Godina izdanja: 1850 - 1899.
ISBN: 413
Autor: Domaći
Kulturno dobro: Predmet koji prodajem nije kulturno dobro ili ovlašćena institucija odbija pravo preče kupovine
Tematika: Religija i duhovnost
Jezik: Srpski

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Knjiga III

Svetle slike iz prvih dana Hriscanstva od Dragutina J. Ilica

U Mostaru
Izdanje i stampa knjizarnice
PAHER I KISICA

1897. godina



Dragutin Ilić (potpisivao se i kao Dragutin J. Ilijć) rođen je u Beogradu 14.februara 1858.godine. Njegov otac Jovan Ilić bio je pripadnik činovničkog gradskog sloja, i sa svojom suprugom Smljanom imao je šestoro dece, kćeri Božicu, Milicu i četiri sina: Milutina, Dragutina, Vojislava i Žarka. Jovan Ilić, iako pripadnik političke i kulturne građanske elite, a bio je i ministar pravde i član Velikog suda, nije poput ostalih uglednih građana živeo na Terazijama, već u tadašnjem palilulskom predgrađu, današnjoj Dalmatinskoj ulici. Dom u kome su odrastala braća Ilić bio je uvek otvoren za mnogobrojnu rodbinu i prijatelje, književnike, jer je domaćin i sam pisao pesme (jedna od tih pesama „ Protužila Pembe Ajša “ je u Mokranjčevoj „Drugoj rukoveti“). Neke od tih pesama kao „Leti, leti, pesmo moja mila“, pa pesma o oslobođnju Beograda, „Knjigu piše Ašir - paša“ postale su opšteprihvaćene, pevane su u različitim krajevima gde su živeli Srbi, u različitim varijantama, važile su kao narodne pesme.
Sem Dragutina nijedan od sinova Jove Ilića nije naročito voleo školu. Milorad Pavić koji je napisao najiscrpniju monografiju o Vojislavu Iliću primetio je da braća Ilić, umesto da su poput ostale činovničke dece završavali ugledne gimnazije, da su studirali u Parizu ili Londonu, pa se vraćali u otadžbinu na visoke položaje, bili odani podanici vlasti, radije birali da budu buntovnici, loši đaci i prijatelji ljudi iz nižih slojeva.
Kuća Jove Ilića osamdesetih godina 19. veka bila je svojevrstan književni klub, mesto gde su se susretale romantičarska i nova realistička književnost, a to je uticalo i na Dragutinove književne poglede.Tu su se susretali Matija Ban, Ljubomir Nenadović, Simo Matavulj, Vladan Đorđević, Laza Kostić, Laza Lazarević, Đura Jakšić, Anton Gustav Matoš, Jovan Jovanović Zmaj, Radoje Domanović, Aleksa Šantić, Jovan Skerlić, Milorad Šapčanin, kao i mnogi drugi.
