Autor: Milan Ž. Živanović
Žanr: Istorija
Pismo: Ćirilica
Broj strana: 384
Povez: Tvrd
Format: 15x21 cm
Godina izdanja: 2018.


Studija Milana Ž. Živanovića, koja se sada ponavlja, utemeljena u građi Arhiva – zapisnicima Vijeća i Upraviteljstva općine, kao i Carsko-kraljevskog namjestništva u Zadru – predstavlja kapitalni doprinos novijoj istoriji Dubrovnika.Ona vodi čitaoca u politički ambijent grada u kojemu su se dobrano osjećali uticaji krupnih javnih ispoljavanja sveg dalmatinskog hrvatstva i srpstva (Riječka rezolucija Hrvata, 3. oktobra 1905, i Zadarske rezolucije Srba, 17. oktobra iste godine). I tada je bilo prihvaćeno prisajedinjenje dalmatinskih Hrvata sa prekovelebitskim, uz uslov ravnopravnog položaja Srba sa Hrvatima.Sljedećeg mjeseca Čingrija je u Dalmatinskom saboru čitao sporazum dvaju naroda. No, odmah su se javili protivnici ovog sabranja iz redova pravaša. U Vijeću se raspravljalo o isticanju hrvatske i srpske zastave. Ipak, u Dubrovniku su se sve do 1914. godine na opštinskoj zgradi vijorile obje trobojnice.Ovo je knjiga koja ne donosi samo čvrsto strukturiran istoriografski tekst već slika i epizode iz života grada, posjete stranih vladara, govore najistaknutijih javnih i političkih gradskih djelatnika koji se sjećaju tragičnih datuma iz njegove prošlosti, upozoravajući na perspektive, političke napetosti 1907. godine povodom napada hrvatske stranke na nosioce i stvaraoce Rezolucije iz Rijeke.Iz ovog djela može se vidjeti kako se do 1914. godine organizovala dubrovačka omladina i kako su se gasila srpska sokolska društva, sve do zabrane upotrebe ćirilice i naziva „pravoslavni“, 1916. godine. Uslijedila su i hapšenja Srba. Sve aktivnosti na temeljnom preobražaju Dubrovnika odvijale su se pod okriljem svjetskog ratnog požara, kao i kasnije, ali tom drugom pogromu već tada je utiran put.To je doba kada frankovci i klerikalci u gradu ruše, uključujući i opštinsku ugradu. No, autor nudi i sliku ukupnog političkog konteksta, opisom političkih previranja na balkanskom tlu do kraja Prvog svjetskog rata. Klerikalna oštrica koja se na izmaku XIX vijeka u Dalmaciji pojavila tek djelovanjem u sklopu političkih foruma, u XX vijek zagazila je otvorenim mjerama represije, koristeći se svjetskim ratom.Ipak, to sve u nastojanju kulturološkog obraćanja i importa jednog narodnog imena, sa kojim se u velebnom Arhivu Dubrovnika ne srećemo. Toj novoj oznaci trebalo je stvoriti mjesto. Politička raspravljanja nacionalnog pitanja u Dalmaciji, svojstvena XIX vijeku, odgovor gotovo cjeline politički senzibilisanog slovinstva Dalmacije i Boke sa dominantnim učešćem u saborima u osvit razlomnog XX vijeka, vodila su mjerama otvorene represije, sračunate da poruče: Dalmacija i Dubrovnik nisu mjesto bezbjedno Srbima. Dubrovnik jeste postao metom najviše važnosti, zbog njegove cjelokupne društvene elite koja je sebe označila srpskim imenom.Goran Ž. Komar