ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1900 - 1949.
Autor: Domaći
Tematika: Književnost
Kulturno dobro: Predmet koji prodajem nije kulturno dobro ili ovlašćena institucija odbija pravo preče kupovine
Jezik: Srpski

Grigorije Bozovic - Pripovetke

Narodna misao, Beograd, 1924.
Tvrd povez, 173 strane.
Neke od ovih pripovedaka, prestampanih iz `Politike`, postoje samo u ovom izdanju.
IZUZETNO RETKO!

Grigorije Božović (Pridvorica, 15. novembra 1880[1] — Beograd, 4. januara 1945) bio je književnik, profesor prizrenske bogoslovije, jedan od vođa srpskog pokreta u Makedoniji, prvenstveno u Bitoljskom odboru srpske četničke organizacije, a potom i poslanik Narodne skupštine u Skoplju. Imao je rukovodeću ulogu u političkim i nacionalnim poslovima u vreme kada je staroj Srbiji pretila ozbiljna opasnost od Turaka i Arnauta, neposredno pred Balkanske ratove i oslobođenju ovih krajeva.
Biografija
Vukajlo Božović, Grigorijev otac

Grigorije Božović je rođen u selu Pridvorica kod Ibarskog Kolašina, od oca Vukajla. Poznat je bio tokom života Grigorije i po zavičaju izvedenom nadimku `Kolašinac`. Posle školovanja u Prizrenu, Skoplju, Carigradu i Moskvi - na Duhovnoj akademiji, bio je profesor u poznatoj Bogosloviji u Prizrenu od 30. septembra 1905. godine. U Prizrenu je neko vreme bio i okružni načelnik i predsednik političke opštine. Grigorije je u braku sa učiteljicom Vasilijom, imao kćerku Vukosavu kasnije (1937), udatu za artiljerijskog poručnika Dragoljuba Popovića `mlađeg`.[2]

Bio je Grigorije skupštinski poslanik, a mnogo se angažovao u nacionalnom radu ne samo na Kosovu i Metohiji nego i u Makedoniji. Stekao je status penzionera kao inspektor Ministarstva Socijalne politike. Aktivan je u mnogim udruženjima, odborima i savetima, poznat kao dobar govornik iz redova opozicionara. Na skupštini Beogradskog Gajreta `Osman Đikić` održanoj 1929. godine, Grigorije je biran u njegovu Upravu. Izabran je juna 1933. godine na kongresu u Banjaluci u novi sastav Uprave `Narodne odbrane`.[3] Kralj Aleksandar ga je aprila 1934. godine imenovao za člana Patrijaršijskog saveta, na čijem se čelu nalazio Patrijarh srpski Varnava.[4] U Udruženju Starosrbijanaca, čiji je bio član, održavao je prigodna predavanja, poput onog iz 1936. godine pod naslovom: `Putevi u Južnoj Srbiji nekad i sad`.[5]

U Kraljevini SHS politički je aktivan, kao član Pribićevićeve `Samostalne demokratske stranke`, čiji je poslanik bio više puta (1924—1927).[6] Na parlamentarnim izborima 1924. godine bio je kandidat (kao samostalni demokrata na zajedničkoj listi sa radikalima!) u Raško-Zvečanskom srezu.[7] Godine 1926. Božović je pišući u novinama uvredio albanskog poslanika (diplomatu) Cena-bega, zbog čega je bio tužen kod suda, od strane Upravnika varoši Beograda. Izrodio se zbog sukoba nadležnosti i nerazumevanja procedure, politički naduvan `Slučaj Grigorije Božović`, usmeren protiv njega. Božović je podneo skupštini i spornu Interpelaciju protiv imenovanja Cena-bega za poslanika Albanije u Beogradu. Smatrao je da ta osoba ne može biti predstavnik svoje zemlje, zbog svojih ranijih aktivnosti prema Srbima, među kojima i pljačka manastira izvedena od od strane njegovih kačaka. Kada je 1928. godine prestao biti poslanikom, sudski proces je međutim pokrenut. U međuvremenu je Albanac je umro, pa je postalo bespredmetno o tom `političkom pitanju` većati na sudu. Brat pokojnikov Sait Kriziu je pokušao da preko stranica lista `Vreme`, otvorenim pismom zaštiti ugled i čast svog navodno nepravedno napadnutog srodnika.[8]

