ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1962
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Autor: Mladen Leskovac
Izdavač: SKZ
Broj strana: 355
Pismo: Ćirilica
Povez: Tvrd
Format: 21 cm

Dositej (Dimitrije) Obradović je bio srpski prosvetitelj i reformator. Život je posvetio putovanjima i učenju, putovao je preko 40 godina i upoznavao se sa novim socijalnim, političkim i pedagoškim idejama. Kao učitelj ili kao manastirski gost obišao je ceo Balkan, Malu Aziju, Italiju, Englesku, Austriju, Rusiju i Nemačku. U Grčkoj je proveo tri godine, kao đak bogoslovske škole Jeroteja Dendrina. Tu je naučio grčki jezik, književnost i filozofiju. Kada je izbio rusko-turski rat, Dositej je morao da napusti Grčku. Nastanjuje se u Dalmaciji u Kninu, tamo radi kao učitelj, zatim prelazi u Zadar i Trst. Iz Trsta odlazi u Austriju, u Beč, gde provodi šest godina učeći nemački jezik i kulturu. Kaluđersku matiju skida kada se u Haleu, u Nemačkoj upisuje na univerzitet kako bi slušao predavanja iz filozofije i estetike. Filozofske studije nastavlja u Lajpcigu, u tom periodu i sam počinje da piše.

Dositejeva putovanja i život su iziskivala materijalna sredstva. Kako bi mogao da nastavi da putuje i uči sam je sebi obezbeđivao sredstva radeći kao učitelj, lektor, besednik, učitelj i predavač u vojnoj akademiji. Ubrzo je postao poligota, govorio je grčki, latinski, nemački, engleski, francuski, ruski, albanski, rumunski i italijanski.

Dositejevi prvi rukopisni radovi su bili prevodi ili prerada popularnih spisa sa novogrčkog ili italijanskog jezika. Dositej je 1765. godine na napisao prvu knjigu na narodni srpski jezik i time postavio temelj svog bogatog književnog rada. „Harastoitija“ je prevod novogrčkog dela iz 18. veka, „Basne“ su prevod Ezopa, Lesinga i Lafontela. Uz basne Dositej je dodavao svoja značajna zapažanja kao moralne komentare pojedinih basni. Svoja dela počinje da objavljuje 1783. godine.

U biografiji „Život i priključenije“ koja je izašla 1783. godine. Dositej priča o svom životu od rođenja pa sve do tridesetdevete godine. Pored svoje biografije, osvrnuo se na potrebu školovanja i učenje nauka, kao i o duhovnoj zaostalosti kaluđera, koje oštro kritikuje. Dositej u ovom delu oštro ustaje protiv verskog fanatizma, protiv svega što je u suprotnosti sa pravim jevanđelskim učenjem i pravim hrišćanstvom. On je bio za preobražaj crkve i upravo zbog njenog kritikovanja Dositej je bio izuzetno popularan.

Dositej je bio racionalista, branio je verske reforme Josifa II, koji je rasturao kaluđerske redove kako bi manastire pretvarao u bolnice i škole. Josif II je preduzeo čitav niz zakonskih mera protiv verske zaslepljenosti i ogromnog broja praznika.

Nakon svoje biografije štampa knjigu „Sovjete zdravoga razuma“ koja predstavljala skup misli i saveta učenih ljudi prevedenih sa nekoliko različitih jezika. Zatim objavljuje „Sobranije“ zbirku ogleda iz morala i filozofije. U njoj su se mogli pročitati ogledi o patriotizmu, o laži, o naukama, o umetnosti, itd.

Prvi Dositejev štampan rad je „Pismo Haralampiju“ napisan 1783. godine i bio je neka vrsta književnog manifesta i poziv na pretplatu za delo koje je spremao „Sovjeti zdravoga razuma“ koje je izašlo 1784. godine. „Pismo Haralampiju“ odlikuje zalaganje za narodni jezik, posvećenost i versku trpeljivost. Dositej Obradović se u pogledu jezika uzima kao preteča Vuka Karadžića, jer je želeo da njegova dela razumeju svi od prostog čobana do visko školovanog čoveka. On prvi stvara pravu nacionalnu književnost na čistom narodnom jeziku, namenjenu svim slojevima srpskog naroda. Dositej je verovao u svemoć razuma i nauku ističe iznad svega.

U ovoj knjizi priređivač Mladen Leskovac, koristeći tekstove koji nisu objavljivani u ranijim izdanjima SKZ-a, prikazuje svestrano i zanimljivim pristupom koliko je Dositej najsloženija i najistaknutija, a po trajnosti svog uticaja u srpskoj književnosti i svoga prisustva u srpskom društvu, i daleko najživotnija ličnost srpskog obrazovnog i književnog života.

Tvrd povez. Korice pomalo izbledele, na pregibu okrugli trag nečega što je bilo nekada zalepljeno, moguće da nedostaje beli predlist, na poslednjoj, beloj strani, hemijskom olovkom ispisana četiri broja. Unutrašnjost u odličnom stanju. Na slici priložen deo sadržaja.