ISBN: Ostalo
Godina izdanja: K140
Jezik: Srpski
Autor: Strani

U dobrom stanju!

Sadržaj:

1. Dr Mihailo Marković: Principi marksističkog pogleda na svet
2. Predrag Vranicki: O dijalektici
3. Dr Rudi Supek: Humanizam i naturalizam u djelu Karla Marxa
4. Dr Veljko Korać: Filozofska antropologija i Marxov humanizam
5. Dr Gajo Petrović: Alijenacija i dezalijenacija
6. Dr Jovan T. Aranđelović: Pojam prakse u filozofiji marksizma
7. Dr Svetlana Knjazeva-Adamović: Predmet i problemi teorije saznanja
8. Branko Pavlović: Marksistička dijalektika i posebne nauke
9. Miladin Životić: Moral, etika, marksizam
10. Dr Ivan Foht: Umjetnost u svijetu tehnike.

Marksizam je filozofski pravac, sociološka teorija, kritika političke ekonomije i politička ideologija utemeljena na spisima nemačkog filozofa Karla Marksa (po kojoj je dobio ime) i Marksovog prijatelja i saradnika Fridriha Engelsa. Od svih tih spisa je najvažnija Marksova nedovršena knjiga Kapital (nem. Das Kapital).

Marksizam svoje motive, metod i osnovne kategorije crpi na kritici engleske političke ekonomije, francuskog utopijskog socijalizma i nemačke idealističke filozofije iz prve polovine 19. veka u svom nastojanju da kapitalističko društvo nadogradi na naučnoj i revolucionarnoj osnovi. Marksizam istoriju tumači kroz sukob povlašćenih i potlačenih društvenih klasa, i smatra da će eksploatacija rada, ideološke zablude i autoritarni odnosi biti ukinuti stvaranjem besklasnog društva zvanog komunizam. Kao prelazna faza između kapitalizma - koga marksisti smatraju poslednjim stadijumom klasnog društva - i komunizma, uspostavlja se socijalizam u kome bi postepeno trebalo da se ukine robonovčana privreda zasnovana na:

oplodnji vrednosti,
opticaju kapitala,
privatnom vlasništvu nad sredstvima za proizvodnju, i
tržišnoj alokaciji resursa, roba i usluga.
Marksizam se danas uglavnom povezuje s revolucionarnim socijalizmom, odnosno raznim komunističkim pokretima i državama, iako su sve do 20. veka među marksiste spadali i umereni socijalisti od kojih će kasnije nastati moderna socijaldemokratija.

Nakon pada Berlinskog zida i propasti komunističkih režima u Istočnoj Evropi, marksizam - koji je bio njihova službena ideologija - je izgubio dosta pobornika, ali je manji deo marksista to shvatio kao priliku za rehabilitaciju svoje filozofije, koju su, po njihovim navodima, izopačili zagovornici totalitarizma kao Staljin, Enver Hodža, Mao i Pol Pot.


Fridrih Engels je bio saosnivač i zagovornik marksizma
Prema filozofskom shvatanju istorije, marksizam polazi od pretpostavke istorijskog materijalizma koji je sažeto izražen u Marksovom predgovoru Prilogu kritici političke ekonomije iz 1859. godine:
U društvenoj proizvodnji svoga života ljudi stupaju u određene, nužne, od njihove volje nezavisne odnose – odnose proizvodnje, koje odgovaraju određenom stupnju razvitka njihovih materijalnih proizvodnih snaga. Celokupnost tih odnosa proizvodnje sačinjava ekonomsku strukturu društva, realnu osnovu na kojoj se diže pravna i politička nadgradnja i kojoj odgovaraju određeni oblici društvene svesti. Način proizvodnje materijalnog života uslovljava društveni, politički i duhovni proces života uopšte. Ne određuje svest ljudi njihovo biće, već obrnuto, njihovo društveno biće određuje njihovu svest. Na izvesnom stupnju svoga razvitka materijalne proizvodne snage društva dolaze u protivrečnost sa postojećim odnosima proizvodnje, ili – što je samo pravni izraz za to – sa odnosima svojine u kojima su se dotle razvijale. Iz oblika razvitka proizvodnih snaga ti se odnosi pretvaraju u njihove okove. Tada nastupa epoha socijalne revolucije. S promenom ekonomske osnove vrši se brže ili sporije prevrat u čitavoj ogromnoj nadgradnji... U opštim crtama mogu se azijatski, antički, feudalni i savremeni buržoaski način proizvodnje označiti kao naredne epohe ekonomske društvene formacije.

Kroz skup filozofskih i socioloških teorija društva, ekonomske kritike i analize istorijskog razvoja ideja, struktura i odnosa jednog društva pronalazi se zajednički imenitelj svih marksističkih pravaca koji se prepoznaje u sagledavanju ekslpoatacije rada kao temeljnoj činjenici na kojoj se odigrava čitava materijalna reprodukcija društvenog života. U kapitalizmu specifičnost eksploatacije rada počiva na oplodnji vrednosti roba i usluga namenjenim razmeni na tržištu. Stoga se većina marksista trudi da prepozna skrivene oblike društvenih procesa i institucija kroz koje se radnička klasa lišava viška vrednosti koji prisvaja buržoazija. Svaka politička praksa koja je temeljena na radovima Marksa i Engelsa može se zvati marksizmom; u to spadaju različiti oblici politika i delovanja komunističkih stranaka i komunističkih država kao i akademsko istraživanje unutar mnogih polja društvenih nauka.[1] Iako postoje mnoge teorijske i praktične razlike između marksističkih struja većina njih dele zajednički temelj koji je sadržan u:[2][3]

tretiranju materijalnih uslova ljudskog života i društvenih odnosa kao polazne osnove u analizi konkretnog društva u odabranom istorijskom trenutku
postavci da svest ljudi ogledanu u njihovoj ideologiji i kulturi odražava materijalne uslove i odnose u proizvodnji, raspodeli, razmeni i potrošnji jednog društva
razumevanju klasa u pogledu različitih uloga koje imaju u ekonomskim proizvodnim odnosima i određenim položajima moći koje imaju u društvu
razumevanju istoričnosti i prolaznosti materijalne osnovice društvenih odnosa, zatim ideoloških kategorija jedne epohe i institucionalnog sklopa datog društva
pogledu na istoriju prema kome klasna borba oblikuje svaku epohu određene društveno-ekonomske formacije, pokrećući revolucionarne političke, društvene i ekonomske promene
simpatijama prema radničkoj klasi i proletarijatu kao glavnom subjektu revolucionarnog obaranja kapitalizma.
Glavne tačke razdora među marksistima koncetrišu se oko načina izvođenja revolucije i koliko su radnici spremni za takav poduhvat s obzirom na specifične okolnosti svake zemlje i njen nivo razvoja proizvodnih snaga, zatim u pogledu karaktera socijalizma kao prelaznog društvenog oblika ka komunizmu; tu spada i kritika real-socijalističkih država koje su postojale tokom 20. veka. Unutar marksizma postoje različite struje, koje su čak i u međusobnom sukobu u pogledu teorijskih i metodoloških postavki dijalektičkog i istorijskog materijalizma ali i kritike političke ekonomije. Sve to čini da je veoma teško dati jedinstvenu definiciju marksizma, pošto se on i danas razvija u kritičkoj distanci prema prethodnim polazištima, u različitim nacionalnim kulturnim sredinama i s obzirom na aktuelne krize kapitalističkog sistema koji je u međuvremenu dobio globalne razmere, kako u pogledu rasprostranjenosti u društvima širom sveta, ali i kao međunarodnog ekonomskog poretka....