ISBN: Ostalo
Autor: Domaći
Godina izdanja: K107
Jezik: Srpski

Spoljašnjost kao na fotografijama, unutrašnjost u dobrom i urednom stanju!

Grigorije Camblak (Veliko Trnovo, Bugarska, oko 1360 — Kijev, 1419) bio je srednjovekovni bugarski pisac i crkveni poglavar, mitropolit kijevski, autor mnogih dela koja su ušla u staru bugarsku, srpsku i rusku književnost.

Camblak je rođen oko 1364. godine, verovatno u Trnovu. Većina naučnika smatra da je poreklom Bugarin, mada neki smatraju da je Srbin[1] (kao Đorđe Samblak)[2], Rumun koji se rodio u Bugarskoj ili makedonski Vlah. U starim rukopisima se, pored imena Camblak, javljaju i razne permutacije, poput Camvlah, Cimvlah, Cimivlak, Simvlah, Simvlik, Camblik, Cimblak, Cambak, Camibak, Čamblak, Samblak i druge. Potiče iz ugledne porodice. U Sinodiku cara Borila oglašuje se „večna pamet” „Camblaku, velikomu primikiriju”; pretpostavlja se da je taj crkveni časnik iz vremena cara Jovana Aleksandra (1331—1370) bio Grigorijev otac ili deda. Stric Grigorija Camblaka bio je ruski mitropolit Kiprijan, a po narodnosti Srbin[3], čuvena ličnost iz toga perioda.

Svoju mladost proveo je u Bugarskoj. Godine 1379, na svom putu iz Kijeva u Carigrad, njegov stric mitropolit Kiprijan došao je u Trnovo, da bi se video s patrijarhom Jevtimijem, pa je tada razgovarao sa petnaestogodišnjim Camblakom, dao mu blagoslov i prorekao sjajnu budućnost. Camblak je učio školu u Trnovu, bugarskoj prestonici koja je tada bila veliki književni centar. Tu je otpočela velika književna reforma, na čijem čelu je bio sam patrijarh, a Camblak je bio učenik ove književne škole.[4] Nakon završene škole, Camblak se postrigao i postao jeromonah.

Godine 1393. došlo je do propasti Bugarske. Tada je Trnovo palo u ruke Turcima. Bajazit je, godinu-dve ranije, pobedio Srbe na Kosovu, pa je bio pošao na Bugare. Trnovo je opsedao tri meseca; „kad se grad predao, nastalo je zversko klanje, po crkvama, ne samo po ulicama.” Patrijarh je najpre osuđen na smrt, a kasnije prognan u neku pustinju u Makedoniji. Tri godine kasnije, 1396, pao je i Vidin, tako je propalo i Drugo bugarsko carstvo. Camblak je opisao ove događaje u Slovu patrijarhu Jevtimiju, kao i u spisu (Skazanije) i sv. Petki. Po onome kako opisuje pad Trnova u Slovu Jevtimiju, izgleda da je bio očevidac tog događaja. Verovatno je tada i on napustio Bugarsku, u isto vreme kad i njego učitelj Jevtimije.

Preko Moldavije Camblak je došao u Srbiju, gde je bio iguman manastira Dečani. U Srbiji je kao iguman manastira Dečani opisao život Stefana Dečanskog. Od njega se sačuvalo i jedno maleno delo o životu sv. Petke i prenosu njenih moštiju u Srbiju.

Na poziv strica Kiprijana, mitropolita moskovskog otišao je u Rusiju, ali ga nije zatekao živog, jer je ovaj umro 1406. godine. U Litavskoj Rusiji je podrškom litavskog velikog kneza Vitovta (Vitolda)[5] dospeo do mitropolitske stolice u Novgorodu 1414. godine, i pročuo se kao veliki propovednik. Kao mitropolit kijevski od 1416. godine (bio posvećen) bio je u raskolu sa ruskom crkvom, i učestvovao na unijatskom saboru u Konstanci 1418. godine. U Moldaviji je bio iguman manastira Pantokratora. Tu je odigrao krupnu ulogu u stvaranju kulta svetog Jovana Novog Sučavskog (Mučenje svetog Jovana Novog i Služba svetom Jovanu Novom), a u Kijevu napisao veliki broj beseda, slova i pohvala (Pohvala kijevskom mitropolitu Kiprijanu, Pohvala patrijarhu Jevtimiju i dr). Umro je 1419. godine u Kijevu, `mnogoslavljen u južnoj a proklinjan kao otpadnik u severnoj Rusiji`.[6]

Camblak se kao pisac odlikovao živim stilom i uspelim pesničkim slikama.

Delo
Između 1402. i 1409. u manastiru Dečani napisao je tri značajna dela:

Žitije Stefana Dečanskog,
Služba Stefanu Dečanskom i
Slovo o prenosu moštiju svete Petke iz Trnova u Vidin i Srbiju.
Žitije je više u hagiografskom tonu negoli na razvojnoj liniji starih srpskih biografija, ali kao kompoziciono i idejno jedinstveno delo koje neguje psihološki portret i unutrašnju dramu velikomučenika Stefana predstavlja obnavljanje kulta ovog svetitelja u duhu martirološke književnosti kosovske tematike. U skladu sa savremenim asketsko-filozofskim kretanjima, Camblak se dosta bavio unutrašnjim stanjima svojih junaka. Opis Dečana je prvi potpuni pejzaž u srpskoj književnosti.