ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1962
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Retko u ponudi. Odlično očuvano.

Autor - osoba Đorđević, Dimitrije, 1922-2009 = Đorđević, Dimitrije, 1922-2009
Naslov Carinski rat Austro-Ugarske i Srbije : 1906-1911 / Dimitrije Đorđević ; urednik Jorjo Tadić
Ostali naslovi La guerre douaniere entre lʼAutriche-Hongrie et la Serbie
Vrsta građe stručna monografija
Jezik srpski
Godina 1962
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Istorijski institut, 1962 (Beograd : Prosveta)
Fizički opis 733 str. ; 23 cm
Drugi autori - osoba Tadić, Jorjo, 1899-1969 (urednik)
Tadić, Jorjo, 1899-1969 (urednik)
Zbirka Jugoslovenske zemlje u XX veku / Istorijski institut ; ǂknj. ǂ1
(Pl.)
Napomene Na spor. nasl. str.: La guerre douaniere entre lʼAutriche-Hongrie et la Serbie : 1906-1911
Napomene i bibliografske reference uz tekst
Bibliografija: str. 676-690
Résumé
Registar.
Predmetne odrednice Carinski rat 1906-1911 -- Srbija
Srbija -- Austro-Ugarska -- Carinski rat -- 1906-1911

PREDGOVOR
Relativno kratko vremensko razdoblje koje nas deli od carinskog rata Austro-Ugarske i Srbije (1906–1911) ostavilo nam je u nasleđe obilje sačuvane istorijske građe. To je pojava koja mahom prati sva proučavanja iz novije istorije. Duboko zasecajući u ekonomske, političke i društvene odnose Srbije, carinski rat je značio prekretnicu u njenom razvitku početkom XX veka. Pored toga, kao sastavni deo borbe velikih sila za balkansko područje u epohi imperijalizma, carinski rat je postao poglavlje ne samo istorije balkanskih naroda, već deo šire evropske istorije uoči prvog svetskog rata. To je proširilo obim proučavanja, a samim tim i obim dokumentacije.
Proučavanje istorijskog razvoja carinskog rata nametnulo je nekoliko teškoća: u pogledu potpunosti izvorne građe, u metodu njene obrade i u rešavanju niza sporednih pitanja, prilikom razrade glavne teme.
Najznačajnija izvorna građa za carinski rat čuva se u domaćim arhivima koji su pretrpeli neprocenjive štete u dva prohujala svetska rata. Stoga su njihovi fondovi velikim de- lom nepotpuni i nesređeni, uprkos velikih napora koji se stalno čine da bi se građa vratila u prvobitno stanje. Tako se u Arhivu Državnog sekretarijata za inostrane poslove, u fondovima nekadašnjeg Ministarstva inostranih poslova Srbije, oseća jak nedostatak strogo poverljive građe. Kako ovaj Arhiv još nije dobio konačan oblik, saobražen zahtevima moderne arhivistike, bio sam prinuđen da u napomenama navodim oba broja koja označuju dokument: broj ministarstva i broj poslanstva, kao i oba datuma. To je činjeno u cilju lakšeg nalaženja dokumenta, kada Arhiv bude konačno sređen. Sličan je slučaj sa dokumentacijom Ministarstva narodne privrede u Državnom arhivu Srbije. Blagodareći predusretljivosti Uprave Arhiva, dobio sam na uvid tek grubo sređenu dokumentaciju ovog ministarstva. To, međutim, povlači rizik da se prilikom sređivanja koje je u toku, pojave nove fascikle koje mi nije bilo moguće pregledati u toku rada na ovoj temi. Kako je fond Ministarstva finansija Srbije u potpunom neredu za godine 1905–1911, nisam imao mogućnosti, uprkos ponovljenih pokušaja, da dobijem njegova akta na uvid. Vremensko ograničenje, nametnuto radom i boravkom u inostranstvu, takođe je u izvesnoj meri ograničilo istraživanja u Državnom arhivu u Beču.
