Kulturno dobro: Predmet koji prodajem nije kulturno dobro ili ovlašćena institucija odbija pravo preče kupovine

ORIGINAL ! Autor: Bodenehr, Gabriel
vipalancka STARA PALANKA bela crkva banat DUNAV

dim. 19 x 31 cm. NEURAMLJENO

Danas se Stara Palanka smatra delom Banatske Palanke.

Ostrvo Sapaja nalazi se neposredno uz levu obalu Dunava, u blizini Stare Palanke. Na Sapaji je 101. godine boravio rimski car Trajan na svom pohodu na Dakije. Tvrđavu su razorili Huni u prvoj polovini petog veka. U osmom veku na ovom području pristižu Avari i Sloveni, koji podižu ojačanu utvrdu. Tokom dvanaestog veka njome su gospodarili Vizantinci, nakon je peuzimaju Ugari. Početkom šestaestog veka horomska tvrđava nalazi pod Turskom upravom, sve do 1716. godine. Turci su obnovili staru ugarsku tvrđavu dajući novo ime „Jeni Palanka” (Nova Palanka). Odlukom Beogradskog mira (1739), između Austrije i Turske, ova utvrda je razrušena.

U Srednjem veku se nalazilo naselje Sapaja, koje je bilo značajno ugarsko utvrđenje, koje hroničari beleže pon nazivom Hram (1128), Horom (1355), Haman (1568). Tokom februara 1491. godine Haram tvrđava bila je razorena, ali čim su ratne prilike stabilizovane, Haram tvrđava je obnovljena i utvrđen zauzimanjem mesnog srpskog stanovništva. Smederevski sandžakbeg Bali-beg Malkogoglu, osvojio je tvrđavu između 1494. i 1498. godine. Godine 1552. zvanično pod tursku vlast tek padom Temišvara i čitavog Banata.

Turski popisom iz druge polovine XVI veka ne spominje tvrđavu ni vojnu posadu, već jedno naselje pod imenom Jeni Haram (Novi Haram). Žitelji ovog naseljenog mesta imali su status derbendžija, a što znači da su bili dužni da obezbede siguran protok putnika, na tom delu Dunava, uz odgovarajuće olakšica.
Posle ustanka Srba i Rumuna u Banatu 1594. godine, kao i potreba da se osigura prelazak preko reke Dunav i stvaranje bezbednih uslova za važnu putnu komunikaciju Jeni Haram - Vršac - Temišvar. Halil Džauš, temišvarski labeg, obnovio je 1598. godine staru tvrđavu Sapaj prozvavši je Jeni Palanka (Nova Palanka).

Godine 1661. na osnovu sultanovog naređenja, vezir Ahmed-paša, na starim temeljima podigao, novu četvorougaonu palanku na obali reke Dunav.

Tokom Velikog rata između Austrije i Turske (1683-1699), Jeni Palanka će se naći u vrtlogu rata.

Godine 1697. General grof Rabutina zauzima utvrđenje na juriš, ali je ubrzo napuštena.
Godine 1698. došlo je do pobune u ovim krajevima, ali su buntovnici bili poraženi od strane palanačkih Turaka.

Godine 1699. Odlukom Karlovačkog mira ovi su krajevi prepušteni Turcima.

Godine 1716. Turci su bez borbe predali tvrđavu grofu Klaudiju Florimundu Mersiju.

Godine 1739. Odlukom Beogradskog mira, između Austrije i Turske, ova utvrda je razrušena.

----------------------- ---------------------------------

Gabriel Bodenehr (*1673 - †1765)

Gabriel Bodenehr, a German map maker and member of a famous engraver and publisher family of Augsburg, was born 1673. His main work was `Atlas Curieux` first published 1704. He died in 1765.