Godina izdanja: 2008
Autor: Domaći
ISBN: ISBN: 978-86-84955-09-0
Jezik: Srpski

Grad vredniji od carske kćeri Sremsk Mitrovica-SIRMIJUM N.Lemajić *4039*2019
Dr Nenad Lemajić, dr Vladan Gavrilović, dr Biljana Šimunović Bešlin, mr Đorđe Đurić, Nada Simić Lemajić,
izdavač:Istorijski arhiv Srema Sremska Mitrovica, 2008. godine.ISBN: 978-86-84955-09-0
Tvrd povez-omot,ćirilica, 257.strana, bogato ilustrovana,format; 30 cm
stanje; nekorištena
Pogled na istoriju grada svetog Dimitrija, iz pera tima istoričara, pruža čitaocima mogućnost da svoja saznanja obogate zanimljivim tekstom ali i mnogobrojnim kvalitetnim fotografijama koje stvaraju impresivnu sliku teritorije koja datira skoro dva milenijuma.
Prvo poglavlje ASunčani satntički Sirmijum (napisao prof. dr Nenad Lemajić) daje nam na sažet način pogled na same početke istorije grada. Prvi pomen rimskih legija je još iz vremena prvog veka pre n.e. Smatra se da je naselje imalo veze sa Keltima ili Ilirima. Sirmijum se javlja i u vezi sa znamenitim Panonskim ustankom u vreme Oktavijana. Status kolonije grad je dobio u vreme Flavijevaca (najverovatnije Domicijana), o čemu svedoči naziv Colonia Flavia Sirmium. S vremenom grad je postao raskrsnica puteva ka Singidunumu, Dalmaciji i Bosni, što je uticalo na njegov brži ekonomski napredak. Značaj dunavske granice Rimskog carstva (Limes) često je stavljao grad u prvi plan. U gradu se prilikom vojnih pohoda pominju i carevi Marko Aurelije i Septimije Sever. Nekoliko pohoda iz grada poveo je i Maksim Tračanin. Prvi car rođen u okolini Sirmijuma je bio Decije Trajan (vladao od 249-251). Kako se težište Carstva pomeralo ka Dunavu i Savi usled stalnih ratovanja sa varvarima, Sirmijum je bio nezaobilazan u svim vojnim pohodima i važna strateška tačka odbrane. U njemu su sem Decija Trajana rodeni i carevi: Aurelijan (vladao 270-275), Prob (vladao od 276-282), Maksimijan Herkulije (286-304), Konstancije II (337-351. kao savladar, a potom do 361 samostalno) i Gracijan ( 375-383). U vreme cara Dioklecijana oblast oko grada naziva se Druga Panonija (Panonia Secunda). Za istoriju Sirmijuma narošito je bio značajan Galerije. Vrlo verovatno je za središte svog dela carstva ovaj grad izabrao Licinije. Znameniti car Konstantin Veliki u periodu 316-321. često je boravio u Sirmijumu, gde je i osnovao kovnicu zlatnog novca. Posle njegove smrti car Konstancije od grada pravi važan centar Carstva, naročito u verskom pogledu. U Iliriku i Panoniji neko vreme je preovladavalo arijanstvo, koje je car pomagao. Od kraja IV veka grad se nalazio u rukama Gota, posle čega je njegovu istoriju teško rekonstruisati. Goti i Huni su više-manje uništili sve civilizacijske i urbanističke tekovine iz perioda Carstva. Arheološka istraživanja iz druge polovine XX veka, otkrila su postojanje palate, dve javne žitnice, terme, hipodroma, delova bedema, ulice, vodovoda i privatne kuce. Sačuvani su i mnogobrojni mozaici, koji svedoče o nekadašnjem sjaju i slavi ovog značajnog rimskog grada. Vizantija se dokopala Sirmijuma tek 567. Nedugo zatim grad se našao na udaru Avara, koji su ga osvojili 582. O značaju ovog grada za Vizantiju svedoči rečenica koju je izgovorio car Tiberije – kako bi radije avarskom kaganu dao jednu od kćeri, kojih ima dve, nego što bi mu svojevoljno predao Sirmijum! U vezi sa njim se pominju sv. Irinej (prvi episkop Sirmijuma), sv. Dimitrije (zaštitnik grada koji se po nekim izvorima rodio i živeo u gradu, i po kojem grad nosi današnje ime Mitrovica), sv. Sinerot, sv. Anastasija,
Sledeća dva poglavlja Civitas Sancti Demetrii i Turski period (takođe je napisao prof. dr Nenad Lemajić) govore nam o periodu srednjeg veka i o dobu turske uprave gradom (XVI i XVII vek). Vizantinci, Bugari, Ugri i Sloveni lomili su koplja oko teritorija vezanih za grad i njegovu okolinu. Imena careva Vasilija II, Jovana i Manojla Komnina, koji su vodili ratove u ovim predelima, svedoče nam o značaju grada, a šire Srema, po samu Vizantiju.
Poslednju celinu čini poglavlje sa nazivom Geografski podaci o naseljima opštine Sremska Mitrovica (napisala Nada Simić Lemajić). Na pregledan način prikazani su istorijski, statistički i geografski podaci za sva mesta iz opštine Sremska Mitrovica (od 27. decembra 2007. Grad Sremska Mitrovica).
Posebnu pažnju u ovoj monografiji zavređuju mnogobrojne fotografije. Od samog početka pa do kraja monografije nalazimo slike koje nam približavaju život u Mitrovici kroz vekove.
Jasan i koncizan tekst isprepleten fotografijama, geografskim kartama i prilozima čini celinu koja nam daje gotovo sve što je neophodno da se upoznamo sa istorijom slavnog grada, Sremske Mitrovice.