ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2022
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

07986) 2. KRAJIŠKI KORPUS VOJSKE REPUBLIKE SRPSKE , Dušan Kukobat , Bojan Dimitrijević , Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, Banja Luka, 2022
Knjiga predstavlja drugo dopunjeno izdanje istoimene monografije koja je prvi put objavljena 2019.
Monografija je delo dvojice autora, Dušana Kukobata, general-potpukovnika Vojske Republike Srpske u penziji, i dr Bojana B. Dimitrijevića, naučnog savetnika Instituta za savremenu istoriju iz Beograda.
Struktura knjige zasnovana je najvećim delom na hronologiji.
Hronološki opseg koji obuhvata kreće se od 1991. godine, odnosno od početka raspada SFRJ, a završava se 1996. godine, kada je 2. krajiški korpus definitivno rasformiran. Najveći deo studije
obuhvata period 1992‒1995. i ratna zbivanja na prostoru zone odgovornosti ovog korpusa.
Nakon Riječi izdavača, kojom knjiga započinje, slede Uvodne napomene u kojima autori navode
svoje motive za pisanje studije, osnovna pitanja vezana za temu, probleme istorijskih izvora i
literature. U prvom poglavlju glavne celine monografije, pod nazivom Situacija na prostoru gde će se formirati korpus od početka 1992. godine, autori uvode čitaoce u kompleksnu situaciju
u SFRJ 1991. godine, koju karakterišu odvajanje Slovenije i Hrvatske i ratna dejstva u ovim republikama. Uvod u formiranje 2. krajiškog korpusa bilo je povlačenje dela snaga JNA iz Republike
Srpske Krajine na buduće područje korpusa, kao i početna neprijateljstva muslimana i Hrvata
prema JNA, koja će kulminirati u Kupresu i Bosanskoj Krupi, aprila 1992.
Drugo poglavlje, pod nazivom Formiranje 2. krajiškog korpusa, počinje stvaranjem Vojske Srpske
Republike BiH, odnosno Vojske Republike Srpske, nakon povlačenja JNA iz BiH maja 1992. godine. U nastavku autori detaljno opisuju formiranje 2. krajiškog korpusa, maja i juna 1992, govore o njegovom početnom sastavu, jedinicama, vojničkom i starešinskom kadru, kao i o političkim, geografskim i demografskim prilikama na prostoru zone odgovornosti korpusa. Pored jedinica VRS, analizirano je i stanje muslimanskih i hrvatskih snaga u bihaćkom okrugu leta 1992. godine.

Početak borbenih dejstava je treće poglavlje monografije. U prvom delu ovog poglavlja autori
su posvetili najviše pažnje početnim položajima jedinica korpusa na početku rata 1992. godine, odnosno njihovim odbrambenim i ofanzivnim dejstvima na severozapadnom frontu. Drugi deo poglavlja obuhvatio je borbene operacije i položaje snaga 2. krajiškog korpusa na jugoistočnom delu zone odgovornosti, prema snagama Hrvatskog vijeća odbrane i Armije Republike BiH u drugoj polovini 1992. godine.
Operacija oslobođenja Jajca (Vrbas ’92) predstavlja četvrto poglavlje, koje su autori, gotovo u celosti, posvetili operaciji Vrbas 92 u kojoj su snage VRS u potpunosti ovladale gradom i najvećim delom opštine Jajce, oktobra 1992. godine. Deo poglavlja posvećen je posetama generala Ratka Mladića području pod kontrolom 2. krajiškog korpusa tokom te godine. Kao prilog ovom delu knjige pridodat je i Dnevnik sa Jajca, tada potpukovnika Dušana Kukobata.
U petom poglavlju monografije, pod naslovom Borbena dejstva jedinica korpusa u daljem toku rata, autori su obradili aktivnosti 2. krajiškog korpusa i ratna zbivanja u njegovoj zoni odgovornosti od kraja 1992. do jeseni 1994. godine. Fokus je bio na direktivama Glavnog štaba VRS koje su bile upućene korpusu, a zatim i na ratnim operacijama prema Petom korpusu ARBiH. U analizi ovog perioda posebna pažnja je posvećena novim okolnostima, nastalim sukobom snaga lojalnih Aliji Izetbegoviću i snaga AP Zapadna Bosna, pod komandom Fikreta Abdića. Pored ovih vojno-političkih promena u 1993. godini, analiziran je i uticaj sukoba Hrvata i muslimana u srednjoj Bosni na pozicije i delovanje 2. krajiškog korpusa. I ovaj deo knjige donosi poglavlje o generalu Mladiću i njegovom prisustvu na bihaćkom ratištu.
