Godina izdanja: 2023
ISBN: 978-86-7005-183-6
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

OLIVERA DRAGIŠIĆ

KOMUNISTIČKO OSVAJANJE VLASTI NA BALKANU 1944-1947. - Rumunija. Bugarska. Jugoslavija

Izdavač - Institut za noviju istoriju Srbije, Beograd

Godina - 2023

584 strana

24 cm

Edicija - Biblioteka Studije i monografije

ISBN - 978-86-7005-183-6

Povez - Broširan

Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja



SADRŽAJ:
Predgovor
Metodološki pristup: komparacija i jezik istoriografije
Prostorni i vremenski okviri teme: narodna demokratija na Balkanu
Izvori i literatura
Uvod

RUMUNIJA
Geografski položaj Rumunije kao potencijal i ograničavajući faktor njenog nacionalnog razvoja
Rumunsko stanovništvo kao parametar u procesu strukturisanja vlasti
Istorijski razvoj političkog života u međuratnoj Rumuniji kao preduslov izgradnje vlasti posle Drugog svetskog rata
Kultura kao faktor u posleratnom procesu izgradnje socijalističke vlasti u Rumuniji
Rumunija u Drugom svetskom ratu
Rumunija i njen spoljnopolitički kontekst
Tokom Drugog svetskog rata
Postavljanje osnova sistema: od državnog udara do potpisivanja Primirja
Operativni nivo osvajanja vlasti u Rumuniji – vojskakao faktor uspostavljanja temelja nove vlasti
Konsolidacija komunista do potpisivanja Primirja
Sovjetska izgradnja pozicija u Rumuniji od potpisivanja Primirja do postavljanja vlade Petra Groze –„politika procenata`
Proces strukturiranja vlasti od Grozine vlade do Moskovske konferencije 1945. godine: poraz Jalte
Poraz `istorijskih stranaka` i američkog uticaja u Rumuniji: od Moskovske konferencije u decembru 1945. do novembarskih izbora 1946. godine.
Komunističko preuzimanje vlasti: od kraja 1946.do početka 1948. godine

BUGARSKA
Preduslovi dolaska komunista na vlast
Bugarska u interesima velikih sila i razvoj njenog unutrašnjeg političkog života tokom rata
Zagranični biro i njegova funkcija u procesu dolaska RPB(k) na vlast
Međuratni razvoj BKP i njeno delovanje tokom Drugog svetskog rata
Otečestveni front ili `transmisija vlasti` - deo
sovjetske strategije u procesu komunističkog osvajanja vlasti
Deveti septembar: tačka preokreta u procesu komunističkog osvajanja vlasti
Uspostavljanje sistema: pod sovjetskom kontrolom
Osvajanje državnih institucija
Transformacija bugarske vojske i policije
Izgradnja partije i Otečestvenog fronta
Pripreme za potpisivanje Primirja
Ispitivanje terena: Bugarska u savezničkim odnosima od potpisivanja Primirja do kraja rata u Evropi
Prekoračenje nadležnosti - pozicija Sovjeta u Bugarskoj pred Jaltu
Otečestveni front – političko polje borbe i ovladavanja državnim sistemom
`Salama taktika`: sovjetsko-britanski sukob u Otečestvenom frontu
Eliminacija izvanpartijske opozicije - rad `narodnog suda`
Povratak Amerike u unutrašnju politiku Bugarske: period Staljinovih ustupaka
`Gemetovština`.
Privremeno jačanje američkih pozicija u Bugarskoj i pripreme komunista za izbore
Izoštravanje borbenih linija i početak povlačenja Amerike iz Bugarske (decembar 1945. - oktobar 1946)
Stabilizacija sovjetskih pozicija i početak Hladnog rata u Bugarskoj (septembar 1946. - septembar 1947)
Kraj nacionalnog komunizma - konačno postavljanje sistema

JUGOSLAVIJA
Početak rata i formiranje činilaca za posleratnu izgradnju vlasti
Borba Saveznika za Srbiju 1941-1945. godine
Jugoslovenski pokreti otpora u strategijama Britanije i SSSR-a od početka rata do Teheranske konferencije: prva faza
Savezničko distanciranje od Mihailovića i uspon Titovog pokreta do septembra 1944. godine: druga faza
Sovjetsko vojno nastupanje u Srbiji i postavljanje osnova budućeg sistema vlasti u Jugoslaviji: treća faza
Struktura vlasti u Jugoslaviji od Konferencije u Teheranu u novembru 1943. do marta 1945. godine. Osnove novog sistema
Represija i stabilizacija sistema 1945-1947. godine

Zaključak
Izvori i literatura
Spisak skraćenica
Imenski registar
Predmetni registar


