ISBN: 2002
Godina izdanja: 86-902817-2-X
Oblast: Astrologija
Jezik: Srpski
Autor: Strani

Izvorno delo: „Tetrabiblos” – Claudius Ptolemy
Izdavač: Astro Lab (Beograd)
Pismo: Latinica
Broj strana: 196
Povez: Tvrd
Visina: 21 cm
Stanje: ★★★★★

Tetrabiblos (grčki: Τετράβιβλος, doslovno „Četiri knjige“), poznata i kao Apotelesmatika (grčki: Ἀποτελεσματικά, doslovno „O efektima“) i na latinskom kao Quadripartitum (doslovno „Četiri dela“), jeste tekst o filozofiji i praksi astrologije, koji je aleksandrijski učenjak Klaudije Ptolomej napisao na koiné grčkom tokom 2. veka nove ere (oko 90–168. n. e.).

Ptolomejev Almagest bio je autoritativni tekst o astronomiji više od hiljadu godina, a Tetrabiblos, njegov prateći tom, imala je jednak uticaj u astrologiji — proučavanju efekata astronomskih ciklusa na zemaljske pojave. Dok je Almagest kao astronomski autoritet potisnut prihvatanjem heliocentričnog modela Sunčevog sistema, Tetrabiblos je ostala značajno teorijsko delo za astrologiju.

Pored izlaganja tehnika astrološke prakse, Ptolomejeva filozofska odbrana astrologije kao prirodnog i korisnog znanja pomogla je da se obezbedi teološka tolerancija prema astrologiji u zapadnoj Evropi tokom srednjeg veka. To je omogućilo da se Ptolomejeva učenja uključe u univerzitetske programe tokom renesanse, što je uticalo i na medicinske studije i na književnost.

Istorijski značaj Tetrabiblosa potvrđuju brojni antički, srednjovekovni i renesansni komentari o njoj. Tekst je prepisivan, komentarisao se, parafrazirao, skraćivao i prevodio na mnoge jezike. Najnovije kritičko grčko izdanje, koje je priredio Volfgang Hibner, objavila je izdavačka kuća Teubner 1998. godine.

Ptolomej se često naziva „najpoznatijim grčkim astrologom“ i „pro-astrologškim autoritetom najvišeg ranga“. Njegov Tetrabiblos uživao je „gotovo autoritet Biblije“ među astrolozima više od hiljadu godina. Sastavljen u Aleksandriji u 2. veku, odmah je privukao komentare, a u 9. veku preveden je na arapski, gde je postao „daleko najuticajniji izvor srednjovekovne islamske astrologije“. Prevod na latinski u 12. veku omogućio je da se „Ptolomejska astrologija“ integriše u hrišćansku doktrinu preko Alberta Velikog i Tome Akvinskog. To je doprinelo njenom univerzitetskom podučavanju i vezivanju za medicinske studije, te njenom odjeku u književnosti, poput Danteovih dela, koja su oblikovala moralni, religijski i kosmološki pogled Zapadne Evrope.

Ptolomejeva astrologija predavana je na evropskim univerzitetima sve do 17. veka, ali je sredinom tog veka počela gubiti status jedne od uglednih slobodnih umetnosti. U to vreme, sadržaj Tetrabiblosa počeo se stigmatizovati kao deo „đavolske umetnosti proricanja“. Kritičari su ga nazivali „najsurovijom i najopasnijom sujevernom umetnošću“. Iako je ugled astrologije naglo opao krajem 17. veka, istorijski uticaj Tetrabiblosa na svetsku kulturu i dalje privlači pažnju istoričara filozofije i nauke u antici. Knjiga i danas ima status važnog priručnika među praktičarima zapadne astrologije, a prevodi na engleski pojavljuju se tokom 18., 19. i 20. veka. Humanistički astrolog Dane Rudhyar početkom 20. veka tvrdio je da astrologija njegovog doba „gotovo u potpunosti potiče od dela aleksandrijskog astrologa Klaudija Ptolomeja“.

Trajna važnost dela pripisuje se Ptolomejevom ugledu kao jednom od najvećih filozofa i naučnika antičkog sveta, astrološkoj vrednosti knjige kao jednog od najstarijih sačuvanih potpunih priručnika iz te oblasti i izuzetnoj jasnoći i redu njegove izložene teorije. „Osobeni pečat Ptolomejeve astrologije“ jeste da je prožeta filozofskim i naučnim duhom svoga doba. Ptolomej piše u vremenu kada se „fizika“ određivala filozofijom, a uticaje zvezda tumači kroz četiri Aristotelova kvaliteta (toplo, hladno, vlažno, suvo) u okviru ideje kosmičkog jedinstva i harmonije. Njegov cilj bio je da astrologiju objasni kroz prirodne uzroke i da odbaci prakse koje nemaju astronomski temelj.

Knjiga počinje filozofskim okvirom astrologije i odgovorima na kritike onih koji su dovodili u pitanje njenu validnost. Ptolomej nije izmislio tehnike koje iznosi, već ih je sistematizovao da pokaže da se astrologija temelji na logičnim i hijerarhijskim principima. Astrološki uticaji povezivani su sa meteorološkim promenama i smenama telesnih sokova, za koje se verovalo da su posledica nebeskih ciklusa. Njena istorijska važnost vidi se i u brojnim prevodima i adaptacijama, a grčki tekst prenošen je u arapski, latinski i mnoge savremene jezike. Prvi engleski prevod pojavio se tek u 18. veku, a do kraja 19. veka američki astrolog Luke Broughton posedovao je najmanje šest različitih prevoda.

{KTJ30.31}