Godina izdanja: 2014
ISBN: 978-86-88665-08-7
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Jevreji u Šidu,Jewish people from Šid *6284*11-2022
Radovan Sremac Emil - Milan Klein autor-i ,ISBN 978-86-88665-08-7
izdavač: Narodnabiblioteka “Simeon Piščević”, 2014 (Šid : Ilijanum)
Povez broš,latinica,srpski i engleski uporedno,ilustrovana, strana 225.,format: 24 x 21 .cm,težina: 500.grama
stanje:nekorišteno - novo✔️
Jevrejska baština u Šidu stara jekoliko i sam Šid. Jevreji se u Šidu prviput pominju 1721. godine, tek 15 godina nakonprvog sigurnog pomena samog Šida. Te godine su zabeleženi Jevreji Avrami David, trgovci sitničarskom robom. Onisu zabeleženi u carinskim protokolima u Osijeku, gde su doneli robe u vrednosti od 300forinti, i od nje prodali u vrednosti od 25forinti. Veći deo robe su odneli u Mitrovicugde su na nju platili po 2,5 % tzv. zemaljskog,slavonskog poreza u iznosu od 6 forinti 87,5krajcare (Gavrilović 1989: 5) .Isti trgovci sa istom robom su zabeleženi i u protokolima carinarnice u Rači 1722. i 1723. godine, gde su platili porezna robu prodatu u tvrđavi Rači (loc. cit.). Dve godine kasnije, 1725, kod močvare Kriva bara blizu Trpinje, razbojnici su napali šidskog Jevrejina Jakoba. Njemu ijednom Jevrejinu iz Vukovara, koji je bio sanjim, oduzeli su odeće, indigo, obojenu svilu ipamuk. Ukradena im je roba u vrednosti od 82.forinte i 34 krajcare (loc. cit.). To je vreme kada je odlukom Hrvatskog sabora Jevrejima bilo zabranjeno naseljavanjeu Sremu. Međutim, kako je Šid tada bio uokviru Podunavske vojne granice ta odluka senije u potpunosti poštovala. Nakon prelaska Šida iz Vojne granice u civilnu upravu 1745. godine, ove zabrane su sigurno višepoštovane.Odluka o zabrani naseljavanja nije zabranila i njihovo poslovanje (trgovinu) na ovom prostoru. Šidski trgovci Srbi koristili su povoljnosti trgovine sa Jevrejima. Tako je Šiđanin Petar Kalenić 1803. godine kupiood Jevrejina Mojseja Šlezingera iz Petrovca362 cente duvana. Nastao je određen spor okoisplate novca, koji je Spahijski sud rešio1805. godine na štetu Šlezingera (ibid.:10). Izvori za istoriju šidskih Jevreja zacelu drugu polovinu XVIII veka nisu poznati.Za neka prezimena u popisima stanovništva,zanatlija i trgovaca, može se pretpostaviti dasu jevrejska. Kako su Jevreji po zakonu morali da uzimaju nemačka prezimena, ne može se sa sigurnošću reći da li neka od tih prezimena nosi jevrejska porodica. Godine 1833. u Šidu je zabeležen Luka Klajn (Sremac 2013: 154), a 1842. godine njegova udovica (nije zabeleženo ime) i Ignac Štajner (ibid.:137). U periodu 1842-1847. godine u Šidu su zabeležene četiri jevrejske porodice(Gavrilović 1989: 45):1. Ignac Štajner, porodica od 6 lica, saprihodom od 600-800 forinti;2. Avram Lustig, porodica od 3 lica, prihod400-600 forinta;3. Jakob Hirt, porodica od 10 lica, prihod2000-4000 forinti, i4. Josif Altver, porodica od 10 lica, prihod100-200 forinti. 6 Jakob Hirt se 1846. g. pominje kaovlasnik trgovine sitničarskom robom u Šidu.Šidske sapundžije su se žalile Županiji na njega što nije kupovao sveće lojanice od njihnego van Šida. Ceo 19. vek je okarakterisan mikromigracijama jevrejskih porodica. Često su se pojedine porodice, tražeći bolje usloveživota i trgovine, selili iz jednog u drugo mesto. Sa druge strane, kod ondašnjih Jevrejaje izgleda postojao običaj da muškarac nakon ženidbe ostane da živi u mestu stanovanjasvoje supruge. Pregledom sačuvanih matičnih knjiga jevrejskih opština u Erdeviku,Vukovaru, Sremskoj Mitrovici, BačkojPalanci itd. ustanovljeno je da je to slučaj saviše od polovine brakova. Tako se dešavalo da jedan bračni par živi, na primer, u BačkojPalanci, a da njihovi sinovi žive u mestima stanovanja svojih supruga (Šid itd).
The Jewish history and heritage in Šid isas old as town of Šid. The Jews were mentionedfor the rst time in Šid in 1721., fteen yearsafter Šid was mentioned for the rst time indocuments.
1
As per the documents, In 1721, the JewsAbraham and David, the merchants of trade insmall, were mentioned. They were registeredin the Custom`s register in Osijek, where theybrought the goods valued 300 forints. They soldthe goods valued 25 forints. Most of the goodsthey brought to Mitrovica where they paid 2,5% of so called “terrestrial, Slavonian`s tax”, inthe amount of six forints and 87,5 krajcars(Gavrilovic, 1989: 5)
2
In 1722 and 1733., the same merchantswere mentioned with the same goods in theCustom’s register in Rača, where they paid tax for
Шид и Јевреји