ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2017.
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Tajna diplomatija Adama Ježija Čartoriskog na Balkanu : Otel Lamber i srpska kriza 1840-1844. / Antonji Cetnarovič



Beograd 2017. Tvrd povez, ćirilica, ilustrovano, 531 strana.
Knjiga je nekorišćena (nova).



Pitanje učešća i uloge Poljaka, tačnije tabora kneza Čartoriskog u srpskoj krizi 1842–1843. godine, zanimljiva je i manje poznata stranica iz istorije Velike emigracije. U široj perspektivi ova kriza vezana je za intenzivirano istočno pitanje, a s tačke gledišta istorije Srbije – za početak nove, suštinski važne etape u formiranju savremene države.
Dinastički prevrat u Srbiji 1842. godine i politička kriza koju je prouzrokovao prerasli su, s momentom kada su se umešale velike sile, u međunarodno pitanje. Usledili su događaji
oji su ozbiljno narušili ruske uticaje u Srbiji. Bili su to: svrgavanje (uzgred, sa znanjem i prećutnom podrškom Turske) Rusiji pokornog kneza Mihaila Obrenovića, kao i dolazak na vlast stranke ustavobranitelja koji su doveli na presto sebi odanog kneza Aleksandra Karađorđevića i težili bližem povezivanju srpskih interesa sa Zapadom.
Rusija, koja se smatrala zaštitnicom Srbije, istupila je protiv nastalih promena vršeći pritisak na Tursku, odnosno zahtevajući ponovni izbor kneza i kažnjavanje vođa prevrata. Ubrzo je za svoje zahteve pronašla saveznika u Austriji, koju je uspela da je uveri u opasnost od slovenske politike nove srpske vlade. Otkrivanje veza srpskih aktivista s poljskom
emigracijom odigralo je dosta važnu ulogu u tom zbližavanju. U Petrogradu i Beču ubrzo se shvatilo da je sa srpskim u jakoj
vezi i poljsko pitanje.
Energična diplomatska akcija koju je preduzeo knez Adam Čartoriski sa svojim saradnicima u Parizu, Londonu i Carigradu, kao i paralelni pokušaji da se zapadnoevropska javnost zainteresuje za srpsko pitanje, imali su za cilj da prikažu svu neutemeljenost ruskih zahteva u odnosu na Srbiju i Tursku, kao i da pridobiju Francusku i Englesku u priznavanju i pružanju podrške novom poretku u Srbiji.
Oslanjajući se na Srbiju kojom je vladala trenutno Rusiji nenaklonjena stranka ustavobranitelja, Čartoriski je uobličavao svoju viziju balkanske politike, čiji je glavni perspektivni cilj bilo oslobođenje južnoslovenskih naroda i njihovo preobraćanje u saveznike Poljske. Pa ipak, uzimajući u obzir ondašnji raspored političkih snaga na Bliskom istoku, a posebno interese Francuske i Engleske, knez Adam je za početak isticao nužnost očuvanja uticaja Turske, videći u njoj oslonac buduće poljske akcije za nezavisnost. Otud je proistekla potreba za pomirenjem tih dvaju pravaca.