Godina izdanja: 2014
ISBN: 978-86-86525-57-4
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Naslov: Eneida
Autor: Publije Vergilije Maron

Prevela s latinskog
Marjanca Pakiž

Beograd, 2014.
Format: 15x23 cm
Broj strana: 580
Tvrdi povez sa omotnicom

ISBN: 978-86-86525-57-4

knjiga je potpuno nova - moja ocjena 5* 

[kategorizacija stanja:


5*- potpuno nova knjiga, neotvorena (od 2000. nadalje)
5 - netaknuta, a može biti i starije izdanje 
4 - vidljivi vanjski znaci korišćenja, ali knjiga u dobrom stanju 
3 - oštećena izvana (korica), unutra bez oštećenja 
2 - oštećena izvana, oštećena iznutra - podvlačena grafitnom olovkom ili pohabane stranice 
1 - knjiga oštećena izvana i iznutra, podvlačena hemijskom, flomasterima ili bojama, ali čitljiva 


***

Junački ep Eneida rimskog pesnika Publija Vergilija Marona, koji se u velikoj meri oslanja na Homerove epove Ilijadu i Odiseju, postao je klasičnim delom latinske književnosti od trenutka kada je nastao, odnosno dok je još bio u nastanku. Cilj Vergilijev bio je slaviti rimski narod, a naročito rod Julijevaca, kojemu je pripadao i prvi rimski car August. Namera Augustova bila je povratak tradicionalnim rimskim vrednostima poput junaštva, moralnosti i skromnosti, u vrijeme dekadencije u koju je Rim zapao u tom burnom dobu propasti republike, građanskih ratova i utemeljenja carstva.

*


Ogromna stvar za bilo koju, a naročito neveliku kulturu, jesu novi prevodi klasičnih dela. A ako je, uz to, novi prevod briljantan, poput prevoda Marjance Pakiž, onda je reč o istinskom kulturnom događaju.

Jedan od najvećih epova staroga sveta, uz Ilijadu i Odiseju možda i najveći, Eneida, pripovest o praosnivaču Rima, sažima u sebi, zahvaljujući Vergilijevoj genijalnosti, iskustva staroga sveta i služi nam jednako kao veliko umetničko delo i kao svojevrsni dokument. Opremljena instruktivnim predgovorom, brojnim fusnotama koje olakšavaju čitanje, ilustracijama i mapom na kojoj se vidi Enejin put po Mediteranu od Troje do italskog tla, uz široke margine i razmak između stihova što doprinosi preglednosti teksta, ova knjiga je jedno od raskošnijih Fedonovih izdanja pripremljenih za dugo trajanje.



Onirično putovanje “vrlog Eneje”
Noel Putnik
O kulturnoj samosvesti jednog društva može se suditi i po njegovom odnosu prema prevodnoj književnosti. To naročito važi za prevode književnih dela sa takozvanih klasičnih jezika, koje iz određenih razloga smatramo uzornim, vrednim negovanja i ugleda.