Veliku teškoću u radu pričinila je nepotpunost i česta protivrečnost statističke građe, neophodne za istoriju ekonomske strane carinskog rata. Statistika Srbije, iako prvorazredni istorijski izvor, nije sasvim pouzdana. Između državne statistike, objavljenih izveštaja Ministarstva narodne privrede, izveštaja trgovinskih agencija, podataka štampe itd. skoro redovno postoji raskorak. On je još veći između srpskih i austrougarskih izvora. Stoga se statistički podaci u ovome radu nisu mogli uvek uzimati u apsolutnom značenju. Njihova približna vrednost korišćena je često kao relativni pokazatelj.
Iako značajan događaj u novijoj istoriji Srbije, carinski rat obrađen je vrlo površno u postojećoj domaćoj i stranoj istoriografiji. Najveću pažnju istoričara privukla su dva krupna događaja iz ovoga vremena – aneksija Bosne i Herce- godine (1908) i balkanski ratovi (1912–13). Carinski rat dodirnut je samo kao njihov uvod. Posebno je ostalo nerazjašnjeno razdoblje carinskog rata 1909–10. godine. Sem jedne veoma uspele ekonomske rasprave dr Milana Todorovića iz 1911. godine i kraćeg odeljka u knjizi dr Vladimira Ćorovića o odnosima Srbije i Austro-Ugarske u XX veku, ne postoji posebna studija o carinskom ratu. Sličan nedostatak oseća se i u austrijskoj istoriografiji koja je, čini se, radije proučavala period uspona, no period sumraka i pada Habsburške monarhije. Uopšte se stiče utisak da su istoričari smatrali carinski rat ekonomskom temom, ekonomisti istorijskom. Veoma obimna istoriografska i memoarska literatura za razdoblje uoči prvog svetskog rata dotiče se carinskog rata samo fragmentarno. Potreba da se ona pregleda u celini značila je čak i izvestan balast u toku rada na ovoj temi.
Carinski rat je rezultat razvitka ekonomskih i političkih odnosa Srbije i Austro-Ugarske u XIX veku. Kroz te odnose stalno se provlači dvojstvo ekonomsko-političkih suprotnosti oličenih u austrougarskom imperijalizmu na Balkanu i srpskih težnji za ekonomsko-političkom nezavisnošću. U carinskom ratu politička sudbina Srbije vezana je za ishod ekonomskog sukoba. Preplitanje političkih i ekonomskih uticaja u carinskom ratu postavilo je, pri obradi teme, problem metodološke prirode: da li obraditi političku i ekonomsku stranu ovog sukoba u posebnim celinama, ili njihov razvoj pratiti naporedo, u zavisnosti od međusobnog prožimanja i uticanja? – Oba načina imala su prednosti i nedostatke: u prvom bi se dobila celina razvoja, ali bi se žrtvovala uzročnost i povezanost lica s naličjem; u drugom bi se međusobna povezanost istakla na račun celine. Ovaj način povlačio je ujedno opasnost ponavljanja i kidanja jedinstvenog istorijskog procesa. Konačno sam se odlučio za naporedni metod prikazivanja, kao potpuniji i celovitiji. On se sastoji u tome da se svako razdoblje carinskog rata obuhvati naporedo s političke i ekonomske strane. To je omogućilo pokušaj da se carinskom ratu priđe sa svih strana, kako bi se sagledao u raznovrsnim vidovima u kojima se manifestovao: ekonomskim, političkim i društvenim, jer su ga oni izazvali, dejstvovali za vreme njegova trajanja, prolazeći i sami, međusobnim prožimanjem, kroz određene promene.
Dalekosežne posledice carinskog rata, koje su zahvatile široka područja ekonomskog i političkog života Srbije, na- metnule su proučavanje mnogih pojava i odnosa koji su bili s njim u neposrednoj ili posrednoj vezi. Kako još uvek ne raspolažemo potpunom političkom istorijom Srbije ovoga doba, ova studija morala je ući u niz problema političke istorije, ukoliko se ona razvijala pod neposrednim uticajem carinskog rata. Slična potreba javila se u pogledu proučavanja srpske carinske, trgovinske, finansijske i saobraćajne politike, kreditne organizacije i bankarstva, industrije, stranog kapitala itd. kao i u pogledu proučavanja razvoja ustanova na kojima je ležao teret carinskog rata: Beogradskog klaničnog društva, Srpskog brodarskog društva, Narodne banke, Izvozne banke, trgovinskih agencija, Produktne berze i sl. Kako zbog obima rada nije bilo moguće uneti sve podatke, izvorna građa navedena je iscrpno u napomenama, sa ciljem da bude od koristi daljim istraživačima ove oblasti.
