ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1978-1986
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Autor: Borislav Pekić
Naslov: Zlatno runo 1–7
Godina: 1978–1986
Izdavač: Prosveta, Beograd
Povez: meki
Stanje: spolja kao na slikama, unutra veoma dobro očuvano

Zlatno runo je monumentalni istorijski i građanski roman srpskog književnika i akademika Borislava Pekića, koji se sastoji od sedam tomova prvi put štampanih između 1978. i 1986. godine. Smatra se jednim od najznačajnijih Pekićevih dela, ali i najkvalitetnijih i najobimnijih dela srpske književnosti u celini.
Predistorija
Priču o cincarskoj porodici Njegovan, Pekić je u svom književnom radu započeo delom Hodočašće Arsenija Njegovana iz 1970. godine, za koji je dobio i Ninovu nagradu.[1] Žiri za dodelu nagrade te godine činili su Velibor Gligorić (predsednik), Eli Finci, Petar Džadžić, Muharem Pervić, Borislav Mihajlović Mihiz, Miloš I. Bandić i Zoran Mišić.
Radnja
Roman prati cincarsku porodicu Njago (kasnije Njegovan) kroz vekove, u različitim epohama i među različitim kulturama, od pada drevne prestonice cincarskog naroda Moskopolja, preko turske opsade Beča, ustaničke Srbije, sve do posleratnog Beograda pod vlašću komunista. Članovi porodice Njago (Njegovan) svoj suživot sa Srbima, Turcima, Arbanasima, Grcima, Nemcima i ostalim narodima od Carigrada do Beča, vešto grade na osnovu svoje snalažljivosti, koja se povremeno pripisuje cincarskom mentalitetu, te uspevaju da na ovaj ili onaj način prebrode sve turobne istorijske trenutke i velike događaje svoga vremena.
Kritike
Istoričar, književnik i akademik dr Predrag Palavestra je zapisao: „Zlatno runo obeležava čitavu jednu istorijsku epohu i stoji u samom vrhu književnosti napisane na srpskom jeziku u drugoj polovini XX veka. (...) Roman je ostvaren kao ciklus od sedam velikih samostalnih delova, koji su iznutra povezani porodičnom sudbinom balkanskih Cincara, pomešanih sa srpskim stanovništvom i srpskom građanskom klasom u njenom usponu i raspadanju.”
Književnik Dragan Velikić piše u pregovoru prvog toma Zlatnog runa u Laguninom izdanju iz 2012. godine: „Pekić je zapisničar brujanja istorije koja se prelama u njegovoj eruditskoj mašti. Taj moćni akord sveobuhvatnosti sveta tutnja i traje od prve do poslednje strane Zlatnog runa. Defiluju pred čitaocem likovi Njegovana – ali i aveti koje su te likove za njihovih života naseljavale; lebde kentauri i vampiri, utornici i atentatori, istorijski likovi - od Sulejmana Veličanstvenog do Ilije Garašanina, ispisuju se strane o Beogradu još iz mitskih vremena... (...) Pekić je stvorio humor kakvom nema ravna u srpskoj literaturi. Neki likovi porodice Njegovan kao da su izašli iz stripova Alana Forda.”
Kritičar Gojko Božović vidi Pekićevo Hodočašće Arsenija Njegovana (kao preistorijsku sagu o Njegovanima i Zlatnom runu) i roman Očevima i ocima Slobodana Selenića, kao roman: „građanski samo uslovno, kao velika književna svedočanstva o tome kako je jučerašnji svet nestao, a ne o tome kako je jučerašnji svet postojao i u kojim se sve formama izražavao. (...) Uporedimo li Lagum sa Pekićevim Hodočašćem Arsenija Njegovana ili sa Selenićevim Očevima i ocima, videćemo da je građanski svet u postojanom, čistom vidu otprilike jednako prisutan.”
Pozorište i film
Za više informacija pogledajte: Korespondencija (film) i Korešpodencija (predstava)
Borislav Pekić i Borislav Mihajlović Mihiz su zajedno napisali scenario za predstavu Korešpondencija, prema delovima i motivima Zlatnog runa. Predstava je premijerno izvedena 5. februara 1980. godine u Ateljeu 212, u režiji Arsenija Jovanovića. Uloge članova porodice njegovan su tumačili Danilo Bata Stojković, Zoran Radmilović, Mira Banjac i Milan Mihailović, a u ostalim ulogama su se pojavili Ružica Sokić, Petar Kralj, Aljoša Vučković... Tokom 1983. godine, snimljen je i film Korespondencija, koji je režirao Sava Mrmak, sa istom glumačkom postavkom. Predstava je igrana u kontinuitetu 298 puta, punih 22 godine, sve do 2002. godine kada je skinuta sa repertoara usled smrti Bate Stojkovića.
