ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2017
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Izdavač: Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu

„Knjiga dr Pavlovića se može oceniti kao jedan izuzetan primer pregleda istraživanja određenog problema koji je baziran na kreativnoj interakciji tradicionalno različitih disciplina - psihologije, politikologije i sociologije. Knjiga pred nama je primer kako se kompleksni fenomen može plodonosno proučavati tek kada se istraživači ne rukovode disciplinarnim ograničenjima, nego kada sam problem određuje pristup. Knjiga se može tumačiti i kao pravi primer zašto politička psihologija zaslužuje status jedne od ključnih društvenih nauka. Sa jedne strane je metodološka rigoroznost, empirijska zasnovanost, a sa druge usmerenost na najvažnije društvene probleme.” (Iz recenzije dr Boja

na Todosijevića)

„ (...) smatramo da će ova monografija naći svoje mesto u krugovima istraživača iz više obasti: psihologije, sociologije, političkih nauka i drugih društvenih disciplina, koji će njome dobiti vredan doprinos na našem jeziku. Pored toga, ova monografija će predstavljati nezaobilaznu literaturu za studente, posebno postdiplomce i doktorante, koji će preko nje moći dublje da zakorače u izazovni svet izučavanja ovog složenog i višeznačnog pojma. Napokon, i najšira zajednica ljudi zainteresovanih za razumevanje društva u kome žive, za preklapanja političkih fenomena i psihološke energije ljudi koji sačinjavaju te sisteme, moći će na jednom mestu da stekne jasne uvide, od definicije političke kulture, preko njenog nastanka, njenih implikacija, kako na ljude tako i na političke sisteme, u njenu ulogu u savremenom društvu.` (Iz recenzije prof. dr Nebojše Petrovića)

„Monografsko delo Ogledi o političkoj kulturi dr Zorana Pavlovića predstavlja izuzetno vredan doprinos proučavanju političke kulture. Studija, s jedne strane, pruža sveobuhvatan, informisan uvid u osnovne ideje autoriteta u oblasti, sve najvažnije teme koje su bitne u promišljanjima o fenomenu političke kulture, dok ih, s druge strane, kritički preispituje i samerava prema empirijskim kriterijumima. Izložene ideje plodno su tle ne samo za dodatna teorijska promišljanja u vezi s pojmom političke kulture, već imaju i jasne implikacije za empiriju, specifično, kao i probleme tranzitivnih post-komunističkih društava, generalno.” (Iz recenzije dr Dragomira Pantića)
-------------------------------------------------------
9 | Predgovor
13 | 1. Kratka (pred)istorija pojma političke kulture
23 | 2. Šta (ni)je politička kultura?
24 | 2.1. „Ala sa devet glava“: višeznačnost pojma
političke kulture
28 | 2.2. Političko ponašanje i/ili ono što mu leži u osnovi?
Sadržaj političke kulture
32 | 2.3. Pojedinac, grupa, nacija? Nosioci političke kulture
35 | 2.4. Određenje pojma političke kulture:
jedno moguće viđenje
43 | 2.5. Još jednom, šta (ni)je politička kultura: odnos političke
kulture i drugih relevantnih pojmova
44 | 2.5.1. Politička kultura i javno mnjenje
45 | 2.5.2. Politička kultura i vrednosne orijentacije
46 | 2.5.3. Politička kultura i ideologija
48 | 2.5.4. Politička kultura i nacionalni karakter
51 | 3. Kakva sve politička kultura može biti?
Tipovi političke kulture
59 | 4. Formiranje i menjanje političke kulture:
politička (re)socijalizacija
75 | 5. Slaktivizam, post-istina i e-građani: internet
i politička kultura
81 | 6. Šta je starije: kokoška ili jaje?
Politička kultura i politički sistem
8 | Ogledi o političkoj kulturi
91 | 7. Socijalizam bez „socijalista“, demokratija
bez „demokrata“? Istraživanja političke kulture u Srbiji
107 | 8. U raljama demokratije: politička kultura i
političke elite u Srbiji
121 | 9. Politička kultura: globalne i lokalne perspektive
127 | Literatura
151 | Summary: Essays on Political Culture
153 | Beleška o autoru
==================================================================
Sa Francuskom revolucijom u istoriju je otišlo vekovno poimanje
političke moći najbolje iskazano u poznatoj definiciji apsolutizma Drža-
va, to sam ja!, tj. shvatanje suvereniteta kao nečega što leži u monarhu i
njegovim božanskim pravima, a ne nečemu što dolazi od naroda. Mada
je Hobs bio taj koji je ustanovio da legitimizacija vlasti proističe iz pra-
va onih kojima se vlada (ali i jedan od prvih filozofa koji je postulirao
princip univerzalne jednakosti na nehrišćanskoj osnovi), evropskim soci-
olozima s kraja devetnaestog veka s pravom se pripisuju zasluge za nauč-
nu elaboraciju značaja „subjektivnih“ varijabli u objašnjenju društvenih i
političkih fenomena i opštim pitanjima funkcionisanja društva (Olick &
Omeltchenko, 2007). Namesto božanskog prava kao principa objašnjenja
solidarnosti, osećaja kolektivne pripadnosti i svrhe, dolaze pojmovi ko-
lektivne svesti, društvenog ugovora, opšte volje i sl. Kontovo društvo kao
sistem zajedničkih moralnih ideja, Veberova legitimnost kao ono što se
smatra legitimnim ne samo od strane elita, već od građana u celini, Dir-
kemovo zasnivanje društvene solidarnosti na konceptu kolektivne svesti
– samo su neke manifestacije ovih trendova. Njihov pratilac jeste i uvre-
menjeni razvoj i akumulacija saznanja u drugim naukama: antropologiji
(kultura-ličnost pristup); psihologiji (rane sociopsihološke teorije i mode-
li, posebno koncept stava) i metodologiji istraživanja (uzorkovanje, meto-
de intervjuisanja, tehnike skaliranja, statističke analize). Krajnji ishod jeste
utrt put novom pojmu koji je na sistematičan način trebalo da objedini
parcijalna znanja različitih naučnih disciplina u koherentnu i zaokruženu
celinu – teoriju političke kulture.
Ne samo sadržaj, već i sama sintagma „politička kultura“ javlja se i
pre pedesetih godina XX veka. Skovao ju je nemački filozof J. Harder još
krajem XVIII veka; upotrebljavao ju je Lenjin, dok su je sredinom XX
veka koristili i britanski politikolog H. Finer, kao i nemački politički te-
oretičar Karl Fridrih (Almond, 1980; Barnard, 1969; Brown, 1979; Kim,
1964). Međutim, u savremenom značenju specifičnog pojma u društve-
nim naukama, pojam političke kulture zvanično je rođen 1956. godine
u jednom radu Gabrijela Olmonda (Almond, 1956), kasnije proglašenog
„ocem“ ovog pojma.

