ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 2009.
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

mr Gligo Odalovic - Lustica
Istrazivanje lokalne sredine

Mjesna zajednica Lustica, Lustica, 2009.
Mek povez, 77 strana, ilustrovano.
Istorija poluostrva Lustica, naselja, poreklo stanovnistva, porodice, zanati itd.

IZUZETNO RETKO IZDANJE!

Luštica je poluostrvo u Crnoj Gori na ulazu u Boku Kotorsku. Širina Boke između kraja poluostrva i rta Kobila je široka jedva 1,5 km. Administrativno je podijeljena između opština Herceg Novi i Tivat.

Poluostrvo je dugo 13 km, a površina mu je 47 km². Dužina obale, izuzetno razvedene, s mnogo malih uvala i rtova, iznosi skoro 35 km. Najveći vrh je Obosnik (586 m). U istorijskim izvorima Luštica se spominje od trinaestog veka, a o bogatoj prošlosti svedoče brojni sakralni objekti. U Luštici je sagrađeno, sačuvano i obnovljeno 20 crkava (18 pravoslavnih i dvije katoličke). Poluostrvo je slabo naseljeno jer nema razvijenu infrastrukturu za bolji život. Još uvijek nema gradski vodovod, a do prije nekoliko godina bilo je čestih problema ispada na elektro mreži. Jedini prevoz je brodom koji saobraća dva puta dnevno do Herceg Novog i autobusom do Krtola i Krašića. Ne postoju ni osnovna škola, ambulanta, prodavnica. Zbog otežanog života mladi su se najčešće odlučivali da žive u obližnjim gradovima Herceg Novom i Tivtu i dalje. Oko 400 stalnih stanovnika raspoređeno je u više ruralnih naselja (Rose, Klinci, Mrkovi, Tići, Eraci, Babunci, Radovanići (Marovići i Đuraševići), Zambelići, Begovići, Đurđeni, Brguli, Mardari i Zabrđi (Mendegaje, Stojkovići, Trojanovići i Mitrovići).) Ova nabrojena sela pripadaju Hercegnovskoj opštini. U Luštici su i naselja Krašići i Krtoli koja pripadaju Tivatskoj opštini. Luštica je poznata po brojnim maslinjacima, zemljište je krečnjačko vrlo pogodno za uzgoj raznih kultura, ali nažalost zbog oskudice sa vodom, sve se svodi na proizvodnju u okviru domaćinstva. Luštica je poznata i po čuvenoj Plavoj špilji (pećini), izletištu Žanjic, uvali Mirište, poluostrvu Arzi, ponti od Vesla, plaži Dobreč, turističkom naselju Rose. Takođe je poznata i po čuvenom maslinovom ulju, luštičkom pršutu, luštičkom siru iz ulja i raštanu(zelju). U Luštici se pripremaju jela koje nigdje drugdje ne možete probati, jedno od tih jela je i zelje i fadžola(pasulj sa raštanom).

U desetak sela koja su sačuvala tipičnu mediteransku arhitekturu, kuće su okružene maslinama i smokvama, bademima i rogačem, a razdvajaju ih šumarci pinija i primorskih borova. Luštica je takođe poznata po kvalitetnom hladno cjeđenom maslinovom ulju, siru iz ulja intenzivnog ukusa, po pršutu i rakiji maginjači koja nastaje vrenjem plodova mediteranskog grma koji dominira ovim krajem.