Dragutin Ilić, čiji mlađi brat Vojislav Ilić u srpskoj književnosti ima posebno mesto i značaj, završio je prava, bavio više pisanjem nego svijim pravničkim poslom, što nije iznenađujuće obzirom da je bio buntovnički nastrojen u odnosu na ondašnju vlast, kao i njegova braća. Smatra ce rodonačelnikom gradskog romana i autorom prve naučno-fantastične drame u Srba Posle milijon godina (1889). Sedamdesetih godina 19. veka važio je za najznačajnijeg dramskog pisca. Bio je i urednik „Brankovog kola“, pisac biografije proroka Muhameda čiji naslov je Poslednji prorok (1896). Putovao je po Evropi, nekada kao običan putnik, nekada kao izgnanik,veliki protivnik režima Milana Obrenovića. Još kao gimnazijalac Dragutin J.Ilić (Dragutin J. Ilijć), pisao je za „Javor“, kasnije za „Otadžbinu“. U martu 1881. godine njegova drama Vukašin izvedena je u Narodnom pozorištu i od tada do 1906. godine izvedeno je na beogradskoj pozornici više od deset njegovih dramskih komada sa zapaženim uspehom. Zbog svojih opozicionih stavova 1888.godine morao je da napusti Srbiju, pobegao je u Rumuniju i izdržavao se radeći kao kelner i trgovački pomoćnik. Izvesno vreme proveo je i u Zagrebu. Kada se vratio u Srbiju, nekadašnji „kmet i starešina kvarta Palilula“ Dragutin Ilić nije imao šansi da nađe posao u državnoj službi. Kada je kralj Milan odlučio da protera kraljicu Nataliju iz Srbije Dragutin Ilić se tome suprotstavio, učestvovao neposredno u neredima u maju 1891. godine, jer je bio na strani proruski nastrojene kraljice, „i po cenu života“, otimao je od policije. Posle tih događaja čiji je bio neposredni učesnik, organizator, opet je morao da beži iz Srbije, ovog puta u Sremske Karlovce gde će ostati do 1893. godine. O neredima i kraljici Nataliji napisao je knjigu Roman kraljice Natalije (1923) koja je u nastavcima objavljivana u „Cicvarićevom beogradskom dnevniku“ i najavljivan je kao senzacija koju „obrazovan Srbin treba da pročita i pamti“. Ne samo da u toj knjizi govori o svojoj ulozi u tom događaju, već slika i istorijske okolnosti i tiraniju kralja Milana.
Dragutin Ilić, iako dugo zaboravljen se smatrao vrlo plodnim i uspešnim dramskim piscem, novelistom. Bio je najvredniji i najposvećeniji pisanju od sve četvorice sinova Jove Ilića. Iako su i Milutin i Žarko pisali, učestvovali intenzivno u društvenom životu Beograda to je u odnosu na Vojislava i Dragutina delovalo zanemarljivo. Inače, lični život braće pored toga što je često bio sablažnjavajući za ondašnju čaršiju, bio je i tragičan. Ni Dragutina ta sudbina nije zaobišla, njegov život je bio možda najintenzivniji, najangaživaniji. Posle burnih društvenih događaja u kojima je učestvovao dosledno svojim političkim ubeđenjima koje je iskazivao bez obzira na posledice, često su bili razlog da napušta Srbiju, sklanjajući se pred režimom kralja Milana. U godinama koje će uslediti, Dragutin je živeo sve povučenije.U vreme Prvog svetskog rata angažovao se tako što je otišao u Rusiju gde je vodio propagandu o borbi za Srbiju, a u Odesi je prikupljao jugoslovenske dobrovoljce i slao ih na front.
Kao književnik nakon što ga Jovan Skerlić nije uvrstio u svoju Istoriju nove srpske književnosti povukao se i osetio zaborav i skrajnutost. Sa godinama koje će uslediti ta izolovanost dovešće njegovo književno, pre svega dramsko stvaralaštvo do potpune marginalizacije i zaborava. Prošle su godine pre nego što se uvidelo da njegova literarna zaostavština nije tako beznačajna za srpsku književnost. Pre svih to su učinili oni istoričari srpske književnosti koji su na svetlost dana izvukli njegovu naučno – fantastičnu dramu Posle milijon godina, prvu u Srba, kako tvrde. Od četvorice braće, Dragutin Ilić (Dragutin J. Ilijć) je imao najduži životni vek, živeo je šezdeset osam godina.
Umro je usamljen i zaboravljen 1. marta 1926. godine.
