dijagnostikovan mu je rak na prostati s metastazama na kicmi i rebrima. Poslednja knjiga koja je za njegovog života štampana je autobiografija Miracles of Life, koju je napisao kad je oboleo.

Najprepoznatljivi je po svom apokalipticnom, antiutopijskom SF žanru, a njegov najpoznatiji roman koji odražava takav stav svakako je Sudar. Veoma cenjena medu poštovaocima ovog pisca je i zbirka prica Vermillion Sands, koja je i samom piscu bila najdraža.

Balard je napisao osamnaest romana i više od dvadeset pet zbirki kratkih prica. Casopis Tajms ga je 2008. godine uvrstio na listu Pedeset najvecih britanskih pisaca od 1945. godine.

Preminuo je 19. aprila 2009. godine u Londonu.



***Odlicno ocuvano***