Na Luštici su smještena i najatraktivnija hercegnovska izletišta Žanjic, Mirište, Dobreč, Rose i Plava Špilja… Poluostrvo često nazivaju i malom Svetom gorom zbog bogatog kulturnog nasljeđa. Tu se nalazi 21 crkva, od toga 19 pravoslavnih i dvije katoličke. Rose, davnašnja Grčka naseobina Ponto Rosa, koju su Saraceni porušili 867. godine. Ova mala luka koju pominje u zapisima Konstantin Porfirogenit još davne 841. godine, pružala je brodovima zaštitu od juga i od bure. Važno pristanište i karantin iz mletačkog perioda, tipična je mediteranska varošica, sa kapetanskim kućama i palatama zbijenim uz more, poređanim ispred pristaništa. Okruženo je bujnom vegetacijom u kojoj dominiraju čempresi, borovi, masline i rogač. Sjeverno se nalazi mala pješčana plaža – Malo Rose idealno mjesto za one koji vole odmor u miru i tišini. Tvrđava Arza, istočno od ostrva Mamula, na samom kraju jugozapadnog dijela poluostrva Luštice, počiva na temeljima jedne antičke tvrđave iz koje su sačuvani pojedini fragmenti većih amfora i posuda. U geografskom trouglu, tvrđava na rtu Oštro na poluostrvu Prevlaka (koje leži sa zapadne strane ulaza u Boku Kotorsku, a pripada Hrvatskoj) – tvrđava Mamula (Lastavica) – tvrđava Arza, ulaz u Boku strategijski je bio potpuno zatvoren. Danas ova utvrđenja čekaju adaptaciju i novu turističku valorizaciju. Preko puta ove istoimene plaže nalazi se ostrvce – školj Žanjic, koje nazivaju i Mala Gospa na kojem se nalazi crkva Sv. Vavedenja. Do ovog školja lako se može doplivati ili doći kajakom. Ljubazni duhovnici rado će vam pripovijedati o istorijatu ostrva posvećenog Bogorodici. Uvala Žanjic je kao stvorena za one koji žele da provedu svoj odmor u prelijepom ambijentu tišine stogodišnjih borova i maslina. Poznata je po velikoj plaži od oblutaka i kristalno čistom moru. Duga je oko 300 m, a široka 15 m, pa tako ima površinu od 4.500 kvadratnih metara. Okruženo hektarima maslinjaka, drvećem nara i šumom lovorika smješten je zaseok Klinci. Ovde se razvija seoski turizam na tri stotine godina starim porodičnim imanjima među kojima se izdvaja – Klinci Vilidž rizort. Imanje je zadržalo nekadašnji izgled, baš onakav kakvim su ga napravili njihovi preci. Ovaj resort polako izrasta u mjesto gdje svako može iskusiti i naučiti o starom seoskom načinu života. Kao u doba predaka, danas se ljudi okupljaju zbog – uživanja u hrani. Cilj uprave ovog kompleksa je da proizvedu, spreme i serviraju gostima u selu, najbolju organsku hranu i piće, proizvedenu u njihovoj bašti, maslinjacima i vinogradima. Izletište-vidikovac „Stari Mlin“ je smješteno u bokeškom selu Zabrđu, na poluostrvu Luštica. Na nadmorskoj visini od 250 metara nalazi se porodično imanje sa prvim tipom prese (mlina) za cijeđenje maslina. Porodica se bavi maslinarstvom i pruža mogućnost obilaska istog, kao i uživanje u pogledu na hercegnovsku rivijeru sa kamenog gumna. Uz degustaciju organskog maslinovog ulja, kao i domaćeg sira iz ulja i pršuta, možete doživjeti jedan dio Crne Gore i njene tradicije.

Čisto more pruža mogućnosti za ronjenje, jedrenje, ribanje, kajaking, a unutrašnjost pješačenje i biciklizam.
Crkve i manastiri na Luštici

Od 29 vjerskih objekata na Luštici, jedno je crkvište (ruševine stare crkve), 5 je rimokatoličkih i 23 su pravoslavna hrama (20 crkava i tri manastira).

Manastir Vaznesenja Gospodnjeg u Radovićima, pravoslavni
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Radovićima, pravoslavna
Crkva Svetog Luke u Gošićima, pravoslavna
Crkva Svetog Jovana Krstitelja u Bogišićima, pravoslavna
Crkva Svetog Ivana Krstitelja u Bogišićima, ranije pravoslavna, danas rimokatolička
Manastir Svetog Arhangela Mihaila u Đuraševićima, pravoslavni
Crkva Svetih apostola Vartolomeja i Varnave u Mardarima, pravoslavna
Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Brgulima, pravoslavna
Manastir Žanjica, pravoslavni
Crkva Rođenja Svetog Jovana na Žanjicu, pravoslavna
Saborna crkva Svetog Nikole na Luštici, pravoslavna
Crkva Svetog Georgija u Radovanićima, pravoslavna
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Radovanićima, pravoslavna
Crkva Vaskrsenja Lazarevog u Mrkovima, pravoslavna
Crkva Prepodobnomučenice Paraskeve u Mrkovima, pravoslavna
Crkva Svetog Tripuna u Mrkovima, rimokatolička
Crkvište u Rosama
Crkva Svete Trojice u Rosama, pravoslavna
Crkva Gospe od Karmila u Rosama, ranije zajednička, pravoslavna i rimokatolička, danas rimokatolička
Crkva Svetog Pantelejmona u Klincima, pravoslavna
Crkva Svetog Save u Klincima, pravoslavna
Crkva Svetog arhangela Mihaila u Klincima, pravoslavna
Crkva Svetog Trifuna u Klincima, pravoslavna
Crkva Prepodobnog Haritona u Klincima, pravoslavna
Crkva Svete Nedjelje u Zabrđu, pravoslavna
Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Zabrđu, pravoslavna
Crkva Svetog Andreja Prvozvanog u Zabrđu, pravoslavna
Crkva Svetog Nikole u Gornjim Krašićima, rimokatolička
Crkva Svetih Mučenika u Krašićima, rimokatolička