ISBN: Ostalo
Godina izdanja: 1996
Autor: Domaći
Jezik: Srpski

Izdavač: Centar za naučna istraživanja SANU
Biblioteka Šumadija 2000
Predgovor: Dragoslav Antonijević
Povez: broširan
Broj strana: 215
Ilustrovano.
Sadržaj priložen na slikama.
Veoma dobro očuvana.

Knjiga Zapisi o Šumadiji, za koju je predgovor napisao etnolog, akademik Dragoslav Antonijević („Šumadija danas“), ima deset osnovnih poglavlja. U prvom poglavlju, u kojem se pisac drži sintagme J. Cvijića o Šumadiji, pod naslovom „Zgusnuta snaga svih srpskih zemalja“, reč je o Šumadincima, o Srbima koji su u prošlosti „sa svih strana“ naseljavani u Šumadiju, i o „svesti o šumadinstvu“. U drugom poglavlju, pod nazivom „Tragovi daleke prošlosti“, pisac kreće od najstarijih tragova života na ovom području, iz preistorije, zatim tumači nazive starih srpskih srednjovekovnih grobalja (staro, belo, bataljeno, bošnjansko, džinovsko, čivutsko, džidovsko, latinsko, rimsko, grčko, kaluđersko, tursko, cincarsko, svatovsko, madžarsko, dušansko groblje itd.), pa prikazuje život sela u srednjem veku, i posebno sela u turskom popisu iz 1476. godine. Poseban deo ovog, drugog poglavlja, pod naslovom „Rudnik – Sveta Gora“, posvećen je
manastirima u Rudničkoj planini, koji su bili važna duhovna središta još u vreme Nemanjića, a koji su svoj procvat doživeli u vreme despotovine.

U trećem poglavlju, „Svedočanstva geografskih nazvanja“, autor uz pomoć toponimije, drugih izvora i literature otkriva predindoevropski sloj, paleomediteranski, grčki, mađarski, orijentalni (tatarski i turski) i stari slovenski sloj. U četvrtom poglavlju, „Osnivači i obnavljači naselja“, autor piše o naseljavanju prilično opustele Šumadije tokom tridesetih godina 18. veka, kada počinje pristizati stanovništvo iz Stare Raške, Starog Vlaha, Hercegovine, Crne Gore, Metohije, Skadra i Stare Srbije, koje sa sobom donosi i jaku slobodarsku i državotvornu ideju, što će omogućiti Šumadiji da 1804. godine bude spremna za ustanak.

U petom poglavlju, „U četi Koče Kapetana“, obrađeni su učesnici bune iz 1788. godine, a u šestom poglavlju, „Presudno Karađorđevo vreme“ – doseljavanje uoči Prvog srpskog ustanka i za vreme Karađorđa, kada pristiže najveći broj došljaka. U sedmom poglavlju, „Razvejana bratstva i plemena“, autor kazuje kako su mnogi doseljenici – Štavljani, Košani, Biorci, Lutovci, Koraći, Barjaktarovići, Osaćani, Gračani, Boroštice, Kozoderi, Čampari, Boljarci, Buđevci, Pačarizi, Lekići i Gudževići, i drugi – u starom kraju ostavljali deo svojih porodica, bratstava i plemena.

U osmom poglavlju, „Rodoslovno pamćenje“, obrađeni su rodoslovi Vukićevića – osnivača sela Svetlića, potomci obor kneza Mirka iz sela Šume, potomci Baja Pivljanina, deset naraštaja Isakovića, Boškovići iz Boškovog zbega, Alempijevići iz Male Pčelice, i rod Žujovića iz Ješevca u Gruži. U devetom poglavlju, „Značenje nekojih prezimena“, pokazano je kako su nastala prezimena po zanimanju, po raznim vrstama zanata, posebno po onim vezanim za vojnu službu i ratovanje, po različitim oblicima stočarstva, po rukotovorinama, po ženskom pretku itd. U poslednjem, desetom poglavlju – „Iz običajnog prava“, prikazani su neki običajno–pravni postupci, kao što su svod, mrtva šiba i raseljavanje sela, što samo potvrđuje osnovnu misao pisca da je Srbija u doba Karađorđa, izrastajući u uređenu državu, imala uporište u običajnom narodnom pravu.

(K-109)