Pred kraj života u pesmi “Poslednji put” napisao je stihove: Teški su dani, godine / Dokle će sam Bog zna! Tek moje lepe tišine / Ne nađoh više ja. /


Dragutin Ilić pripada piscima koji su vredno pisali celog života.. Ogledao u svim žanrovima, počev od prvih stihova koje je 1876. godine objavio u „Javoru“. Poeziji je ostao veran čitavog života mada je njegov doprinos u pesništvu, naročito u odnosu na brata, Vojislava Ilića bio je zanemarljiv. Objavio je jednu knjigu lirike Pesme (1848). Ogledao se u lirskom i epskom pesništvu, ali mnogo značajnije su njegove drame, komedije, tragedije, priče, romani, memoari. Pisao je i polemičke članke, eseje, kritike, naročito je voleo pozorište. Njegova poezija bila je pod velikim uticajem Jove Jovanovića Zmaja, ali pre svega Branka Radičevića. Dragutin Ilić je bio tradicionalist, oslanjao se na ideje pesničke generacije svog oca, i često polemisao sa novim, modernim tendencijam u srpskoj književnosti, sa saradnicima „Srpskog književnog glasnika“. Te polemike su izazivale oštre i surove reakcije od strane mlađih saradnika okupljenih oko tog književnog časopisa, i oni su ga proglasili za slabog “ beznačajnog književnika“.
Vukašin (1882), Jekvinta (1883), Pesme (1884), Pribislav i Božena (1887), Otmica (1887), spev Poslednji borac (1889), Posle milijon godina (1889), Ženidba Miloša Obilića (1898), Za veru i slobodu (1890), Tri deputacije (1906), Novele (1892), komedija Lihvarka (1895), biografija proroka Muhameda Poslednji prorok (1896), drama Saul (igrana 1900. godine, štampana 1906.) roman Hadži Đera (1904), drama Ženik slobode (1904), drama Viđenje Karađorđa (1904), memoare Uspomene iz Rumunije (1904, 1905), Neznani gost (1907), Hadži Diša (1908), memoarska knjiga Zaječarska buna (1909), zbirka poema Osvećeno Kosovo (1913), roman Pesma jednog života(1916) koji je pod naslovom Autobiografija odlazećeg iz rukopisa priredio i objavio Sava Damjanov. Sekund večnosti, istočnjački roman (1921), spev Smrt kralja Vladimira (1925) su literarna ostavština Dragutina Ilića, slavenofilog liberala pesnika neoromantičnog raspoloženja, sa elementima impresionističke i simboličke poezije.Bio je sklon podražavanju epskog narodnog stvaralaštva najvidljivijem u zbirci poema Osvećeno Kosovo (1913).U narodnom desetercu napisao je Smrt kralja Vladimira (1925) kao i spev Poslednji borac (1889).
Što se tiče dramskog stvaralaštva Dragutina Ilića prvo što će se primetiti „sveslovenstvo“ koje je bilo karakteristika ovog velikog protivnika politike koju je vodio Milan Obrenović. No, njegove drame nisu istorijsko – političke, već moralno – mistične, a te elemente susrećemo i u njegovom romanu Hadži Đera.Mnogi u toj odlici prepoznaju uticaj ruskih autora koji su koristili folklor i dramatičan poetski izraz. Tipičan komad te vrste je o tajanstvenom prokletstvu Pribislav i Božena (1887), zatim komad o ljubavi koja je toliko moćna da nagrize mržnju Neznani gost (1907). Te drame se smatraju patetičnim. Za najbolji dramski komad Dragutina Ilića smatra se Seul (igran 1900).
Napisao je i nekoliko komedija: Otmica, Tri deputacije, Lihvarka.
Posle milijon godina (1889) ironična, crnohumorna drama Dragutina Ilića, napisana je iz ugla neoromantičara koji aludira na budućnost, otuđenje među ljudima pod uticajem tehnološkog razvoja. Junaci, Natan i njegov sin Danijel, pripadnci starog čovečanstva završavaju tragično samoubistvom ne nalazeći izlaz iz modernog, novog Duho - sveta. To je priča o nesrećnoj ljubavi Danijela prema Svetlani koja je i Danijela i Natana, sina i oca, dobila kao rođendanski poklon, zanimljiv muzejski eksponat divljih ljudi. Ona pripada Duho-svetu, i oni su samo zanimljiva igračka. Danijelova osećanja za nju su besmislena, on je njena igračka. Njegov otac, pripadnik starog čovečanstva bačen je u apsurdnu situaciju kome je razlika između starih i novih ljudi jasna, kao što mu je jasan i besmisao civilizacije besmrtnih ljudi. Ne uspeva da to saznanje, kao ni smrt svoga sina podnese i prihvati, pa i on iz tog hladnog, bezosećajnog, tehnološkog, otuđenog sveta izlaz vidi samo u samoubistvu, kao i njegov sin koji je nesrećno zaljubljen u bezosećajnu pripadnicu nove ljudske vrste.
