ISBN: Ostalo
Godina izdanja: K129
Jezik: Srpski
Autor: Strani

u dobrom stanju!

RODNO MESTO
Slovenačka književnost

Autor: Juš Kozak
Izdavač : MATICA SRPSKA Novi Sad
Godina izdanja 1981
Pismo: ćirilica
Povez: tvrdokoričeni sa zlatotiskom i belim razdvajačem listova
Dimenzije: 20,4 x 13,8 cm
Broj stranica: 507


Juš Kozak, slovenački pisac, esejista, pozorišni kritičar i urednik, * 26. jun 1892, Ljubljana, † 29. avgust 1964, Ljubljana.


Jus Kozak rođen je kod stanodavca, gostioničara i mesara u predgrađu sv. Stjepana u Ljubljani. Djetinjstvo je proveo sa mlađim bratom Ferdom Kozakom. Završio je osnovnu školu i maturu u svom rodnom gradu, zatim studirao geografiju i istoriju između 1911. i 1914. u Beču. Bio je na čelu slovenačkih studenata u Beču i učestvovao u zabranjenom kretanju preporoda, što ga je pod istragom skoro pola godine u Sarajevu osudilo na mjesec dana zatvora u Ljubljani 1914. godine. Tokom Prvog svetskog rata, bio je vojnik na ruskom i sovjetskom frontu između 1914. i 1917. godine. Godine 1920. diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Ljubljani, ali od 1918. godine predaje profesiju. Od 1918. do 1941. predavao je na gimnazijama u Ljubljani (predavao je Borisa Fakina - Igor Torkar na Poljanskoj gimnaziji), a od 1935. do 1941. bio je urednik ljubljanskog zvona i zbirka Slovenske staze (od 1932. do 1934.). Tokom Drugog svetskog rata sarađivao je sa Oslobodilačkom frontom, tako da su Italijani 1942. zatvorili i intervenisali, a nakon kapitulacije Italije, on se pridružio partizanima 1944. godine. Po završetku Drugog svetskog rata bio je urednik Slovenačke zbirke (1945), magazina Novi svet (od 1946. do 1947.) i direktor SNG Drame u Ljubljani (od 1948. do penzionisanja 1955). Redovni član SANU postao je 1961. godine (bio je dopisni član JAZU od 1951. godine). Godine 1963. dobio je Prešernovu nagradu za životno djelo u slovenskoj književnosti.

Literari vork
Cozak je formiran na Cankarovu narativnu prozu i vitalnost Župančićeve lirike. Romanima i crtama, u kojima je u početku prikazao svoj život u impresionističkom stilu, učestvovao je u slovenačkom i ljubljanskom zvonu. U periodu između 1918. i 1930. godine, neslaganje između patrijarhalnog i modernog buržoaskog života otkriveno je u romanima Razori (1918), Marki Grol (1918), Dota (1923), Strani ženi (1929) i Letećem anđelu (1930). Vrh ranog perioda stvaranja predstavlja roman Šentpeter, koji datira od 1924. do 1926. godine u ljubljanskom zvonu, a 1931. objavljen je u izdanju knjige. Rad je zamišljen kao porodični roman, u kojem Kozak, sa realističnim slikarstvom i mnogim novim romantičnim i ekspresionističkim potezima, prikazuje raznovrsnu sliku predgrađa Ljubljane krajem 19. veka. Kozak je napisao planinske i seljačke obrede Belog ariša (1926) i Lectov dvorac (1929). Beli ariš je prvi izraženi primjer planinske priče, koja je, po riječima Mirana Hladnika, omogućila da se brdima osvoji liberalna buržoaska pismenost.

1932. godine Celicin zatvorski narativ kreće se u pravcu socijalnog realizma. Pisac navodi iskustva u zatvoru 1914. godine i kroz bogatu galeriju ljudi iz predvorja i izvan njegovih zidova slika sliku čovjeka koji je sanjao o pravdi i slobodi.

Slika o vremenu prije Drugog svjetskog rata, kada je fašizam prijetio da će uništiti evropsku kulturu, Kozak je otkrio u zbirci narativnih eseja Maske (1940), gdje su ljubljanski gradski list i njegova sjećanja na djetinjstvo uvjerljivi. Nakon oslobođenja objavio je esejističku knjigu Blind (1946), u kojoj analizira nastanak konceptualnog i književnog horizonta. Kozakov najopsežniji rad je roman Lesena žlica (1947. i 1952.) sa mozaikom uspomena koje opisuju događaje iz života pisca i njegove porodice, a istovremeno i hroniku progonjene nacije.

Tema posleratnog života otelotvorena je u pričama: Agrarna reforma (1947), Gašper Osat (1949), Balada o ulici ujednim stihovima (1956). Pored navedenih radova, Kozak je napisao i reportažu putopisa Za prekmurske kolnike (1934), satirične bajke Špridion (1937) i portret djeteta Aleša (1953). Njegov poslednji rad je poslovični roman Pavlove hronike (1964).

Razmišljanja, društvena kritika i promocija humanističke i progresivne misli odražavaju se u Kozakovim djelima. Svoju strast daje prvenstveno ličnom znanju, a to odražava njegov stil, koji često otkriva više mislioca nego naratora. Stvorio je narativni tip eseja, koji je postao važan dio nove stvarnosti i socijalnog realizma tridesetih godina prošlog stoljeća.