Tako je „otac istorije“, Herodot, još u petom veku pre nove ere pore-
dio karakteristike različitih naroda i pisao o „navici mišljenja o svetu“ koja
je dovela do propasti Persijanaca u Grčkoj. Njegov savremenik Tukidid,
koga mnogi smatraju rodonačelnikom škole političkog realizma, pokuša-
vao je da doprinese razumevanju ljudske prirode i ponašanja u kriznim
(političkim) situacijama poput građanskog rata. Platon razmatra različi-
te oblike vladavine, posebno karakteristike aristokratske, demokratske i
oligarhijske politike, koje objašnjava i dovodi u vezu sa preovlađujućim
karakterom ljudi, a ovaj opet sa načinom vaspitavanja ili, savremenim ter-
minima rečeno, (političkom) socijalizacijom. Države su, prema Platonu,
slične ljudima i izrastaju iz ljudskog karaktera i kao što telom vlada glava,
tako i državom treba da vladaju najmudriji, filozofi. Prema Platonu, kva-
litet države koja je načinjena od različitih tipova duša uopšteno opada od
aristokratije (vladavina najboljih), preko timokratije (vladavina časnih),
ka oligarhiji (vladavina manjine), demokratiji (vladavina naroda) i, naj-
zad, tiraniji (vladavina jednog čoveka). Slično Platonu, i Aristotel razlikuje
nekoliko tipova vladavine, dobre (monarhija, aristokratija i republika) i
loše (tiranija, oligarhija i demokratija), analizira podložnost različitih na-
roda različitim tipovima vladavine, kao i uzroke promena i mere očuva-
nja državnog uređenja. Aristotel je, recimo, tvrdio da je najbolja državna
zajednica „ona koju sačinjavaju građani srednjeg stanja i da dobru upravu
mogu da imaju samo takve države u kojima je srednja klasa mnogobroj-
na“ (Aristotel, 1970, str. 136), kao ni da „ni najkorisniji zakoni koje su
građani jednodušno prihvatili neće biti od koristi ako građani ne budu
navikavani i vaspitavani u duhu državnog uređenja, demokratskog, ako
su zakoni demokratski, oligarhijskog, ako su oligarhijski“ (Aristotel, 1970,
str. 180–181). Ne samo da su ove teze empirijski potkrepljene vekovima
kasnije, već zvuče kao da su izašle „iz pera“ nekog savremenog teoretičara
političke kulture. Tokom kasnijeg helenskog, a naročito u poznoantičkom
periodu, stoici, poput Cicerona ili Seneke, o kojima se govori kao o prvim
kosmopolitama ili prvim humanistima, ukazivali su na zajedništvo čove-
čanstva, interesovali su se za politiku, a neki bili i aktivni državnici (poput
rimskog cara Marka Aurelija).
Iako se ova linija rezonovanja o odnosu sociološko/antropološko/psi-
holoških varijabli s jedne i politike, političkih procesa i institucija s druge
strane može pratiti i kroz dela mislilaca kasnijih vekova (poput Makijave-
lija, Monteskjea, Tokvila, „elitističkih“ političkih teoretičara Moske, Pareta,
Mičelsa i mnogih drugih), moderni temelji promišljanja političke kulture
u smislu srodnom onom koji taj pojam ima danas postavljeni su nakon
Francuske revolucije.




Ostali naslovi koji sadrže ključne reči: Politička kultura
Ostali naslovi iz oblasti: Politika
2017; Broširani povez; latinica; 21 cm; 153 str.; 978-86-6427-078-6;