Postojanje većeg broja prevoda jednog istog dela u razvijenim kulturama nije nikakva retkost, iz prostog razloga što se nijedan prevod ne može smatrati konačnim.
Stiče se utisak da poslednjih godina, uz poneki izuzetak, stvari u srpskom prevodilaštvu sa klasičnog grčkog i latinskog jezika ne stoje najbolje. Kad se i pojave, prevodi neretko nailaze na muk stručne javnosti te izostanak kritičke recepcije, usled čega ostaju nevrednovani, ako ne i neprimećeni. Stoga je svaki nov prevod, pogotovo kad je reč o kapitalnim delima, postignuće kome se treba radovati i posvetiti mu dostojnu pažnju.
Eneida, spev najvećeg rimskog epičara Publija Vergilija Marona (70-19. godine stare ere), fundamentalno delo rimske i evropske književnosti sve donedavno nije bilo u dovoljnoj meri pristupačno srpskoj čitalačkoj publici. Eneidu je početkom 20. veka, bez većeg odjeka u kasnijem čitalaštvu, prozno preveo Nikola Vulić, da bi je potom, tek šezdesetih godina istog stoleća, prepevao Mladen Atanasijević. U njegovom znatno dostupnijem, ali i mnogo osporavanom prevodu dvanaestercem izostavljen je značajan deo originala. (Dodajmo da su nam u „ona vremena“ bili dostupni i hrvatski prepevi Tome Maretića i Bratoljuba Klaića, prvi i sam zastareo, drugi kritikovan zbog nametanja rime Vergilijevom heksametru.) U Crnoj Gori je pre nekoliko godina izašao i prepev Marka Višića, koji je u mnogo čemu problematičan. Sada se Vergilije na velika vrata, onako kako jedino i zaslužuje, vra’a na našu književnu scenu. Ove jeseni, u izdanju beogradske izdavačke kuće Fedon u prevodu Marjance Pakiž, ponovo je objavljena pripovest o lutanjima i borbama trojanskog junaka Eneje, koji, vođen voljonm bogova, stiže u Italiju i tu osniva novu naciju kao zametak buduće rimske države.
Izlazak Eneide u novom jezičkom ruhu kulturni je događaj od izuzetnog značaja, što je uvideo i žiri Udruženja književnih prevodilaca Srbije dodelivši Marjanci Pakiž nagradu „Miloš N. Đurić“ za najbolji prevod na srpski jezik za 2014. godinu u kategoriji pezije. Prevodilac je imao težak zadatak da malo manje od deset hiljada stihova ispisanih u daktilskom heksametru pretoci u savremeni srpski idiom u kojem će doći do izražaja dve temeljne i donekle protivrečne odlike Vergilijevog speva: s jedne strane, vanvremena uzvišenost homerskog i arhajskog rimskog epa, a sa druge, lirska subjektivnost, senzualnost i mnoštvo tananih aluzija na Vergilijevu rimsku svakodnevicu.
Prečesto istican kao Avgustov dvorski pesnik čija je Eneida ovome imala da posluži kao propagandno sredstvo u imperijalnom programu kulturne obnove, Vergilije je iznenađujuće višeslojan, na mahove čak subverzivan stvaralac koji svoje misli i gledišta često majstorski prikriva pod velom metafora, opisa i dvosmislenih zapažanja. Ta polivalentnost, „otvorena forma epa“, kako to prevodilac naziva, iziskuje pažljivije čitanje mnogih epizoda, poput Enejinog silaska u donji svet ili njegovih bitaka sa starosedeocima. Tu se otvara prostor za nova, netradicionalna tumačenja: u Vergilijevom opisu junakove posete podzenlju koja se može shvatiti i kao san opažamo pesnikov zagonetan diskretan otklon od doslovnosti, dok u njegovom oklevanju da započne opis borbi i u načinu na koji to čini slutimo plemenitu dušu koja se grozila rata i nasilja i koja kao takva nije mogla biti najpodesniji panegiričar rimske ratničke istorije. Pažljivijim čitanjem stičemo i utisak da pesnikov patriotizam nije bio političke prirode, da je bio čak antipolitički u onoj meri u kojoj je politika značila nasilje i bol; kroz mnogobrojne opise prirode, kroz fino nijansiranje duševnih stanja poput patnje ostavljene Didone provejava Vergilijev tragički doživljaj sveta, njegova bezmalo neograničena snaga empatije i vizualizacije. Maestralnom pesničkom veštinom on gradi čitav jedan svet živih slika, zvukova, sinestetičkih utisaka, prostornih i vremenskih planova koje s lakoćom prepliće i raspliće.
Prepev Narjance Pakiž odgovorio je takvim izazovima onoliko dobro koliko to jedan prevod uopšte može, najzad obezbedivši srpskoj kulturi savremenu, referentnu verziju Eneide. Čuvajući značenja reči i rečeničnih obrta, ali i opšti ton izvornika, on vešto balansira između Scile doslovnog prevođenja koje se ropski drži forme (što je osnovni problem Višićevog prevoda) i Haribde preslobodnog tumačenja u kojem prevodilac zaklanja samog pisca. Heksametrom koji se zasniva na poziciji akcenta u reči (a ne dužini slogova, kao što je slučaj u antičkoj metrici), sintezom svečanog, arhaičnog epskog tona sa izbrušenim, melodičnim, jasno razumljivim savremenim jezikom Pakiževa stvara organsku celinu koja čitaocu verno prenosi prizore i zvuke originala, a ublažava otpor kakav se neretko javlja pri čitanju vremenski i duhovno veoma udaljenih dela klasične antike. Najzad, što je možda i najvažnije, prevodilac se u senzibilitetu i empatiji pokazuje pesnikovim uzornim sledbenikom, postojano prateći onu neuhvatljivu nit koju bismo mogli nazvati duhom izvornika.
Vrednost ovog prevoda ne ogleda se samo u jeziku već i u perspektivi i pitanjima koje otvara, u novom čitanju koje nudi i na koje navodi mnogobrojnim korisnim napomenama uz tekst i kratkom, ali važnom uvodnom studijom. U pozadini tih pratećih tekstova stoji relevantna naučna produkcija koja, međutim, nijednog trenutka ne opterećuje čitaoca. Potpomognut svime time, ali i mapom junakovih lutanja Mediteranom, koju sadrži ovo Fedonovo izdanje, čitalac je spremanda se uz Vergilijevog „vrlog Eneju“ (Pius Aenaes) otisne na njegovo onirično putovanje ispunjeno nebrojanim iskušenjima i ponekim trenutkom radosti i zadovoljstva.

***

UNOS: 251005
Šifra: FDN_KD