Peto poglavlje završava se opisom napredovanja snaga ARBiH na području Bugojna, Kupresa i Donjeg Vakufa (Srbobrana) krajem 1994, što je istovremeno i uvod u druga poglavlja knjige koja obrađuju sve nepovoljniji razvoj situacije na tom frontu.
Unutrašnja slika korpusa predstavlja šesto poglavlje knjige, u kojem autori posvećuju pažnju pitanjima od vitalnog značaja za funkcionisanje 2. krajiškog korpusa kao vojne formacije. U fokusu su pitanja obuke, kadrova, karaktera jedinica i njihove popune, naoružanja, odnosa sa lokalnim vlastima i političarima, morala, motiva za borbu, snabdevanja i, na kraju, gubitaka u ljudstvu tokom dejstava. U sedmom poglavlju, pod naslovom Odbrana od napada udruženog neprijatelja, autori nastavljaju pripovest o daljem razvoju ratne situacije za 2. krajiški korpus u 1994. Na početku poglavlja govori se o operaciji Grmeč 94, Petog korpusa ARBiH iz oktobra 1994, i kontraofanzivi VRS pod kodnim nazivom Štit 94. Ova
srpska ofanziva, okončana 24. decembra 1994, dovela je gotovo do potpunog sloma snaga Petog korpusa. Nakon svih izloženih događaja i relevantnih faktora autori prepuštaju zaključke o završetku ove operacije samim čitaocima. Drugi deo poglavlja posvećen je operacijama na južnom delu fronta, gde su glavne operacije vođene na Kupresu, do pada mesta 4. novembra 1994, i na području Livanjskog polja i Dinare, gde započinju značajne akcije hrvatskih snaga.
Osmo poglavlje ‒ Odlučujuće operacije u odbran zone korpusa, obuhvata period od januara do kraja avgusta 1995. godine, koji je, u suštini, predstavljao glavnu prekretnicu, u kojoj su stvoreni politički i vojni uslovi koji su doveli do povlačenja 2. krajiškog korpusa iz njegove zone odgovornosti. Poglavlje počinje Sanskom skupštinom, a nastavlja se planom operacija korpusa u 1995. godini i stanjem na terenu. Prilike u ovom periodu obeležilo je gubljenje teritorija na severnom i južnom delu fronta, gde dolazi do prodora Hrvatske vojske, koja koristi slabljenje VRS i okupira Glamoč i Grahovo krajem jula 1995. godine. Pad ove dve zapadnokrajiške opštine bio je uvod u pad Republike Srpske Krajine, početkom avgusta 1995, čime je pozicija 2. krajiškog korpusa i njegova dalja odbrana dovedena u pitanje.
Poglavljem Povlačenje из zone korpusa pod pritiskom snaga hrvatsko‐muslimanske koalicije završava se pripovest o ratnom putu 2. krajiškog korpusa. U njemu su autori detaljno obradili završne ratne operacije u kojima su učestvovale jedinice korpusa u periodu septembar‒oktobar 1995, a koje su rezultirale gubljenjem njegove zone odgovornosti. Pored opisa ratnih operacija, autori navode i informacije o brojnosti, položaju i moralu svake od jedinica korpusa nakon povlačenja iz svojih
matičnih zona. Posebnu pažnju posvetili su i ulozi civilne vlasti u periodu poslednjih ratnih
operacija. Poglavlje se završava mirovnim pregovorima u jesen 1995. i krajem ratnih operacija u Bosanskoj Krajini oktobra te godine. Poslednje poglavlje, pod nazivom Drugi krajiški korpus u procesu reorganizacije Vojske RS, obuhvatilo je period od kraja rata do reforme VRS, za vreme koje je 17. januara 1996. i zvanično rasformiran 2. krajiški korpus. Kukobat i Dimitrijević u Zaključku iznose najvažnije faktore koji su uticali na tok rata i konačni ratni ishod 2. krajiškog korpusa, kao i svoje stavove o značaju njihove studije za razumevanje istorijskih događaja i procesa.
Miloš Čorbić
drugo izdanje , tvrd povez, format 17,5 x 24,5 cm , ilustrovano , 307 strana, tiraž 200 primeraka ,