U Beogradskom dramskom pozorištu se izvodila predstava „Zlatno runo“ u režiji Nebojše Bradića. Reč je zapravo o delu priče o Njegovanima, koji se daje u drugom tomu Zlatnog runa, a to je priča o Simeonu Njagu, majstoru umetničke šminke koji dobija zadatak da tokom opsade Beča našminka mrtvog sultana Sulejmana Veličanstveni, kako bi njegovo telo bilo prikazano vojsci i tako bio sačuvan njen borbeni moral. Ulogu Simeona Njaga u ovoj predstavi tumačio je glumac Nebojša Dugalić.
Predstava Korešpodencija se ponovo igra od 1. februara 2018. godine u Zvezdara teatru, u režiji Gorčina Stojanovića. Uloge članove porodice Njegovan tumače Branislav Lečić, Slavko Štimac, Anica Dobra, Branko Vidaković...

Borislav Pekić, jedan od najznačajnijih pisaca srpske književnosti XX veka, romansijer, dramski pisac i filmski scenarista, rođen je 4. februara 1930. godine u Podgorici. Detinjstvo je proveo u Podgorici, Novom Bečeju, Mrkonjić-Gradu, Kninu, Cetinju i Bavaništu u Banatu. Od 1945. godine je u Beogradu, gde je pohađao Treću mušku gimnaziju i maturirao 1948. godine. Te iste godine osuđen je na petnaest godina strogog zatvora sa prinudnim radom i gubitkom građanskih prava od deset godina kao pripadnik, tada ilegalnog, Saveza demokratske omladine Jugoslavije. Na izdržavanju kazne je bio u KPD Sremska Mitrovica i KPD Niš. Pomilovan je 1953. godine, pošto je proveo pet godina u zatvoru.
Studirao je eksperimentalnu psihologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Godine 1958. oženio se arhitektom Ljiljanom Glišić, sestričinom dr Milana Stojadinovića. Te godine je dobio prvu nagradu na anonimnom konkursu za originalni scenario, koji je raspisao „Lovćen film“. Godine 1959. počinje da radi kao dramaturg i scenarista za ovu filmsku kuću, a iste godine sa Ljiljanom dobija ćerku Aleksandru. Na početku svog književnog stvaralaštva pisao je scenarija za različita filmska preduzeća. Prema njegovom tekstu „Dan četrnaesti” snimljen je film koji je 1961. godine predstavljao Jugoslaviju na filmskom festivalu u Kanu.
Godine 1965. objavljuje svoj prvi roman „Vreme čuda”. Od tada se posvećuje isključivo pisanju. Piše prozu, pozorišne, radio i televizijske drame. Član je uredništva „Književnih novina” od 1968. do 1969. godine i saradnik u časopisima „Stvaranje”, „Književnost”, „Savremenik” i „Književna reč”, kao i u brojnim novinama i dnevnim listovima. Za drugi roman, „Hodočašće Arsenija Njegovana” (1970), dobija prestižnu Ninovu nagradu za roman godine. Nakon odluke da se sa porodicom privremeno preseli u London 1970. vlasti mu bez obrazloženja oduzimaju pasoš. Posle godinu dana uspeo je da se pridruži porodici u Londonu, ali za jugoslovenske vlasti postaje persona non grata. Kratki roman „Uspenje i sunovrat Ikara Gubelkijana” objavljen je u izdanju „Slova ljubve“ iz Beograda tek 1975. godine (iako je napisan znatno ranije, ali Pekić nije uspeo da pronađe izdavača koji bi se usudio da objavljuje njegova književna dela).
Rukopis sotije „Kako upokojiti vampira” izabran je na anonimnom književnom konkursu Udruženih izdavača i štampan 1977. godine. Sledi kratak roman „Odbrana i poslednji dani” (1977). Njegovo kapitalno delo, saga-fantazmagorija „Zlatno runo”, objavljuje se u sedam tomova (1978–1986), za koje Pekić 1987. godine dobija „Njegoševu nagradu“. Prema mišljenju žirija Televizije Srbije, ovaj roman je ušao u izbor deset najboljih romana napisanih na srpskom jeziku od 1982. do 1992. godine.
Žanr-romanom „Besnilo” (1983), svojevrsnom apokaliptičkom vizijom sveta u kojem živimo, Pekić je odstupio iz istorijske tematike „Zlatnog runa” i napisao delo sa elementima trilera. Taj roman, zahvaljujući svojoj tematskoj provokativnosti, postao je bestseler i doživeo veliki broj izdanja. Po mišljenu čitalaca, „Besnilo” je, pored „Godina koje su pojeli skakavci”, ušlo u selekciju deset najboljih romana u srpskoj književnosti objavljenih od 1982. do 1992. godine. U sledećem, antropološkom romanu 1999, objavljenom 1984, za koji 1985. godine dobija nagradu za naučnu fantastiku, Pekić ostaje na tragu te uzbudljive fantastične utopije.