`Istraživanje dr Olivere Dragišić upotpunjuje i produbljuje postojeća znanja o dolasku Komunističkih partija na vlast u Jugoslaviji, Rumuniji i Bugarskoj. Komparativni pristup, izuzetno redak u jugoslovenskoj i post jugoslovenskoj istoriografiji, omogućio je autorki da u potpunosti sagleda analizirane procese i uoči sličnosti i razlike u izgradnji mehanizama i struktura vlasti u pomenutim balkanskim državama. Izvorna utemeljenost, misaona koherentnost, utemeljena, logična i jasna argumentacija i dobar stil pisanja predstavljaju neke od glavnih karakteristika ovog rukopisa. (Ivana Dobrivojević)

Najznačajnijim doprinosom koji ovaj rukopis daje istoriografiji može se smatrati autorkino skretanje pažnje na ulogu zapadnih saveznika (SAD, Velika Britanija) u procesu korenite promene struktura vlasti u Rumuniji, Bugarskoj i Jugoslaviji (kao i u drugim istočnoevropskim zemljama) koja se, prema činjenicama sadržanim u izvorima, znatno razlikuje od one kakvom je prikazana u većini istoriografskih radova nastalih u decenijama posle Drugog svetskog rata. Prema rezultatima istraživanja dr Olivere Dragišić, potčinjavanje istočnoevropskih zemalja Sovjetskom savezu u mnogo većoj meri je bio rezultat svesnog dogovora zapadnih saveznika sa Sovjetima o klasičnoj podeli interesnih sfera na tlu Evrope nego rezultat prisustva sovjetske oružane sile u tim zemljama, iako se ni značaj tog faktora ne dovodi u pitanje. (Vladimir Lj. Cvetković)

Autorka problematizuje pitanje suvereniteta država posle Drugog svetskog rata na Balkanu. Proces izgradnje strukture vlasti na Balkanu nije bio ni slobodan, ni spontan, već je bio ugrađen u novi, hladnoratovski poredak koji se postepeno rađao. Otuda se izgradnja vlasti posle rata (ali svakako pre proleća 1945), mora posmatrati kao dinamičan proces koji je bio usklađivan sa aktuelnim interesima saveznika i sa stanjem na frontovima, a ne kao „zaleđena slika“, sa unapred određenim ishodom kakvu su tokom hladnoratovskog perioda i sovjetska i zapadnoevropska, a i domaće istoriografije formirale. Preispitivanje klišea o komunističkom osvajanju vlasti na Balkanu dovodi u pitanje kako hronologiju i motive sa kojima je nova vlast izgrađivana, tako i ustaljenu predstavu o ekskluzivnoj krivici Sovjeta za sve loše što se u posmatranim zemljama desilo sa dolaskom komunista na vlast. (Goran Miloradović)`



Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku.

Ivan Andres Jon Antonesku Pjetro Badoljo Majnard Barns Barton Beri Dobri Božilov George Bratijanu Damjan Velčev Ivan Vinarov Josif Visarionovič Staljin Tudor Vladimiresku Dimitar Vlahov Luka Vujačić Svetozar Vukmanović Tempo Sreten Vukosavljević Milan Gavrilović Dimitar Ganev Kimon Georgijev Dimitr Gičev Petar Groza Milan Grol Rajko Damjanov Georgiju Dež Georgi Dimitrov Gemeto Georgi Dimitrov Vilijam Donovan Georgi Draganev Cola Dragojčeva Kiril Dramalijev Milovan Đilas Mark Etridž Sreten Crni Žujović Entoni Idn Dragoljub Jovanović Josip Broz Tito Anton Jugov Dimo Kazasov Edvard Kardelj Karol Rumunski Kornelije Zelea Kodreanu Vasil Kolarov Nikolaj Kornjev Sava Kosanović Petko Kunin Vasile Luka Kosta Lulčev Rodion Malinovski Juliu Maniju Ivan Marinov Vlatko Maček Zdravko Mitovski Dragoljub Draža Mihailović Jon Mihalake Vjačeslav Molotv Stojčo Mošanov Konstantin Muravijev Nikola Mušanov Milan Nedić Minčo Nejčev Blagoje Nešković Aleksandar Obov Ante Pavelić Asen Pavlov Todor Pavlov Lukreciju Patraškanu Ana Pauker Nikola Pašić Nikola Petkov Titel Petresku Vladimir Pop Tomov Rade Pribićević Božidar Purić Nikolae Radesku Ivan Ribar Frenklin Delano Ruzvelt Konstantin Sanatesku Stanoje Simić Dušan Simović Petko Stajnov Milan Stojadinović George Tataresku Dobri Terpešev Fjodor Tolbuhin Slavčo Trnski Konstantin Fotić Andrija Hebrang Adolf Hitler Fadilj Hodža Izidor Cankar Vlko Červenkov Vinston Čerčil Rodoljub Čolaković Ivan Šubašić Jurej Šutej Antifašizam Banovina Hrvatska Gvozdena Garda Drugo Zasedanje AVNOJa Kominterna Konferencija Na Jalti Mala Antanta Ribetrop Molotov Rimlend Rusofobija Suverenitet Fašizam