Pisac drame vešto stvara grotesknu, utopističku alegoriju o čovekovoj otuđenosti i odnosima koji se uspostavljaju i zavise od tehničko tehnološkog napredka koji se uspostavlja u sve bržoj primeni, menjajući svet i odnose koje autor drame inače često idealizuje.
Uporedo sa poezijom, dramom, romanima Dragutin Ilić je pisao novele, pripovetke. Teme su bile iz života, iz srpske istorije, često i bibliski motivi. Novele su neonaturalističke, neoromantičarske, realističke sa porukom.
Novele (1892), Svetle slike iz srpske borbe za krst časni (1892, 1903, 1960), Pripovetke (1905) su zbirke priča Dragutina Ilića.
Svetle slike iz prvih dana hrišćanstva (1896, 1897) priče Dragutina Ilića, kao da su inspirisane nastojanjima ruskog pisca Lava Tolstoja, s namerom da biblijske legende populariše i to idealizacijom duhovne problematike i likova. Sa izrazitim lirskim nastojanjem, lako i zabavno Ilić te legendarne ličnosti oblikuje i idealizuje. Pored biblijskih motiva i stila u tim pričama ima i opisa prirode, zatim mističnih pojava, ali i likova kroz čije psihološko građenje pripoveda o porodičnim dramama, preporodima pod uticajem neverovatnih događaja. Isti postupak je prisutan i u biografiji proroka Muhameda, Poslednji prorok (1896), kao što se i lik sv. Dimitrija u Hadži Đeri .
Novele iz beogradskog života za motiv često imaju raspad porodice i porodičnih odnosa, po ugledu na Boru Stankovića kao i vapaja za starim, za onim što beše, za onim što nestaje. Njegov roman Hadži Diša upravo se bavi raspadom jedne porodice u Beogradu. Taj njegov roman smatra se prvim građanskim romanom u Srba. Po ugledu na vranjanski govor Bore Stankovića, Dragutin Ilić koristi leksiku ondašnjeg Beograda poput reči: eksik, džandrljiva, ćepenak, jemenija…
Što se tiče novela sa istorijskim temama i u njima ima elemenata romantike, ali i naturalističkih opisa. Opsada Beograda je novela Dragutina Ilića u kojoj je opisao vreme ustanka, a ta priča je u srpskoj književnosti ostala jedna od retkih na tu temu. O njegovim istorijskim romanima, i uopšte stvaralaštvu pisali su Predrag Palavestra, Milorad Pavić, Ljubiša Jeremić i dr. Svi primećuju da su njegove novele sa istorijskim motivima pisane bez patetike. Smatraju da je takav odnos uslovljen njegovim političkim angažovanjem, ali i angažovanje u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu. U antologijskoj ediciji MS Deset vekova srpske književnosti kao 43. knjiga štampana su dela Dragutina Ilića. Knjigu je priredio Vladimir Gvozden.
Pripovetke Dragutina Ilića pisane su suzdržano, mirno, sa blagim humorom. Patrijarhalni život, tragične sudbine ljudi koji se nađu u sukobu sa stvarnošću, o bespomoćnim plemenitim ljudima koji svoje ideale pokušavaju ostvariti bez obzira na žrtvu, su teme koje su ga zanimale, kojima se bavio u svojim dramama, romanima, pričama.