ROMAN O TROBOJNOJ ŠAHOVSKOJ TABLI
Senka nemoguće razjasniće minulog rata u Bosni i Hercegovini leluja se iznad novog romana Mira
Vuksanovića Bihpolje. Njegov narator, neimenovani beogradski pisac, prateći nekoliko ratnih i pararatnih
događanja, istražujući dubine padova svojih junaka, ulazi, istovremeno, kako u sudbinske putanje ljudi u
neljudskim vremenima, tako i u senovita značenja samog jezika.
Putujući od otmenog Mostara Šantićevog i Ćorovićevog, Dučićevog Trebinja i poratno setne pustoši
Nevesinja, pa do Banjaluke naših dana i kozarskog Knešpolja Skendera Kulenovića, ovaj uporni svedok
trorukog rata, u maniru prozne liturgije ili pomena užasu, vodi svog čitaoca u priču koja se ne da do kraja
dopričati, onu o usudu teritorije, “o narodima koji su izašli na slobodu iz Proklete avlije”, o
permanentnim istorijama zatiranja drugog.
Na pozornici kletve i inata, tragom verski utrojenih znakova, u blato srušenih minareta zvonika i
tornjeva, ovaj Vuksanovićev svedok, iza slojeva istorijskog i događajnog podrazumevanja, kroz
razmatranje mita opšte nacionalne nedovršenosti, na koncu izvan “verovanja da je Novi Stari most u
Mostaru zaista Stari most”, pokušava ispričati priču šahovskoj partiji našeg vremena odigranoj na
nemogućoj tropoljnoj šahovskoj tabli, “bez pobednika, a sa okrivljenima”.
Prateći povorke bihpoljskih “ukameljenih mrtvih duša”, pomeranje u jeziku ovog romana i simbolično i
stvarnosno uverljivo opominjuće svedoči da bihpolje, isto je što i smrtpolje, tropolje, bojpolje, ratpolje,
krvpolje, mrzipolje, zlopolje.