Krajem 1984. godine, u izdanju „Partizanske knjige“ iz Beograda, izašla su Pekićeva „Odabrana dela” u 12 knjiga, za koja je dobio „Nagradu Udruženja književnika Srbije“. Časopis „Književnost” dodeljuje mu 1986. godine, povodom četrdesetogodišnjice izlaženja časopisa, specijalnu „Povelju“. „Nolit“ objavljuje zbirku gotskih priča „Novi Jerusalim” 1988. godine. Za roman-epos „Atlantida” (1988) dobija „Goranovu nagradu“. Autobiografsko- memoarska proza „Godine koje su pojeli skakavci” (prvi tom) proglašena je za najbolju knjigu u 1987. godini i za kratko vreme doživela tri izdanja. Drugi tom pod istim naslovom dobija 1989. godine nagradu „Miloš Crnjanski“ za memoarsku prozu. Iste godine „Srpska književna zadruga“ objavljuje njegovu fantazmagoriju „Argonautika”. Povelju „Majska rukovanja“ za izuzetne stvaralačke rezultate na polju književnosti i kulture dobija 1990. od Doma omladine „Budo Tomović“ iz Podgorice. „Pisma iz tuđine” (1987), „Nova pisma iz tuđine” (1989, nagrada Sent-Andreje „Jakov Ignjatović“ u Budimpešti 1990. godine) i „Poslednja pisma iz tuđine” (1991, godišnja nagrada Grafičkog ateljea „Dereta“ za najuspešnije izdanje te godine) spadaju u Pekićev publicistički stvaralački domen. Esejistička proza „Sentimentalna povest britanskog carstva” objavljena je posthumno 1992. godine i za nju je 1993. dobio Počasnu nagradu BIGZ-a.
Borislav Pekić je autor i oko trideset dramskih dela za pozorište, radio i televiziju, emitovanih i igranih na našim i stranim radio i televizijskim stanicama i pozorišnim scenama. Pozorišni komad „Korešpodencija” beleži 300 izvođenja za 24 godine na repertoaru Ateljea 212. Između ostalih dramskih dela izvođena su „Generali ili srodstvo po oružju” (1972, nagrada za komediju godine na Sterijinom pozorju u Novom Sadu), 189. stepenik (1982, Prva nagrada Radio Zagreba), a povodom „Dana Radio televizije Beograd“ godine 1987. dodeljena mu je diploma za osvojenu prvu nagradu na konkursu u kategoriji radiodramskih emisija. Drami „Kako zabavljati gospodina Martina” dodeljena je prva nagrada na festivalima u Ohridu i Varni (1990). Sledi godišnja nagrada pozorišta u Kruševcu „Kneginja Milica“ (1991) i iste godine plaketa „Pečat“ Narodnog pozorišta u Beogradu za specijalne zasluge.
Dela su mu prevođena na engleski, nemački, francuski, italijanski, španski, holandski, poljski, češki, slovački, mađarski, rumunski, retoromanski, makedonski, slovenački, albanski, grčki, švedski i ukrajinski.
Godine 1990. postaje jedan od osnivača Demokratske stranke, potpredsednik i član Glavnog odbora. Učestvuje u uređivanju prvih brojeva obnovljenog opozicionog lista „Demokratija”, glasila Demokratske stranke i prvog demokratskog glasa Srbije.
Pekić je bio dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti od 1985. godine, član Krunskog saveta, potpredsednik Srpskog PEN-centra, član Engleskog PEN-centra, honorarni komentator srpskohrvatske sekcije BBC-ja. Bio je član Udruženja književnika Srbije, član Udruženja filmskih umetnika i član Udruženja dramskih umetnika Srbije. Prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević posthumno ga je odlikovao Kraljevskim ordenom dvoglavog belog orla prvog stepena. Septembra 1997. dodeljena mu je Počasna plaketa „Jugoslovenskog festivala Mojkovačke filmske jeseni“ povodom 50. godišnjice jugoslovenskog igranog filma.

Borislav Pekić je preminuo 2. jula 1992. godine u Londonu. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana u Beogradu.
Posle njegove smrti u Beogradu je osnovan Fond „Borislav Pekić“, čiji su osnivači Srpski PEN-centar, Srpska akademija nauka i umetnosti, Ministarstvo kulture, Branko Dragaš, Udruženje književnika Srbije i Ljiljana Pekić, koja je i direktor Fonda. Cilj Fonda je promocija i publikovanje Pekićevih dela, staranje o piščevoj zaostavštini kao i projekti „Borislav Pekić našoj deci“ i godišnja dodela nagrade „Borislav Pekić“ za književna dela u nastajanju. Fond redovno objavljuje i publikaciju „Anali Borislava Pekića”. Pisci koji su dobili nagradu Fonda „Borislav Pekić“ za nova dela vremenom su postali afirmisani stvaraoci savremene srpske književnosti. U „Analima Borislava Pekića” svake godine se štampaju kritike i studije o raznim aspektima Pekićevog stvaranja, kao i odlomci iz romana nagrađenih pisaca i iscrpna Pekićeva bibliografija, koja se svake godine ažurira.
Nakon piščeve smrti brigu o publikovanju njegovih rukopisa, kako objavljenih tako i onih iz zaostavštine, kao i sajt preuzele su njegova supruga Ljiljana Pekić i ćerka Aleksandra Pekić.

MG Ć (NS)