Njegove novinarske putopisne reportaže realizovane između dva svetska rata sadrže estetske intencije u žanru.[9]

Pod predsedništvom Branislava Nušića, Božović je bio od 1932. godine imenovani član državnog `Saveta stručnjaka u oblasti autorskog prava`.[10] Zajedno sa drugim književnicima starije i mlađe generacije osnovao je 1937. godine `Udruženje književnika Beograd-Zagreb-Ljubljana`, staleško udruženje očigledno jugoslovenskog karaktera. Pred prvu skupštinu koja je održana u Beogradu marta te godine u skadarlijskoj kafani `Kod dva jelena`, osnivačka pravila potpisali su sa srpske strane: Veljko Petrović, Božović i Siniša Paunović.[11] Pred Drugi svetski rat Božović je bio predsednik beogradskog `Pen-kluba`, nakon smrti prethodnika, pesnika Milana Rakića.[12]
Pisac

Grigorije Božović je jedan od značajnijih srpskih međuratnih pisaca. Objavio je četrnaest knjiga, od kojih osam zbirki pripovedaka. Preostale čine putopisi, kraći zapisi o ljudima i krajevima, naknadno sabrani iz Politike, čiji je stalni i ugledni saradnik bio. U književnosti se javlja rano; objavio je priču `U zemlji bez suda` 1905. godine. Prilog za patriotsko-literarni srpski časopis `Nova iskra`, napisao je iste godine u Moskvi, gde je studirao.[13] U Skoplju je pri Đačkom domu (internatu) pred Drugi svetski rat delovala đačka literarna družina `Grigorije Božović`, nazvana po omiljenom srpskom književniku, njemu u čast.[14]

Početak njegovog rada obeležen je zbirkom Iz Stare Srbije (1908) u izdanju Srpskog književnog glasnika, a kraj Pripovetkama (1940), u izdanju Srpske književne zadruge. On je 1935. godine izdao zbirku pripovedaka Teška iskušenja, a 1939. godine zbirku pripovedaka Pod zakonom[14] - te dve zbirke, uz onu iz 1940, sadrže najvrednije Božovićeve pripovetke. Božovićeve pripovetke su tematski usredsređene na Staru Srbiju (najviše na Kosovo i Metohiju, jednim delom na Makedoniju, pre svega na Bitolj u kojem je službovao). Najznačajnije pripovetke su mu: Čudni podvižnik, Mučnih dana, Tivaidska napast, Kad se carstva mijenjaju, Zlate iz Slatine, Njen sud i Oklopnik bez straha i mane.
Smrt

Pred sam kraj rata komunisti su ga streljali u Beogradu[15], a njegov je književni opus ostao gotovo potpuno nepoznat široj publici.[16] Beogradska `Politika` je 4. januara 1945. godine objavila vest da su `Miloš Trivunac i Grigorije Božović osuđeni na smrt`. Vojni sud Komande grada Beograda ga je osudio na najtežu kaznu zbog navodnog `zločina izdaje` iz 1942. godine. Veliki zaslužni srpski nacionalni radnik i književnik streljan je uoči Božića 1945. godine u podrumima zatvora u Đušinoj ulici u Beogradu. Bilo je to u zgradi bivše kasarne u kojoj se tokom rata nalazilo sedište Specijalne policije.[17]
Rehabilitacija Grigorija Božovića

Zahtev za rehabilitaciju podneo je januara 2008. Božovićev rođak, redovni profesor Filozofskog fakulteta u Kosovskoj Mitrovici, dr Marinko Božović. Odeljenje za rehabilitaciju Okružnog suda u Beogradu donelo je maja 2008. rešenje kojim je usvojen zahtev za rehabilitaciju Grigorija Božovića, uglednog književnika, nacionalnog radnika i reportera Politike pre Drugog svetskog rata.[18]

U Prištini je radilo izdavačko preduzeće `Grigorije Božović`. Postoji i književna nagrada „Grigorije Božović“ koju dodeljuje Kulturni centar „Stari Kolašin” u Zubinom Potoku. Njen dobitnik 2016. godine bio je Radovan Beli Marković za roman „Putnikova ciglana“.[19] Nagradu istog imena dodeljuje i Književno društvo Kosova i Metohije. Njen dobitnik za 2016. godine bila je Sunčica Denić za roman „Svet izvan”, a 2017. godine Aleksandar B. Laković za roman „Kad kuće nismo zaključavali”.[20][21]