ISBN: 86-82077-30-2
Godina izdanja: 2004
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Prisjedinjenje Vojvodine Srbiji 1918.g-Drago Njegovan *6412*12-2022
(Prilog političkoj istoriji Srba u Vojvodini do 1921 godine),
Drago Njegovan : autor
izdavač: Muzej Vojvodine, Novi Sad, 2004,g , ISBN 86-82077-30-2
tvrde korice, povez šivenjem,ćirilica,strana 378.,format 17 x 24 cm,težina 750.grama
stanje: nekorišteno - novo✔️-prelepljena posveta na predlisku
Sažetak:
Završetkom Prvog svetskog rata i raspadom Austrougarske stekli su se uslovi za ujedinjenje Srba iz Vojvodine sa Srbijom. Postojale su nedoumice u srpskom narodu o tome kako da se to ujedinjenje ostvari: da li da se Vojvodina ujedini sa Srbijom neposredno ili posredstvom Narodnog vijeća u Zagrebu.
Odgovor je dala Velika narodna skupština, održana 25. novembra u Novom Sadu, na kojoj je doneta odluka o neposrednom ujedinjenju sa Srbijom.
Ključne reči: Velika narodna skupština, Vojvodina, Srbija, Radikalna stranka,
Demokratska stranka, Jaša Tomić.
Nakon sloma Austrougarske i njenog proterivanja s teritorije Vojvodine postavilo se pitanje na koji će se način ostvariti ujedinjenje Srba iz Ugarske sa Srbijom.
Narodni odbor Srba u Ugarskoj prihvatio se zadatka da ostvari svoje težnje, držeći se lozinke „da svaki narod ima pravo da sam određuje svoju sudbinu”.
U proglasu koji je objavio 3. novembra 1918. godine, Narodni odbor je naglasio da mu je najznačajniji zadatak „da dođe što pre do slobodno izabrane narodne skupštine, koja će moći odlučivati među nama Srbima u Ugarskoj o pravoj želji srpskog naroda”. U proglasu je rečeno da će se Narodni odbor proširiti ličnostima iz srpskog naroda i predstavnicima ostalih Južnih Slovena Ugarske. Kada se to uradi, naglašeno je u proglasu, Odbor će moći, prema potrebi, da pregovara i sa zastupnicima drugih naroda, ali da „glavna i konačna odluka srpskog naroda u Ugarskoj mora ostati u rukama celog naroda odnosno njegove skupštine”
Ubrzo posle ulaska srpske vojske u Novi Sad, Narodni odbor je nesmetano započeo pripreme za održavanje Velike narodne skupštine, koja je imala zadatak da proglasi otcepljenje od Ugarske i odluči o državnopravnom položaju Vojvodine.
Povodom načina prisajedinjenja Vojvodine Srbiji došlo je do razmimoilaženja radikala s demokratima, među kojima su se posebno isticali Vasa Stajić, Tihomir Ostojić i Milan Petrović.
Izbor poslanika za Veliku narodnu skupštinu završen je do 23. novembra. U većini slučajeva izbor je obavljan na javnim zborovima aklamacijama. U Banatu, Bačkoj, Baranji i Sremu bilo je, prema popisu iz 1921. godine, ukupno 1.598.821 stanovnik. Od tog broja, Srbi i Hrvati zajedno imali su 690.623 žitelja, što je činilo 43,20%. Mađara je bilo 372.099 (23,30%), Nemaca 347.798 lica (21,70%), Rumuna 69.245 lica (4,30%), a Čeha i Slovaka 60.312 (3,70%). Sudeći prema podacima Šematizma istočno-pravoslavne mitropolije srpske u Austro-Ugarskoj, godine 1878. u Ugarskoj bilo je ukupno 591.123 pravoslavnih Srba.
Kad je Skupština usvojila prvu odluku s dopunom, izvestilac Petar Konjović, iz redova demokrata, obrazložio je drugu odluku, koja glasi: „Banat, Bačka i Baranja, u granicama koje povuče Antantina balkanska vojska, proglašuje se danas 12. (25) novembra 1918. na Velikoj narodnoj skupštini na osnovu uzvišenog načela narodnog samoodređivanja otcepljenim, kako u državnopravnom, tako i u političkom i privrednom pogledu od Ugarske
Rezime
Tokom čitavog XVIII i XIX stoleća Srbi su smatrali da svoj opstanak i razvitak u Habzburškoj monarhiji najbolje mogu da obezbede ako steknu posebnu autonomnu teritoriju.