ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1947
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Autor - osoba Prodanović, Jaša M., 1867-1948 = Prodanović, Jaša M., 1867-1948
Naslov Istorija političkih stranaka i struja u Srbiji. Knj. 1 / Jaša M. Prodanović
Vrsta građe stručna monog.
Ciljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.)
Jezik srpski
Godina 1947
Izdavanje i proizvodnja Beograd : Prosveta, 1947 (Beograd : Prosveta)
Fizički opis 526 str. ; 21 cm
(Karton)
Napomene i bibliografske reference uz tekst
Rečnik: str. 517-519.
Predmetne odrednice Političke stranke -- Istorija -- Srbija
Srbija -- Politička istorija

„Istorija političkih stranaka i struja“ u Srbiji je sveobuhvatna istorijska knjiga Jaše Prodanovića, koja nas uvodi u same korene razvoja političke opredeljenosti, struja i večite podeljenosti opozicije i pozicije, bilo da je to podela na obrenovićevce i karađorđevićevce ili potonje radikale, liberale i narodnjake. Put kojim Prodanović vodi u ovoj knjizi jeste od prvih političkih oponenata pa do formiranja prvih stranaka u Srbiji s početka 20. veka, uz citate iz brojnih istorijskih izvora.

„Istorija političkih stranaka i struja“ u Srbiji je jedna od retkih sveobuhvatnih knjiga o razvoju prvih političkih oponenata u prvoj polovini 19. veka, pa do formiranja prvih partija u Srbiji. Međutim, ova knjiga predstavlja i jednu sveobuhvatnu istoriju Srba od nastanka prve države na teritoriji Raške pa sve do početka 20. veka, pri čemu je poseban akcenat na periodu buđenja nacionalne svesti kod Srba, iliti Srpskoj revoluciji, kako ga je Leopold Ranke nazvao.

Na samom početku Istorije političkih stranaka i struja u Srbiji Jaša Prodanović nas ukratko uvodi u istoriju nastanka i razvoja Srbije, pokazujući time da je politika jedne zemlje neraskidivo povezana sa njenom istorijom i temeljima na kojima je nastala i razvijala se – što je ukratko smestio sve u uvodno poglavlje knjige. To je period od nastanka prve države Stefana Nemanje i njegovih potomaka, njenog monarhijskog razvoja od županije, preko kraljevine, pa do carstva (za vreme Dušana Silnog), pa sve do samog pada i zarobljavanja od strane Turaka u 14. veku.
Najveći deo „Istorije političkih stranaka i struja“ u Srbiji Jaša Prodanović je posvetio upravo periodu koji počinje buđenjem nacionalne svesti kod Srba, odnosno početku 19. veka. Od Seče knezova, Karađorđevog podizanja Srba na ustanak, a zatim i podizanje Drugog srpskog ustanka, pod vođstvom Miloša Obrenovića, počinje vekovno smenjivanje dveju dinastija – Karađorđevića i Obrenovića. Na taj način formiraju se i dve političke struje u Srbiji – „obrenovićevciˮ i „karađorđevićevciˮ, koje će biti dominantne tokom čitavog 19. veka. Međutim, upravo te dve struje predstavljaju korene nastanka prvih političkih partija u Srbiji i glavnu temu Prodanovićeve Istorije političkih stranaka i struja u Srbiji.
Veliki protivnik monarhističkog uređenja i, s druge strane, veliki borac za stvaranje modernog tipa države koja bi imala republikansko uređenje i u kojoj ne bi vladala autokratija već demokratija, Jaša Prodanović nas u svojoj Istoriji političkih stranaka i struja u Srbiji uvodi u formiranje novih političkih struja, koje su nastale nakon konačnog oslobođenja Srbije od Turske na Berlinskom kongresu, 1878. godine. To su liberalna, konzervativna i radikalna, iz kojih će se već 1881. godine formirati tri vodeće političke stranke – Liberalna, Napredna i Radikalna stranka. Njihov nastanak samim tim povezan je i sa prelaskom na parlamentarno uređenje zemlje, na kome su sve tri insistirale, a samim tim i do ostvarenja Prodanovićeve višedecenijske težnje i borbe za slabljenje monarhizma i razvoj demokratije.
No, bez obzira na svoje lične težnje i stavove, Jaša Prodanović ostaje dosledno objektivan kroz čitavu svoju Istoriju političkih stranaka i struja u Srbiji i time joj daje još veći značaj.

Sadržaj
Radi obaveštenja
Uvod
I Doba Karađorđevo
II Doba Miloša Obrenovića
III Doba prvog namesništva (ustavobraniteljskog)
IV Doba kneza Mihaila Obrenovića
V Dinastička poezija pod Obrenovićima
VI Doba ustavobraniteljske privremene uprave
VII Doba Aleksandra Karađorđevića
VIII Dinastička poezija pod Karađorđevićem
IX Doba privremene uprave
X Doba druge vlade kneza Miloša
XI Doba druge vlade kneza Mihaila
XII Dinastička poezija za druge vlade Miloša i Mihaila
XIII Doba drugog namesništva
XIV Doba Milana Obrenovića
Rečnik
Skraćenice

Jakov Jaša Prodanović (Čačak, 23. april 1867 – Beograd, 1. jun 1948) bio je srpski političar, publicista i književnik. Rođen je 23. aprila 1867. godine. Maturirao je u Prvoj beogradskoj gimnaziji, u generaciji sa Jovanom Cvijićem, Mihailom Petrovićem Alasom, Vasilijem Simićem i drugim znamenitim ličnostima, o čemu je napisan roman i snimljen TV-film „Šešir profesora Koste Vujića“.
Bio je ministar prosvete u Vladi Kraljevine Srbije, kao član Samostalne radikalne stranke. Godine 1910. kao ministar narodne privrede sproveo kroz Narodnu skupštinu Zakon o radnjama, kojim su stvorene radničke i druge komore, i uvedeno zaštitno radničko zakonodavstvo. Godine 1919. bio je jedan od osnivača Jugoslovenske demokratske stranke, a već iste godine zajedno sa Ljubom Stojanovićem, izdvaja iz nje Republikansku stranku, oko razlaza po pitanju državnog uređenja - demokrate su priznavale monarhiju kao faktičku realnost, dok su se republikanci čvrsto zalagali za promenu državnog uređenja u Republiku. Zalagao se za federalističko uređenje i suprotstavio se diktaturi kralja Aleksandra Karađorđevića.
Marta 1945. godine izabran je za ministra za Srbiju u Privremenoj vladi Demokratske Federativne Jugoslavije, a posle je bio potpredsednik Vlade Federativne Narodne Republike Jugoslavije.
Godine 1890. uređivao je „Narodnu misao“; zatim `Borbu` (od 1. oktobra 1902) glasilo samostalnih radikala, od 1903. do 1912. „Odjek“, od 1921. do 1923. „Glasnik Profesorskog društva“; pisao je političke brošure, priredio dve antologije narodnih pesama i pripovedaka, celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jovana Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića. Bio je član osnivačkog i redakcionog odbora „Dela“ i „Srpskog književnog glasnika“ i sarađivao u svim znatnijim književnim i političkim listovima.
Od februara 1936. bio je dopisni, a od 1948. godine redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti.
Umro je 1. juna 1948. godine. Njegov sin je bio advokat Bora Prodanović.
Poznatija dela
Ustavni razvitak i ustavne borbe u Srbiji
Vuk Karadžić i Miloš Obrenović
Naši i strani
Naša narodna književnost
Istorija političkih stranaka i struja u Srbiji

MG25 (MBG)