ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2023
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

OD Urala do Carigrada : mongolski pohod na Evropu : (1236-1243)
Aleksandar Uzelac
Str 413
Povez tvrd
Stanje knjige dobro

O knjizi
Pre tačno osam vekova u stepama istočno od Dnjepra pojavio se nov, nepoznat i zastrašujuć narod. Ruski letopisci nisu bili sigurni kako se ovaj narod zvao, ali su gajili uverenje da je njegov dolazak predskazan u starim proročanstvima i da je najavljivao kraj sveta. Ovi došljaci bili su Mongoli. Nakon što su na rečici Kalki odneli pobedu nad udruženom vojskom Rusa i Kumana, pokazavši ne samo zadivljujuću vojnu veštinu već i nesputanu okrutnost prema poraženim i zarobljenim protivnicima, oni su se povukli na istok i privremeno nestali iz ruskog vidokruga. Bio je to prvi mongolski prodor u stepe istočne Evrope. Drugi, daleko razorniji, usledio je jednu i po deceniju kasnije. Formalno predvođeni Batuom, unukom Čingis-kana, Mongoli su za nepunih sedam godina (1236–1243), poput nezaustavljive oluje, prohujali brojnim zemljama sve do granica Češke, Austrije, istočnih obala Jadranskog mora i gotovo do samih kapija Carigrada. Ovaj pohod i njegove demografske, ekonomske i političke posledice na istočnu, centralnu i jugoistočnu Evropu predstavljaju glavnu temu ove knjige. Naslov i podnaslov knjige traže kraća pojašnjenja. Njen geografski okvir omeđen je, s jedne strane, rekom Ural, odnosno Jajik, kako je ona poznata u turkičkim jezicima, odakle je pokrenut mongolski pohod na zapad. S druge strane, gradom na Bosforu, tadašnjom prestonicom Latinskog carstva, čiji odnosi sa Mongolima tokom i neposredno nakon pohoda čine značajan segment knjige. Pojam Evrope u podnaslovu upotrebljen je u savremenom kontekstu radi označavanja zapadnog dela evroazijskog prostora koji danas poznajemo pod ovim imenom i doživljavamo kao zasebni kontinent. Za srednjovekovne ljude pojam Evrope imao je, naravno, sasvim drugačije geografsko, političko i kulturno značenje. Mongoli su bili poslednji u dugom nizu srednjovekovnih nomadskih osvajača koji su došli s istoka na evropski prostor. Njihova invazija bila je razornija i destruktivnija od svih prethodnih. Ona je potresla hrišćansku ekumenu i zauvek promenila način na koji su tadašnji Evropljani gledali na svet izvan njihovih granica. Imajući u vidu njene razmere i posledice, ne treba da iznenadi podatak da je ona do sada obrađena u desetinama naučnih i popularnih monografija i stotinama stručnih i naučnih radova, ispisanih na brojnim evropskim i svetskim jezicima. Prilikom dosadašnjih istraživanja pažnja je bila daleko više usmerena na pojedine aspekte ove mongolske kampanje, nego na pohod u celini. Ruski, ukrajinski i tatarski istoričari prevashodno su proučavali pohod i njegove posledice u istočnoj Evropi, dok su mađarski, poljski, rumunski i istraživači sa Balkana usredsredili pažnju na one njegove faze koje su zahvatile njihove zemlje. U opštim istorijama Mongolskog carstva, njihova evropska kampanja po pravilu je predstavljena samo u opštim crtama. Delo austrijskog istoričara Gustava Strakoš-Grasmana, objavljeno pre tačno 130 godina, koje detaljno prati mongolske aktivnosti u centralnoj Evropi (1241–1242), i dalje predstavlja polaznu osnovu za nova istraživanja, iako je neminovno u mnogim svojim detaljima i zaključcima zastarelo. Novije, slične pokušaje uglavnom čine kolektivne monografije i prigodne publikacije, zasnovane više na sekundarnoj literaturi nego na kritičkoj analizi izvora. Ova knjiga se u znatnoj meri oslanja na dela koja pripadaju lokalnim istoriografijama, iako je njena bibliografija neminovno ostala uskraćena za radove koji su s protokom vremena izgubili relevantnost, kao i za nekoliko naslova koji su ostali nedostupni do trenutka zaključenja rukopisa. Ipak, važnije je bilo konsultovati sve izvore relevantne za temu. Rad na njima je bio umnogome olakšan činjenicom da su dela persijskih, kineskih, arapskih i drugih orijentalnih pisaca danas dostupna u kvalitetnim prevodima na savremene evropske jezike