Izrada ove monografije ne bi bila moguća bez pune podrške i predusretljivosti mojih profesora i kolega, saradnika Istorijskog instituta, kao i arhivskih organa. Zato se koristim ovom prilikom da toplo zahvalim akademiku dr-u Vasi Čubriloviću, koji mi je bio određen kao rukovodilac pri izradi ove doktorske disertacije, zatim članovima komisije akademiku dr-u Jorju Tadiću i profesoru dr-u Nikoli Vuču. Takođe dugujem veliku zahvalnost saradnicima Istorijskog instituta za korisne sugestije date u iscrpnim diskusijama vođenim na sastancima Instituta povodom ovoga rada. Posebno sam zahvalan kolegi dr-u Branku Pavićeviću i koleginici dr-u Ljiljani Aleksić, naučnim saradnicima Istorijskog instituta, koji su mi ljubazno stavili na raspoloženje delove svojih ispisa iz ruskih, odnosno francuskih arhiva, kao i dr-u Mirjani Gros, docentu Filozofskog fakulteta u Zagrebu, za signature iz Zagrebačkog arhiva. Želeo bih da izrazim osećaj blagodarnosti Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, Upravi Istorijskog instituta i njegovom bivšem upravniku, dopisniku dr-u Miti Kostiću, što su mi omogućili istraživački rad u bečkim arhivima. Takođe su me veoma zadužili arhivisti Arhiva Srpske akademije nauka i umetnosti, sa svojim upravnikom Božidarom Kovačevićem, arhivist dr Klime Džambazovski, kao i arhivisti Arhiva Državnog sekretarijata za inostrane poslove, Državnog arhiva Srbije, Arhiva FNRJ u Beogradu, arhiva u Sarajevu, Zagrebu, Sremskim Karlovcima kao i Državnog arhiva u Beču. Veoma sam zahvalan dr-u Radovanu Samardžiću, vanr. profesoru Univerziteta, na prijateljskoj i svesrdnoj pomoći pruženoj prilikom štampanja ove knjige.
Beograd, januara 1962. god. D. Đ.

Dimitrije Đorđević (1922–2009) je jedan od najznačajnijih srpskih i srpsko-američkih istoričara koji se bavio istorijom Balkana XIX i XX veka. Bio je zaposlen u Istorijskom institutu i Balkanološkom institut SANU u Beogradu. Istovremeno je kao gostujući profesor predavao na američkim i evropskim univerzitetima. Godine 1970. postao je redovni profesor Kalifornijskog univerziteta u Santa Barbari u Sjedinjenim Američkim Državama. Posle odlaska u Ameriku nastavio je da drži predavanja na drugim američkim i evropskim univerzitetima. Predavao je noviju istoriju Balkana, Istočne Evrope i držao je kurs iz istorije moderne Evrope. Na Kalifornijskom univerzitetu u Santa Barbari Dimitrije Đorđević je bio osnivač i rukovodilac programa za balkanske studije. Bio je član izvršnog odbora Američke fondacije za slavističke i istočnoevropske studije (1976–1978), kao i njen predsednik (1984–1985).
Učestvovao je u radu uređivačkih odbora časopisa Balcanica (Balkanološki institut SANU), Austrian History Yearbook (Rice University), South-eastern Europe (Pittsburg), East Europena Quartely (Boulder in Colorado), Historical Abstract (Santa Barbara – Oxford), Serbian Studies (Chicago).
Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti, Američkog istorijskog društva, Udruženja američkih slavista, Društva za studije Jugoistočne Evrope, Društva za studije moderne Grčke, Bugarske studijske grupe, Severnoameričkog društva za srpske studije.
Dimitrije Đorđević je bio međunarodno priznat naučnik, autor i koautor četrnaest knjiga koje su prevedene na nekoliko glavnih svetskih jezika, kao i dragoceni svedok jednog vremena. Zapamćen je ne samo kao izuzetan istoričar, već i kao omiljeni profesor, ljubazan čovek blage naravi koji je bio poštovan zbog izuzetnih ljudskih kvaliteta. Porodica profesora Đorđevića zaveštala je njegovu biblioteku Balkanološkom institutu SANU.

MG P15 (N)